ابوالقاسم رحمانی، دبیر گروه جامعه:با بارندگی‌های بی‌سابقه و کم‌نظیری مواجه بودیم، کم‌بارشی‌های گذشته جبران شده، وضعیت آبی کشور مساعد شده، آنقدر بارندگی‌ها زیاد بوده که دریچه سدها را بازکرده‌اند، در دوره ترسالی هستیم و... . اینها بخشی از اظهاراتی است که برخی افراد و گاهی برخی از کارشناسان نام‌آشنا بعد از یک دوره کوتاه یا بلند بارندگی در کشور و تر شدن خیابان‌ها و معابر و ابری شدن آسمان و سفیدپوش شدن کوه‌ها، به خورد رسانه‌ها و ملت می‌دهند. اظهاراتی که شاید در ارتباط با پهنه‌ای خاص کارکرد داشته و واقعی باشد، اما تعمیم آن به وضعیت بارندگی کل کشور و همه استان‌ها، یک خطای تکراری است و نباید مبنایی برای تصمیم‌گیری‌ها و الگوی مصرف و از این قبیل چیزها باشد. از اینها که بگذریم و برای فهم دقیق‌تر جایی که ایستادیم و وضعیتی که داریم، چه در حال و چه آینده، بهتر اینکه اول با اعداد و آمار سراغ میزان بارندگی‌ها و مقایسه آن با یک‌سال گذشته و بلندمدت برویم و بعد هم از نگاه کارشناس به تحلیل وضعیت موجود بپردازیم.

ناظر به اطلاعات موجود و مقایسه بارندگی سال آبی جاری با مدت مشابه سال گذشته و همین‌طور بلندمدت، وضعیت برخلاف ادعاها آنطورها هم خوب و خوش نیست و اتفاقا در بسیاری از استان‌ها با وضعیت نرمال فاصله زیادی داریم. برای تحلیل بهتر وضعیت موجود گفت‌وگویی با احد وظیفه، رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی انجام دادیم و او در ارتباط با وضعیت بارندگی‌ها و منابع آبی کشور و پیش‌بینی آینده به «فرهیختگان» گفت: «بارندگی‌های ما در استان‌های مختلف با هم فرق دارد. در برخی استان‌ها بارندگی‌ها بیش از نرمال است، یعنی از میانگین 30 ساله که به آن نرمال می‌گوییم بالاتر است و در برخی استان‌ها به‌شدت زیر نرم است و در برخی استان‌ها برابر است. کشوری با مساحت یک‌میلیون و 600 و خرده‌ای کیلومترمربع جای‌جای آن با هم فرق دارد. منطقه جنوب تا جنوب غرب کشور بارندگی‌ها بسیار خوب بوده است یعنی استان‌هایی همچون چهارمحال، کهگیلویه، بوشهر، فارس، خوزستان، لرستان بارندگی خوب بود. 5 تا 25 درصد بارش بیش از نرمال داشتند و استانی مثل بوشهر بارندگی 40 درصد بیش از نرمال است. برخی از استان‌ها مثل کرمانشاه، ایلام و... هنوز نرمال نشده و زیر نرمال است ولی نسبت به سال گذشته خیلی بهتر است. اگر ایلام را با سال گذشته مقایسه کنیم –گرچه با بارندگی دیروز به حد نرمال و حتی بالاتر از نرمال رسید-بیش از 200 درصد رشد داشته، یعنی سال قبل وضعیت خیلی بد بود و سال گذشته در این زمان به 50 درصد نرم هم نرسیده بود. کرمانشاه الان تقریبا منفی 3 درصد است، یعنی تقریبا نرمال است ولی نسبت به سال گذشته 92 درصد بارندگی بیشتر است. حوزه غرب و جنوب غرب و جنوب وضعیت بارندگی خیلی خوب است یعنی در حد نرمال و بیش از نرمال است. کردستان بیش از نرمال است، کرمانشاه تقریبا نرمال است، ایلام بیش از نرمال است، بوشهر، چهارمحال‌وبختیاری و فلات مرکزی هم وضعیت بد نیست. یزد و اصفهان که بخش جنوبی فلات مرکزی هستند در حد نرم یا نزدیک به نرمال هستند، یعنی خیلی با نرمال فاصله ندارند. اندکی بیش از نرمال هستند. به‌سمت شرق وارد شویم، یعنی از فارس رد شویم، هرمزگان، کرمان، سیستان‌وبلوچستان و به‌سمت شمال بیاییم، خراسان رضوی، سمنان، دامنه‌های البرز را رو به غرب بیاییم تهران و قزوین و آذربایجان شرقی و غربی وضعیت چندان جالبی ندارند. برای مثال استان سیستان‌وبلوچستان درحال‌حاضر تنها 40 میلی‌متر دریافت کرده که تاکنون باید به‌طور متوسط 80 میلی‌متر بارندگی دریافت می‌کرد، بنابراین 50 درصد بارش زیر نرم دارد. وضعیت سدها هم بسیار ناخوشایند است. جنوب استان بد نیست، چون بارش‌های تابستانه دارد و سال گذشته هم بارش‌ها خوب بود ولی شمال استان سیستان‌وبلوچستان یعنی منطقه سیستان وضعیت بسیار وخیم است.
