ندا اظهری، مترجم:تحقیق و توسعه به‌عنوان راهکاری خلاقانه و سیستماتیک برای تولید و افزودن دانش بشر در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی و دانشی کاربرد پیدا می‌کند. این مفهوم اغلب در حوزه‌های تجاری مورداستفاده قرار می‌گیرد و شرکت‌ها و کارخانه‌ها بر مبنای آن مسئولیت طراحی و تولید فرآورده‌ها و تولیدات جدید را برعهده می‌گیرند یا حتی به ارتقای تولیدات موجود می‌پردازند. R&D برای بسیاری از کسب‌وکارها الزامی است و باعث ایجاد بازاری رقابتی میان شرکت‌ها و کسب‌وکارها در حوزه‌های مختلف می‌شود. اتحادیه اروپا که اتحادیه سیاسی و اقتصادی کشورهای اروپایی است، هرساله با اختصاص بودجه‌ای به بخش R&D کشورها کمک می‌کند. سرمایه‌گذاری در پژوهش و نوآوری به‌نوعی سرمایه‌گذاری روی آینده منطقه اروپاست و کمک می‌کند کشورهای اروپایی بتوانند در سطح جهانی رقابت و مدل اجتماعی منحصربه‌فرد خود را حفظ کنند. بهره‌مندی کشورها از R&D قابل‌توجهی که به آنها اختصاص می‌یابد، زندگی روزانه میلیون‌ها نفر را در اروپا و دنیا بهبود می‌بخشد و به حل برخی از بزرگ‌ترین چالش‌های اجتماعی آنها کمک می‌کند.

  سرمایه تحقیق و توسعه اروپا به 328 میلیارد یورو رسید
به گزارش europa، اتحادیه اروپا در سال 2021 قریب ‌به 328 میلیارد یورو روی بخش تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کرد که در مقایسه با رقم R&D سال قبل که معادل 310 میلیارد یورو بود، رشد 6 درصدی را تجربه می‌کرد. اما اگر کمی به سال‌های گذشته برگردیم مشاهده خواهیم کرد که میزان R&D اختصاص‌یافته به این کشورها در مقایسه با سال 2011 حدود 44 درصد افزایش یافته است که می‌توان هم تغییرات قیمت و هم تغییرات واقعی در افزایش سطح مخارج را مشاهده کرد. در بررسی شدت میزان تحقیق و توسعه، به‌عنوان‌مثال هزینه‌های R&D به‌عنوان درصدی از GDP، روندی کاهشی را نشان می‌دهد به‌طوری‌که از 2.31 درصد در سال 2020 به 2.27 درصد در 2021 رسیده است. این کاهش را می‌توان با بازگشت تولید ناخالص داخلی در سال 2021 به دنبال کاهش قابل‌توجه در سال 2020 درنتیجه همه‌گیری کرونا توضیح داد. باوجوداین، در مقایسه با سال 2019 که رقم هزینه R&D 2.23 درصدی را از آن خود کرده بود، در مقایسه با 10 سال گذشته، 0.25 درصد افزایش نشان می‌دهد. تحقیق و توسعه یکی از عوامل محرکه نوآوری به‌شمار می‌رود و هزینه و شدت R&D دو شاخص کلیدی هستند که برای کنترل منابع اختصاص‌یافته به حوزه‌های علم و فناوری در دنیا مورداستفاده قرار می‌گیرند.

