چرا تورم روسیه به قبل از جنگ و کرونا برگشت؟

مهدی عبداللهی، دبیر گروه اقتصاد:روز ۵ اسفند ۱۴۰۰ برابر با ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ روسیه اولین حملات نظامی خود به اوکراین را آغاز کرد؛ جنگی که حالا نزدیک به 15 ماه از شروع آن می‌گذرد اما فعلا تحلیلگران چشم‌انداز مثبتی برای اتمام آن متصور نیستند. با شروع جنگ، آمریکا و کشورهای غربی تحریم‌های گسترده‌ای را علیه روس‌ها به اجرا گذاشتند. این تحریم‌ها با عبور از تحریم شخصیت‌ها و الیگارش‌های روس، به شرکت‌ها و نهادهای دولتی و رسمی رسید. اثر روانی شوک خارجی در هفته‌های اول شروع جنگ باعث شد نرخ برابری روبل به دلار از 80 به 133 روبل نیز برسد اما طولی نکشید که روس‌ها موفق شدند تا حدود زیادی از تبعات تحریم‌ها و شوک‌های خارجی علیه اقتصاد و پول ملی این کشور جلوگیری کنند. گرچه تبعات و ضرر و زیان تحریم‌ها برای هر کشوری و روسیه نیز قابل انکار نیست اما اقتصاد روسیه برخلاف دیگر کشورهای تحریم‌شده ازجمله ایران، از ثبات نسبی برخوردار است. بررسی‌ها نشان می‌دهد بخش زیادی از ثبات اقتصاد کلان در روسیه مرهون 1- حفظ ساختار پرداخت رسمی که اجازه مدیریت نوسانات نرخ رشد ارز را به دولت و بانک مرکزی می‌دهد، 2- جایگاه بالای بانک مرکزی و ابزار آن یعنی نرخ بهره برای تحقق هدف‌گذاری تورم، 3- وضعیت بهتر متغیرهای کلان همچون رشد نقدینگی، تولید و سطح عمومی قیمت‌ها در قبل از شروع تحریم‌ها، 4- مدیریت نرخ ارز و ذخایر ارزی در قبل و بعد از شروع جنگ و تحریم‌ها است. مجموع این شرایط موجب شده نرخ تورم سالانه منتهی به آوریل 2023 در این کشور به 2.3 درصد برسد که کمترین مقدار در سه سال اخیر است. گرچه بانک مرکزی روسیه می‌گوید این نرخ 2.3 درصدی موقتی بوده و ممکن است نرخ تورم این کشور به دلایلی همچون شرایط داخلی و شوک‌های خارجی بالا برود اما اخیرا رئیس بانک مرکزی روسیه این وعده را به مردم داده که سیاستگذار همه تلاش خود را به کار خواهد بست تا سال 2024 نرخ تورم این کشور حول‌و‌حوش نرخ هدف‌گذاری شده 4 درصدی بماند. 

ثبات روبلی 
براساس داده‌ها، نرخ برابری روبل به دلار از حدود 85 روبل به ازای یک دلار در قبل از شروع جنگ روسیه- اوکراین به حدود 80 روبل در روزهای اخیر رسیده است. البته این نرخ با شروع جنگ دو کشور حتی در هفته اول مارس 2022 به عدد 133 روبل به ازای یک دلار نیز رسید، اما با سیاستگذاری دقیق بانک مرکزی این کشور، نرخ برابری روبل به دلار طی 20 روز به حدود 80 روبل قبل از شروع جنگ برگشت. همچنین این نرخ حتی در روز 19 ژوئن به کانال 50 روبلی نیز برگشت، اما در این کانال چندان ماندگار نبود و طی چند ماه اخیر نرخ روبل در کانال 70 و 80 نوسان‌های جزئی را تجربه کرده است. درمجموع نرخ 80 روبلی فعلی فاصله چندانی با نرخ میانگین 70 تا 75 روبلی سال‌های 2020 و 2021 ندارد. 

تورم 2 درصدی 
براساس آمارهای اداره آمار رسمی کشور روسیه (Rosstat)، تورم سالانه منتهی به آوریل 2023 در این کشور به حدود 2.3 درصد رسیده که کمترین مقدار تورم سالانه از فوریه 2020 تاکنون است. طبق آمارهای روستات، با شروع جنگ روسیه- اوکراین، این کشور حتی تورم 17 و 18 درصدی را نیز تجربه کرده، اما در ماه مارس سال‌جاری تورم این کشور به 3.5 و در آوریل به 2.3 درصد رسیده است. این درحالی است که قبل از شروع جنگ روسیه- اوکراین، تورم روس‌ها در فوریه 2022 حدود 9.2 درصد بوده است. 

حفظ ساختار پرداخت رسمی
برخی از تحلیلگران می‌گویند یکی از تفاوت‌های روسیه و ایران در مواجهه با تحریم‌ها، وجود حدی از ساختار پرداخت رسمی در روسیه و از بین رفتن آن برای ایران است. به عبارتی، این تحلیلگران معتقدند یکی از دلایل موفقیت‌های روس‌ها در کنترل تورم، مدیریت نرخ رشد ارز بوده است، امری که بدون بستن حساب سرمایه اتفاق نمی‌افتد. این گروه می‌گویند بستن حساب سرمایه بدون احیای ساختار پرداخت رسمی کشور امکان‌پذیر نیست. به اعتقاد آنان بخشی از ساختار پرداخت رسمی روسیه هنوز سالم مانده و کار می‌کند درحالی‌که در ایران از اواخر دهه 1370 ساختار پرداخت رسمی کشور دچار مشکل شده و از اوایل دهه 1390 آن ساختار کاملا از بین رفته و مبادلات ارزی ایران به واسطه شرکت‌های تراستی انجام می‌شود که بانک مرکزی قادر به نظارت بر آنها نیست. 

*رئیس بانک مرکزی روسیه می‌گوید به‌دلیل تاخیر زمانی سیاست‌های پولی، تصمیمات آتی ما در مورد نرخ بهره به‌طور فزاینده‌ای بر نرخ تورم سال آینده تاثیر می‌گذارد که در آن تورم باید به هدف 4 درصد بازگردد و در این سطح تثبیت شود. پیش‌بینی به‌روز شده ما از میانگین نرخ بهره 7.3 تا 8.2 درصد برای امسال و 6.5 تا  7.5 درصد برای سال 2024 است. درحال‌حاضر افزایش تدریجی فشار تورمی تا پایان سال را پیش‌بینی می‌کنیم و در جلسات بعدی از ابزار نرخ بهره برای رسیدن به نرخ تورم هدف‌گذاری شده 4 درصدی بیشتر حرف خواهیم زد. 

برای مشاهده متن کامل به اینجا مراجعه نمایید.