چاه نیمه‌ها که منبع اصلی تامین آب در استان هستند زیر 10 درصد آب دارند و وضعیت وخیم است یا استان خراسان رضوی در شمال شرق کشور الان 84 میلی‌متر آب دریافت کرده که تاکنون باید 165 میلی‌متر دریافت می‌کرد، بنابراین 81 میلی‌متر زیر نرم است و تقریبا 50 درصد بارندگی را دریافت نکرده است و این کاهش جدی و اساسی نسبت به نرمال دارد. سیستان‌وبلوچستان و استان‌هایی که در دامنه جنوبی البرز واقع می‌شوند سال گذشته و سال قبل‌تر وضعیت کم‌بارشی داشتند و عملا امسال در سال سوم خشکسالی هستند و وضعیت بدتر از سال قبل است. کم‌بارشی امسال با سال گذشته جمع شده و این کم‌بارشی وقتی طولانی می‌شود یعنی آب رودخانه‌ها خشک می‌شود یا بسیار کم‌آب می‌شوند و دسترسی به آب محدود می‌شود. استان سمنان 41 درصد زیر نرم است. استان تهران اصلا وضعیت خوبی ندارد. تهران تا الان 132 میلی‌متر بارش دریافت کرده که تاکنون باید 210 میلی‌متر به طور متوسط بارندگی دریافت می‌کرد، بنابراین 78 میلی‌متر بارندگی کمتر از نرم است یا 37 درصد کمتر از نرمال است. البرز هم کم دارد. به سمت غرب برویم. زنجان وضعیت بدی ندارد ولی قزوین وضعیت اسفناکی مثل تهران دارد، یعنی 39 درصد زیر نرم است. آذربایجان غربی منفی 25 درصد است و آذربایجان شرقی منفی 11 است و خیلی با نرمال فاصله ندارد. در چهار استانی که نزدیک دریای خزر هستند یعنی اردبیل در شمال غرب و گیلان و مازندران و گلستان وضعیت جالب نیست. گلستان 45 درصد، گیلان 34 درصد و مازندران 36 درصد و اردبیل 34 درصد کمتر از نرمال هستند. بخشی از کشور که شامل غرب، جنوب غرب و جنوب کشور است بارندگی در حد نرم و بیش از نرمال است و فلات مرکزی تقریبا مثل اصفهان و یزد بیش از نرمال است و وضعیت خوبی دارند ولی قم منفی 35 درصد زیر نرم، مرکزی 25 درصد و همدان 23 درصد زیر نرم هستند. استان‌هایی که در حوزه مرکزی به بالا هستند و نیمه شرقی مثل سیستان‌و‌بلوچستان و خراسان و همچنین سواحل شمالی کشور وضعیت اصلا خوب نیست و با توجه به اینکه سال سوم خشکسالی و کم‌بارشی است، وضعیت به مراتب بدتر است و وضعیت سدها از پارسال هم پایین‌تر است. گرچه سال گذشته هم سال خشکی بود. من می‌گویم هر دو گروه درست می‌گویند چون عده‌ای این‌ور را نگاه می‌کنند و عده‌ای آن طرف را می‌بینند و این اشتباه پیش می‌آید. کسانی که غرب کشور را می‌بینند فکر می‌کنند همه جا مثل غرب است و کسانی که شرق را می‌بینند فکر می‌کنند همه جا مثل شرق کشور است و می‌گویند بدتر از سال گذشته است. درحالی‌که اگر به دو قسمت تقسیم کنیم و از آذربایجان به شرق هرمزگان خط بکشیم، آنهایی که در غرب این خط قرار می‌گیرند وضعیت خوبی دارند و آنهایی که در شرق این خط قرار می‌گیرند وضعیت بدی به مراتب بدتر از سال گذشته دارند. سال گذشته هم سال خشکی بود. کل کشور تاکنون 157 میلی‌متر بارندگی داشته که