تفاوت داریم، نه شکاف

علی انتظاری، عضو هیات‌علمی جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی در گفتگو با «فرهیختگان»:
* نباید هر تفاوتی را شکاف دانست. در جامعه تفاوت‌های فرهنگی وجود دارد و این امری است که به راحتی می‌شود در جامعه از آن یاد کرد.

* شکاف وقتی اتفاق می‌افتد که یک سری ارزش‌های محوری در جامعه با اختلافات بنیادینی روبه‌رو می‌شود. به‌طور مثال امری برای گروهی ارزش محوری باشد و برای گروه دیگری معکوس آن. به این می‌شود گفت شکاف که در برخی از جوامع دیده شده و وجود داشته است. من این وضعیت را در جامعه ایران نمی‌بینم.

* علی‌رغم وجود تفاوت‌ها اشتراکات فراوانی وجود دارد و نمی‌توان گفت این تفاوت‌ها به حدی است که باید به‌عنوان شکاف از آنها یاد کرد.

* اگر بخواهیم به نقش رسانه اشاره کنیم، این واگرایی در مناطق کرد‌نشین ایران بسیار بیشتر از مناطق کردنشین عراق است. در مناطق کرد‌نشین عراق حس تعلق به ایران بسیار بیشتر است. چون کرد‌های ایران بیشتر زیر پوشش رسانه‌ای قرار گرفته‌اند و برساخت‌های رسانه‌ای وجود دارد. متاسفانه در مقابل این عملکرد رسانه‌ای، نظام رسانه‌ای ما واکنش مناسب و به موقعی را نشان نداده است یا اشتباها طوری رفتار کرده‌ایم که در جایی‌که باید هزینه می‌کردیم هزینه نکرده‌ایم.

* در ایران شکاف نسلی وجود ندارد. ما تفاوت نسلی داریم ولی شکاف نسلی نیست.

* مردم حاضر نیستند به‌خاطر رفاه از غیرت ناموسی خود بگذرند. رفاقت برای مردم ما مهم است ولی حاضر نیستند به‌خاطر رفیق از غیرت ناموسی خود بگذرند. به این ارزش، ارزش محوری گفته می‌شود. دشمنان ما این را خوب فهمیده‌اند و حملات خود را متوجه این ارزش کرده‌اند. مثلا در سینما این‌طور است. برای مثال فیلم «هیس! دختر‌ها فریاد نمی‌زنند» چه چیزی را نشان گرفته بود؟ غیرت ناموسی را! یا فروشنده که غیرت ناموسی را هدف قرار داده بود. 

* غیرت ناموسی موضوع حساسی است و نمی‌توان گفت در نسل جدید این مساله کاملا منتفی شده است. شاید روابط غیر‌عفیفانه را در بین افراد ببینید ولی این به معنی نفی غیرت ناموسی نیست و این‌طور نیست که برادری به‌خاطر مبارزه با جمهوری اسلامی حاضر باشد خواهر خود را در اختیار رفقای خود قرار بدهد!

* بعد از انقلاب در منطقه سیستان‌وبلوچستان به‌شدت بر علیه خوانین بلوچ عمل کرده‌ایم. سرداران بلوچ که همان خوانین بلوچ بودند را تضعیف کردیم و نتیجه این شد که مفتی‌هایی مثل عبدالحمید قدرت گرفتند. این سیاست، سیاست عاقلانه‌ای نبود که ما درپیش گرفتیم. خوانین بلوچ ملی بودند.

* در آموزش هم این اتفاق افتاده است. به نوعی آموزش داده‌ایم که فرهنگ‌های محلی و موسیقی محلی را مورد اغماض قرار داده‌ایم. بدون توجه به اینکه آبشخور آنچه ما تحت عنوان فرهنگ ملی داریم از همین فرهنگ‌ها و قومیت‌ها است و اگر این خرده‌فرهنگ‌ها را تضعیف کنیم و بین نسل جدید و نسل گذشته در حوزه فرهنگ انقطاع ایجاد کنیم، عملا سرچشمه‌های فرهنگ ملی را از بین برده‌ایم.

برای خواندن متن کامل اینجا را بخوانید