سفر به دور جهان به وقت عید رمضان

کیانا تصدیق مقدم، خبرنگار:عید فطر یکی از مهم‌ترین جشن‌ها و اعیاد مسلمانان جهان است و هر یک از کشورهای اسلامی آداب و رسوم مخصوص به خود را دارد و هر یک به شیوه‌ای متفاوت این روز را جشن می‌گیرند. عید فطر در شهرها و کشورهای مختلف، اگرچه متناسب با خاستگاه هر قوم و ملتی، متنوع و متفاوت از یکدیگر است اما همه واجد ویژگی‌های مشترکی هستند که نشانی از عید بندگی دارد. در این ویژگی‌های مشترک عناصری نمادین همچون وحدت، توجه به نیازمندان و البته شادی و فرح‌بخشی دیده می‌شود. در گزارش پیش‌رو، بخشی از آیین‌ها، آداب و رسوم اقوام و ملت‌های مختلف را بازخوانی می‌کنیم. 

ایران
در نقاط مختلف کشور ایران آیین‌های متنوعی در روز عید فطر برگزار می‌شود اما یکی از مهم‌ترین و البته سنت مشترک همه شهرهای ایران اقامه نماز جماعت عید فطر است. ایرانی‌ها در این روز بعد از خواندن نماز به دید و بازدید می‌روند و زکات می‌پردازند. نوع برگزاری عید فطر در شهرهای مختلف ایران متفاوت است. برای مثال در شهرهای شمالی در آخرین روز ماه رمضان تمام اعضای خانواده کنار یکدیگر افطار می‌کنند. آنها همچنین روز عید فطر لباس محلی می‌پوشند و غذای محلی درست می‌کنند و در طبیعت عید را جشن می‌گیرند. 
در کردستان هم جشن عید فطر با نام جشن رمضان معروف است و این جشن با اقامه نماز در مساجد آغاز می‌شود و با دیدار بزرگ‌ترهای فامیل و عیادت از بیماران ادامه پیدا می‌کند. «نو جه ژن» از دیگر مراسم مردم کردستان و به معنی اولین عید است. در کردستان رسم است که مردم پس از پایان مراسم نماز عید فطر، به‌صورت دسته‌جمعی همراه با ماموستا؛ یعنی روحانی برای تبریک عید و حلالیت‌طلبی به منازلی می‌روند که عزیزی از دست داده است. در شیراز هم در روز آخر ماه رمضان مردم به پشت بام خانه یا خارج از شهر می‌روند تا ماه شوال را رویت کنند. 
صبح عید فطر همه مردم به مساجد می‌روند و نماز مخصوص این روز را می‌خوانند و افراد خیر صبحانه‌ای که شامل (نان، پنیر و سبزی) است در بین مردم تقسیم می‌کنند. 
در استان سیستان‌وبلوچستان هم روز عید سعید فطر از روزهای مهم به شمار می‌رود. در این روز مردم لباس نو می‌پوشند و پس از ۳۰ روز روزه‌دار بودن در محل‌هایی به نام «عیدگاه» جمع می‌شوند و نماز عید فطر را می‌خوانند. مردم سیستان در این روز از اقوام‌شان دید و بازدید می‌کنند. زنان سیستانی هم در ماه رمضان لباس‌هایی را برای روز عید می‌دوزند. در شب پایانی ماه مبارک رمضان هم با تهیه و آماده کردن حنا که معمولا حنای محلی آن منطقه است، خود را برای مراسم حنابندان آماده می‌کنند. در این مراسم که شب قبل از عید فطر برگزار می‌شود، با همکاری زنانی که مهارت خاص در طراحی دست با حنا دارند، نقش‌های مختلف و زیبایی را روی دست‌های زنان و دختران این استان می‌کشند. 
البته هرکدام از استان‌ها در ایران رسوم مختلفی دارند اما دید و بازدید، پوشیدن لباس نو و خواندن نماز و کمک به فقرا، آداب مشترک در همه استان‌هاست. 