 سوئد برترین کشور اروپایی در سهم R&D از GDP
در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا، سوئد با سهم 3.35 درصدی R&D از GDP، بالاترین شدت R&D را در سال 2021 به خود اختصاص داده است. پس ‌از آن، اتریش با سهم 3.22 درصدی و بلژیک با سهم 3.19 درصدی در رده‌های دوم و سوم جای گرفته‌اند. در میان کشورهای اروپایی، میزان هزینه R&D در 6 عضو اتحادیه، زیر یک درصد از GDP عنوان شده است که شامل رومانی 0.48 درصد، مالت 0.65 درصد، لتونی 0.71 درصد، بلغارستان 0.81 درصد، قبرس 0.89 درصد و اسلواکی 0.95 درصد گزارش شده است. دوسوم کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سال 2021 در مقایسه با 2011 شدت R&D بالاتری را به‌خود اختصاص دادند. با وجود این بیشترین میزان کاهش شدت R&D در بین این کشورهای اتحادیه اروپا از آن فنلاند با سهم 0.64-، استونی 0.51-، ایرلند با 0.49- و لوکزامبورگ با 0.41- بوده است. اگر از زاویه دیگری به نمودار نگاه کنیم، مشاهده خواهیم کرد که بیشترین افزایش در شدت R&D بین سال‌های 2011 و 2021 در بلژیک 1.02+ درصد، یونان 0.76+ درصد، لهستان 0.69+ درصد، اتریش 0.55+ درصد و کرواسی 0.53+ وجود داشته است. با بررسی هزینه‌های تحقیق و توسعه براساس بخش موردنظر در اتحادیه اروپا، بخش شرکت‌های تجاری همچنان بیشترین سهم تحقیق و توسعه معادل 66.08 درصد را از کل R&D پرداخت شده در سال 2021 به خود اختصاص داده و پس ‌از آن نیز بخش آموزش عالی با 21.58 درصد، بخش دولتی با 11.89 درصد و بخش خصوصی غیرانتفاعی با 0.44 درصد قرار دارد.

 افزایش سرمایه‌گذاری صنعتی در R&D اتحادیه اروپا
به گزارش کمیسیون اروپا، هدف اصلی محاسبه امتیازهای سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه صنعتی اتحادیه اروپا این است که عملکرد صنایع مبتنی بر نوآوری اتحادیه اروپا را در مقابل همتایان اصلی جهانی محک بزند و پایگاه داده سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه را ارائه دهد که شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران و سیاستگذاران می‌توانند از آن برای مقایسه عملکرد شرکت‌های شخصی دربرابر رقبای جهانی در بخش‌های موردنظر استفاده کنند. در نسخه مطالعاتی سال 2022، حدود 2500 شرکت موردبررسی قرار گرفتند که در سال 2021 بیشترین سرمایه‌گذاری را در بخش تحقیق و توسعه در سراسر دنیا انجام دادند. این شرکت‌ها که دفاتر مرکزی متعددی در 41 کشور و بیش از 900 هزار شرکت تابعه در دنیا دارند، هرکدام بیش از 48 میلیون و 500 هزار یورو در سال 2021 در بخش R&D سرمایه‌گذاری کردند. کل سرمایه‌گذاری این 2500 شرکت مبلغی حدود هزار و 94 میلیارد یورو را به‌خود اختصاص می‌داد. این مبلغ معادل 86 درصد از تحقیق و توسعه تامین‌ شده از سوی بخش تجاری را شامل می‌شد که برای نخستین‌بار بود از مرز هزار میلیارد یورو عبور می‌کرد.
از میان 2500 شرکت برتر، 361 شرکت در اتحادیه اروپا حضور داشتند که 17.6 درصد از کل سرمایه‌گذاری R&D را از آن خود کرده‌اند. در این بین 822 شرکت آمریکا بودند که سهم 40.2 درصدی از سرمایه‌گذاری R&D داشتند، همچنین 678 شرکت چینی سهم 17.9 درصدی، 233 شرکت ژاپنی سهم 10.4 درصدی و 406 شرکت از سایر کشورها نیز سهم 13.9 درصدی از R&D را به‌خود اختصاص داده بودند. شرکت‌های سایر کشورها شامل 53 شرکت از کره جنوبی، 55 شرکت از سوئیس، 95 شرکت از انگلیس، 84 شرکت از تایوان و سایر شرکت‌ها نیز از 18 کشور دیگر حضور داشته‌اند.