در بلندمدت در چنین بازه‌ای 191.5 میلی‌متر بارندگی دریافت می‌کرد. بنابراین حدود 35 میلی‌متر زیر نرم است و این میزان تاکنون 18 درصد نرمال است و به عبارتی الان 18 درصد زیر نرم هستیم. سال گذشته تا این زمان 137 میلی‌متر بارش داشتیم و امسال نسبت به سال گذشته 15 درصد میانگین کشور بهتر شده است اما همچنان 18 درصد از سال نرمال عقب‌تر هستیم. بنابراین اگر با سال گذشته مقایسه کنیم وضعیت بهتر است ولی قریب به 20 درصد بارندگی کشور عقب‌تر از نرمال است. توزیع بارش هم به‌گونه‌ای است که برخی مناطق مثل جنوب غرب، بارندگی‌ها بیش از نرم است. سدها را باز کردند چون سدی که 96 درصد آب دارد و قرار است بارش سنگین بیاید را باید باز کنند تا جلوی سیلاب را بگیرد. از سوی دیگر نیمه شرقی و اکثر مناطق واقع در شمال و شمال غرب و شمال شرق و نیمه شرقی کشور وضعیت جالبی ندارد و زیر نرم است. خشکسالی طولانی‌مدت و سه ساله است، درنتیجه خیلی از رودخانه‌ها خشک شده و آب سدها پایین‌تر از شرایط نرمال است و حتی از پارسال پایین‌تر است. سدها در خراسان رضوی و سدهایی که در استان گلستان هستند و سدهایی مثل سد سفیدرود 25 درصد از سال گذشته هم پایین‌تر هستند. سدهای استان تهران درمجموع نسبت به سال قبل 26- 25 درصد کم آب‌تر هستند. شاید حدود 20 و خرده‌ای از سدها در تهران پر شده است، یعنی موجودی سدها 20 و خرده‌ای درصد است. درحالی‌که الان باید پرآب‌ترین وضعیت را داشته باشند. یعنی سدها تقریبا نزدیک به پر شدن باشد درحالی‌که 24-23 درصد بیشتر آب ندارند و حتی نسبت به سال قبل هم که بسیار پایین‌تر هستند، یعنی 26-25 درصد پایین‌تر از سال قبل هستند. این وضعیتی است که الان داریم. با این اوصاف پیش‌بینی ما برای مناطقی همچون استان تهران که کم‌بارشی شدید دارد، اینکه جبران شود بعید است. البته پیش‌بینی فصلی را نمی‌توان دقیق بیان کرد ولی به خاطر احتمالات فراوانی که وجود دارد و با توجه به بازه و فرصت بارشی که مانده که فقط اردیبهشت ماه را در استان تهران داریم چون درخرداد بارندگی افت می‌کند و درصد کمی از بارش در کشور در تابستان رخ می‌دهد، مگر دو نقطه از کشور که یکی جنوب شرق کشور یعنی سیستان‌وبلوچستان و جنوب شرق کرمان که در تابستان هم بارندگی دارند و دیگری سواحل شمالی که طی یکی دو ماه آینده بارندگی دارند و از انتهای خرداد بارندگی کم می‌شود و در شهریور و مرداد بارندگی دارند، در بقیه نقاط کشور در طول تابستان بدون بارش هستند. استان تهران هم بارش ندارد. از مرداد تا نیمه اول مهر ماه بارندگی کاهش می‌یابد. بر این اساس با توجه به بازه زمانی کمی که از پنجره زمانی بارش باقی مانده جبران این کم بارشی تقریبا ضعیف است. بنابراین کم و بیش در استان‌هایی همچون تهران و نیمه شمالی سیستان‌وبلوچستان، خراسان رضوی، استان سمنان با وضعیت کم‌بارشی دست وپنجه نرم می‌کنیم.»