هندوستان
برای مسلمانان هندی، عید فطر و عید قربان جایگاه خاصی دارند به همین خاطر هم از چند روز قبل از آغاز عید فطر، هندی‌‌ها شروع به خرید لباس‌های نو می‌کنند. همزمان با آغاز عید فطر در هند، مردم به جشن و پایکوبی می‌پردازند و موسیقی‌های محلی و سنتی در محله‌ها به گوش می‌رسد. در‌حقیقت نمایش نمادهای سنت و فرهنگ اصیل هندی، بخشی از جشن عید فطر را به‌خود اختصاص می‌دهد.
هندی‌ها در روز عید فطر به دید و بازدید می‌روند و با برگزاری مراسم میهمانی و دورهمی، این روز را جشن می‌گیرند‌. آنها همچنین در این روز با پخش کردن نذری‌های مختلف به نیازمندان و فقرا کمک می‌کنند. مردم این کشور در این روز معمولا لباس سفید می‌پوشند. آنها تنها روز عید فطر تعطیل هستند‌.
جشن عید فطر، در میان مسلمانان هندی به‌دلیل سبک خاص فرهنگی‌ای که دارند، متفاوت است.

عراق
در کشور عراق با فرا رسیدن عید فطر مردم به مسجد می‌روند و نماز عید فطر را می‌خوانند. بعد از آن دید و بازدید بین خانواده‌ها و بستگان شروع می‌شود. آنها همچنین در این روز زکات می‌دهند و برای نیازمندان و فقرا غذا تهیه ‌می‌کنند. 
کودکان در این مناسبت مورد توجه هستند و به همین دلیل است که زمین‌های بسیاری با وسایل متنوع بازی پر می‌شود. کودکان هم بازی می‌کنند و در انتظار آغاز عید فطر هستند تا عیدی‌های خود را دریافت کنند. در این مناسبت بزرگ‌ترها به کوچک‌ترها عیدی می‌دهند. 
بانوان هم در این مناسبت شیرینی خاص عید را تهیه می‌کنند که در کشور عراق به نام کلیجه شناخته می‌شود. یکی دیگر از آداب و رسوم مردم عراق این است که یک هفته قبل از عید فطر، لباس‌های جدید تهیه می‌کنند و در حمام‌های عمومی غسل عید انجام می‌دهند. به مناسبت فرا رسیدن عید فطر، عراقی‌ها ۹ روز تعطیل هستند. 
چین
یکی از رسوم جالب مسلمانان چین در روز عید فطر این است که به زیارت اهل قبور می‌روند و بر سر مزار اموات خود به قرائت قرآن می‌پردازند. آنها همچنین از چند روز مانده به عید فطر، با نصب پلاکاردهایی با مضامین تبریک به مناسبت فرارسیدن این روز مساجد را برای برگزاری مراسم آماده می‌کنند. 
در این روز هر منطقه از این کشور شیرینی‌ها و غذاهای سنتی مخصوص خود را تهیه می‌کنند و مردم با پوشیدن لباس‌های نو به دیدار یکدیگر می‌روند و عید فطر را به یکدیگر تبریک می‌گویند. 
مردم چین به مناسبت عید فطر سه روز تعطیل هستند. البته این موضوع ثابت نیست و هستند منطقه‌هایی که یک روز بیشتر تعطیل نیستند. علاوه‌بر اینها یکی دیگر از رسوم چینی‌ها این است که در این ایام بر سر مزار سید اجل عمر شمس‌الدین، سیاستمدار پارسی می‌روند و مرقد وی را غبارروبی می‌کنند. 
ترکیه
در ترکیه به عید فطر، عید شکر می‌گویند. دلیلش هم مصرف زیاد شیرینی و آب ‌نبات در این روز به خصوص برای هدیه دادن به کودکان است. مردم ترکیه چند روز مانده به عید خانه‌تکانی می‌کنند و شیرینی‌های متنوعی درست می‌کنند. بعضی از سنت‌های عید فطر در ترکیه شباهت زیادی به آیین‌های عید نوروز در ایران دارد.