 ICT، خودروسازی و بهداشت؛ بخش‌های کلیدی R&D
در سطح جهانی، این افزایش بیانگر عمیق‌تر شدن رقابت کشورهای مختلف در حوزه‌های فناوری در چهار بخش کلیدی است که درمجموع بیش از سه‌چهارم کل امتیاز R&D را از آن خود کرده‌اند: تولیدکنندگان ICT (22.6 درصد)، صنایع بهداشتی (21.5 درصد)، خدمات ICT (19.8 درصد) و صنایع خودروسازی (13.9 درصد). رشد R&D در این چهار بخش کلیدی در آمریکا و چین به‌مراتب بالاتر از شرکت‌های برتر اتحادیه اروپا بوده‌اند. نمونه توسعه‌یافته هزار شرکت اتحادیه اروپا شامل تعداد قابل‌توجهی از شرکت‌های کوچک و متوسط فعال در بخش‌های سلامت و ICT در سال 2021 می‌شوند. تجزیه‌وتحلیل‌ها حکایت از آن دارد که R&D، پتنت‌ها و سایر شاخص‌های عملکرد مالی شرکت‌ها طی سال‌های اخیر بر عملکرد مقایسه‌ای شرکت‌های اتحادیه اروپا و سایر همتایان آنها در دنیا تمرکز داشته است. موقعیت‌یابی شرکت‌ها در فناوری‌های سبز مبتنی‌بر پتنت که فناوری‌های دارای کربن پایین را در صنایع انرژی و فناوری‌های اقتصاد چرخشی مورداستفاده قرار می‌دهند، بیانگر آن است که شرکت‌های برتر آمریکایی و اتحادیه اروپا در پتنت‌های پرارزش برتری داشته و نیز شرکت‌های اتحادیه اروپا در ابداعات مرتبط با اقتصاد چرخشی نقش اول را بازی می‌کنند. در این میان شرکت‌های برتر اتحادیه اروپا بالاترین نمره‌ها را در دستیابی به اقتصاد پایدار کسب کرده‌اند. این شرکت‌های برتر در بخش‌های خودروسازی و شیمیایی به متوسط سطح پیشرفت در زمینه دستیابی به توسعه پایدار دست پیدا کرده‌اند. نتایج این گزارش‌ها، در عین اینکه اتحادیه اروپا برای بهبود قابلیت‌های فناورانه و بازیابی توان پایه‌های صنعتی به‌منظور افزایش فشار رقابت جهانی و نیز ایجاد تحولات سبز و دیجیتال تلاش می‌کند، چالش‌ها و فرصت‌هایی را به اتحادیه اروپا نشان می‌دهد.

 برتری سرمایه‌گذاری اروپایی‌ها در صنعت خودرو
به‌طورکلی گزارش‌ها حکایت از آن دارد که صنعت اروپا با افزایش 8.9 درصدی در سال 2021 در مقایسه با افت 2.2 درصدی در سال 2020 به‌دنبال شیوع همه‌گیری کرونا، بار دیگر روی ریل سرمایه‌گذاری‌های تحقیق و توسعه قرار گرفته است. به گزارش europa، اتحادیه اروپا رتبه برتر را از نظر سرمایه‌گذاری روی R&D در بخش خودروسازی در اختیار دارد. تحولات ایجادشده در صنعت خودروسازی، روند تولید خودرو را در این نقطه از جهان به‌سمت تولید خودروهای برقی و دیجیتالی سوق داده است، به‌طوری‌که بسیاری از شرکت‌های اسم‌ورسم‌دار و شرکت‌های جوان و نوپا نیز وارد تولید این خودروها شده‌اند. این درحالی است که آمریکایی‌ها بیشتر در حوزه‌های ICT (فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات) در بخش R&D سرمایه‌گذاری می‌کنند.

 توقف پروژه‌های R&D بعد از جنگ اوکراین
در مقیاس جهانی، سرمایه‌گذاری R&D در بخش خصوصی به‌طور چشمگیری پس از دوران همه‌گیری کرونا رشد کرد، به‌گونه‌ای که در سال 2021 در مقایسه با سال 2020 حدود 14.8 درصد رشد نشان می‌دهد. یکی از تغییرات مهمی که در شرکت‌های برتر چینی مشاهده می‌شود، این است که تمامی آنها به‌طور همزمان رشد کرده و سهمی نسبتا بالاتر از سهم کلی جهانی نسبت به شرکت‌های اتحادیه اروپا به‌دست آورده‌اند، به‌طوری‌که 17.9 درصد سهم شرکت‌های چینی و 17.6 درصد سهم شرکت‌های اتحادیه اروپاست. سهم اصلی شرکت‌های آمریکایی درمجموع جهانی 40.2 درصد افزایش داشته است. گزارشی که در سال 2022 منتشر شد حاکی از آن است که اگرچه داده‌های به‌دست‌آمده تاثیری از جنگ در اوکراین را بر میزان سرمایه‌گذاری‌ها در بخش R&D نشان نداده، اما آمارها بیانگر آن است که برخی پروژه‌های R&D در حوزه‌های دفاعی و هوافضا، ساختمان‌سازی، صنایع بهداشتی و خودروسازی در اتحادیه اروپا متوقف شده است. برخی شرکت‌ها نیز خبر از تاثیر مستقیم جنگ بر پروژه‌های R&D داده‌اند.

