۶ حوزه رشد علمی را به عربستان واگذار کردیم

ندا اظهری، مترجم:در رتبه‌بندی 2022 برترین کشورهای علمی دنیا در پایگاه «سایمگو» سراغ بررسی برترین کشورهای منطقه خاورمیانه به‌لحاظ حوزه‌های موضوعی رفته‌ایم که 27 حوزه موضوعی لحاظ شده‌اند. در این میان به‌رغم اینکه به‌نظر می‌رسد ایران در بیشتر حوزه‌ها قدرت بلامنازع منطقه است، اما بررسی‌های دقیق‌تر چیز دیگری می‌گویند و بر این نکته تاکید می‌کنند که ایران در سال 2021 در 17 حوزه موضوعی رتبه نخست منطقه را در اختیار داشت اما در سال 2022 تنها در 10 حوزه جایگاه نخست منطقه را از آن خود کرده و این زنگ خطری است که حکایت از افول قدرت علمی ایران در خاورمیانه دارد. طبق رده‌بندی سایمگو در سال 2021، ترکیه در چهار حوزه، ایران در 17 حوزه، عربستان در سه حوزه، مصر در یک و رژیم‌صهیونیستی در دو حوزه موضوعی دست برتر منطقه را داشتند. جایگاه نخست منطقه در حوزه‌های موضوعی مختلف قرار گرفتند که مقایسه آن با سال 2022 حقایق تازه‌ای را فاش می‌کند. طبق رتبه‌بندی سال 2022، ترکیه در سال گذشته در 8 حوزه رتبه نخست منطقه را از آن خود کرد که این عدد در چهار حوزه از 2021 بیشتر بوده است. مصر مانند سال قبل از آن در یک حوزه رتبه نخست را دارا بوده و عربستان 8 رتبه اول حوزه‌های موضوعی را به خود اختصاص داده است. 
در این میان، ایران در سال 2022 در قیاس با 2021، هفت جایگاه علمی خود را در حوزه‌های مهندسی شیمی، شیمی، علوم مواد، ریاضیات، فارموکولوژی، سم‌شناسی و داروسازی، فیزیک و علوم تصمیم‌گیری (این رشته بر طراحی، مدیریت و تجزیه و تحلیل تصمیم‌گیری سیستم‌های ملموس و انتزاعی مطابق با الزامات عملکرد، بودجه و زمان بندی تمرکز دارد) از دست داده است. در سال 2022، عربستان در 6 رشته گوی سبقت را در مقایسه با 2021 از ایران ربوده است. عربستان در حوزه مهندسی شیمی با 255 مقاله بیشتر و رسیدن به 6053 مقاله و نیز با 13556 استناد نسبت به 10121 استناد مقالات ایران رده نخست را به خود اختصاص داده است. در حوزه شیمی هم عربستان در 2022 با ارائه 219 مقاله بیشتر، 9117 مقاله در این حوزه منتشر کرد که 20543 استناد را در مقابل 15825 استناد ایران داشته است. در حوزه علوم مواد هم عربستان با 714 مقاله بیشتر، 9938 مقاله را ارائه دادند و 22090 استناد را در مقابل 14467 استناد مقالات ایران به خود اختصاص دادند. عربستان همچنین در حوزه ریاضیات با 7652 مقاله، نسبت به ایران 115 مقاله بیشتر منتشر کرده و شمار استنادها نیز 13689 در مقابل 8851 استناد ایران است. در حوزه فارماکولوژی، سم‌شناسی و داروسازی هم عربستان با 3800 مقاله، 123 مقاله بیشتر از ایران منتشر کرده و شمار استنادهای این کشور هم 6275 در مقابل 5171 استناد ایران است. عربستان در حوزه فیزیک هم با 632 مقاله بیشتر، 8471 مقاله منتشر کرده و 17310 استناد را در مقابل 11353 استناد مقالات ایران به خود اختصاص داده است. در حوزه علوم تصمیم‌گیری، ترکیه جایگاه نخست را از ایران گرفته، به‌طوری‌که با 28 مقاله بیشتر نسبت به ایران و با اختصاص 1564 مقاله، به‌جای ایران در رتبه نخست در این حوزه قرار گرفته است. در مقابل ایران در رتبه‌بندی سال 2022 در 10 حوزه علوم کشاورزی و بیولوژیکی؛ بیوشیمی، ژنتیک و زیست‌شناسی مولکولی؛ زمین‌شناسی و علوم سیاره‌ای؛ انرژی؛ مهندسی؛ علوم زیست‌محیطی؛ حرفه‌های بهداشتی؛ ایمونولوژی و میکروبیولوژی؛ علوم اعصاب و پرستاری؛ رده نخست را بین کشورهای خاورمیانه از آن خود کرده است.