آنها همچنین در این روز لباس‌های نو می‌پوشند، به زیارت اهل قبور می‌روند و با اقوام و آشنایان دید و بازدید می‌کنند. یک رسم دیگر هم بین ترک‌ها وجود دارد آن هم اینکه کسانی که به دید و بازدید عید می‌روند شیرینی، شکلات و راحت‌الحلقوم هدیه می‌برند.
نماز عید فطر نیز با شکوه تمام و با حضور برخی سران سیاسی و دولتی ترکیه در مساجد محل در سراسر کشور برگزار می‌شود. در کشور ترکیه با فرا رسیدن ماه شوال، سه روز تعطیلی عید فطر اعلام می‌شود.
تونس
عید فطر در تونس به‌عنوان عید اصغر مشهور است. همزمان با اعلام پایان ماه مبارک رمضان و عید فطر نماز در مساجد جامع با حضور همه مسلمانان اقامه می‌شود. 
مردم تونس همچنین از دو هفته قبل از پایان ماه رمضان برای عید آماده می‌شوند. خرید هدیه برای کودکان و پوشاندن لباس نو برای آنها از‌جمله رسومات مورد توجه تونس است. مردم از چند روز به عید فطر و متناسب با توان مالی خود با حضور در فروشگاه‌ها به خرید لباس نو و انواع اسباب بازی برای کودکان می‌پردازند.
در تونس عید فطر با شیرینی حلوی و نوشیدن شربت آغاز می‌شود. همچنین به مناسبت عید، زنان تونسی شیرینی‌هایی با نام‌های«المقروض، الغریبه، الباقلاوه، المحشی و الصمصه» درست می‌کنند. حتی به‌صورت موقت در بازارها حضور پیدا می‌کنند و شیرینی‌های خانگی را به فروش می‌رسانند.
افغانستان
در روز عید فطر در افغانستان، مردم به دیدار بزرگ خاندان می‌روند و عید فطر را تبریک می‌گویند و طلب حلالیت می‌کنند و کسانی که قبل از عید یکی از بستگان خود را از دست داده‌اند، پذیرای مردمانی هستند که برای دلداری به منزل آنها می‌روند. دید و بازدیدها  هم به گونه‌ای است که وقتی کسی به خانه دیگری رفت، دیگری نیز حتما باید به خانه او بیاید و اگر چنین نکند عمل او بی‌احترامی به شخص مقابل پنداشته می‌شود. در افغانستان هم کودکان و نوجوانان در روز عید فطر لباس‌های نو می‌پوشند و از بزرگ‌ترها عیدی می‌گیرند. در این مناسبت سه روز تعطیلی برای مردم در‌نظر گرفته شده است‌. بزرگان افغانستان می‌گویند در گذشته کسی که برای نخستین‌بار ماه نو را می‌دید به فاتح میدان جنگ شباهت داشت، با غرور و سربلندی از قله کوه پایین می‌آمدند و برای دیگران تعریف می‌کردند که چگونه ماه را دیده‌اند از این رو نام آنها تا یک سال دیگر بر سر زبان‌ها بود.
مالزی
شب قبل از عید فطر، آتش‌بازی‌هایی در این کشور انجام می‌شود که خبر فرا رسیدن عید فطر را به مردم می‌دهد‌.
روز عید فطر اولین کاری که مسلمانان مالزی انجام می‌دهند، برگزاری نماز عید فطر است. آنها نماز عید فطر را سپاس بنده از خداوند می‌دانند‌. در روز عید فطر مردم مالزی به سفر می‌روند و روز عید را در روستاها و شهرهای مختلف و در کنار خانواده‌‌هایشان سپری می‌کنند. آنها همچنین در شب پیش از عید شیرینی سنتی مخصوص درست می‌کنند. 
البته یکی دیگر از رسومی که در این کشور وجود دارد جریانی با عنوان سفره باز است. در این جریان نخست‌وزیر و مقامات دولتی قبل از عید مردم را به خانه‌هایشان دعوت  می‌کنند. دیگر مقامات دولتی هم در این روز در خانه خود را روی عموم مردم باز می‌کنند و مردم هم برای عرض تبریک به منزل آنان می‌روند. این عید بزرگ در مالزی ۷ روز تعطیل است‌.