 پیش‌بینی‌ها از سال 2024- 2023
طبق آخرین آماری که از سوی اتحادیه اروپا منتشرشده، اصلی‌ترین برنامه افق اروپا برای سال 2024- 2023 این است که مبلغی حدود 13 میلیارد و 500 میلیون یورو را برای حمایت از محققان و نوآوران در اروپا سرمایه‌گذاری کنند تا از این طریق راه‌حل‌هایی را برای چالش‌های زیست‌محیطی، انرژی، دیجیتال و ژئوپلیتیک ارائه دهند. بودجه 95 میلیارد و 500 یورویی افق اروپا به‌عنوان بخشی از برنامه گسترده پژوهشی و نوآوری اتحادیه اروپا در رسیدن به اهداف اقلیمی، افزایش انعطاف‌پذیری انرژی و توسعه فناوری‌های دیجیتال اصلی کمک می‌کند. این بودجه همچنین به اقداماتی برای حمایت از اوکراین، تقویت مقاومت‌های اقتصادی و تداوم بهبودی پایدار ناشی از همه‌گیری کرونا می‌انجامد و نیز از طریق مشارکت گسترده‌تر محققان و نوآوران سراسر اروپا به قوی‌تر شدن اکوسیستم پژوهش و نوآوری کمک کرده و تامین بودجه زیرساخت‌های پژوهشی در کلاس جهانی را افزایش می‌دهد.

 مسائل اقلیمی و تحولات دیجیتال در اولویت سرمایه‌گذاری
سرمایه‌گذاری پنج‌میلیارد و 670 میلیون یورویی که بیش از 42 درصد از بودجه برنامه کاری را به خود اختصاص می‌دهد، به دستیابی اهداف کلیدی در حوزه‌های اقلیمی، یافتن راه‌حل‌های نوآورانه برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و سازگاری با تغییرات آب‌وهوایی اختصاص‌یافته است. سرمایه‌گذاری R&D یک‌میلیارد و 670 میلیون یورویی نیز به حمایت از تنوع زیستی کمک می‌کند. بیش از چهارمیلیارد و 500 میلیون یورو بودجه R&D از تحول دیجیتال در منطقه اتحادیه اروپا برای توسعه فناوری‌های دیجیتال کمک می‌کند.
سرمایه‌گذاری 970 میلیون یورویی هم در سرعت بخشیدن به تحول انرژی پاک و افزایش استقلال اروپا در حوزه انرژی کمک می‌کند. در سال 2023، سرمایه‌گذاری بیش از یک‌میلیارد یورویی در قالب بسته حمایتی از آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از همه‌گیری کرونا اعمال شد و همچنین سرمایه‌گذاری 336 میلیون یورویی نیز به‌منظور بالا بردن آمادگی در مواجهه با همه‌گیری کرونا و واکنش به موارد اورژانسی سلامت اختصاص پیدا کرد. اتحادیه اروپا در حمایت هدفمند از اوکراین سرمایه‌ای 70 میلیون یورویی را در سال 2022 اختصاص داد و علاوه بر آن، امکان دسترسی اوکراین به زیرساخت‌های پژوهشی اروپا هم در دستور کار این اتحادیه قرار گرفت.

 سرمایه‌گذاری 600 میلیون یورویی برای ماموریت‌های سال جاری
اتحادیه اروپا در سال 2023 در ماموریت‌هایی که پیش رو دارد، بیش از 600 میلیون یورو سرمایه‌گذاری درنظر خواهد گرفت. این سرمایه‌گذاری قرار است از پژوهش و نوآوری در حوزه‌های مختلف حمایت کند، به‌عنوان‌مثال در ایجاد آمادگی برای مواجهه با خطرات اقلیمی، حفاظت از 25 هزار کیلومتر رودخانه‌های آزاد، برنامه‌های کنترلی خاک و بهینه کردن مداخلات تشخیصی سرطان و کاهش ابعاد تهاجمی آن ماحصل این سرمایه‌گذاری است..