تکثر جامعه ایرانی، مسیح علینژاد، هاشمی گلپایگانی و.‌‌..

محمد زعیم‌زاده، جانشین سردبیر :درمیان بانوان کم‌حجاب تهرانی ۸۸ درصد خداباورند، حدود ۶۰ درصد حجاب را برای حفظ خانواده‌شان مفید می‌دانند اما بیش از شصت درصد آنها موافق اعتراض‌های اخیر بوده‌اند، این نتایج یک پژوهش اجتماعی معتبر است که اخیرا توسط یک مجموعه دانشگاهی انجام شده و در روزنامه فرهیختگان هم منتشر شده است.

‌با این مطالعه سه جور می‌توان برخورد کرد.
‌اول:
به سیاق هاشمی گلپایگانی و دنباله‌های فکری او هر نوع مطالعه اجتماعی و بررسی شواهد را ترویج سکولاریسم خواند و همه‌ی نارسایی‌های اجتماعی را حاصل کمپین دشمن دانست و نهایتا تقابل خیابانی و آشوب را تجویز کرد.
‌دوم: 
به سبک مسیح علینژاد و رجویست‌ها و پهلویست‌ها اصالت دینی ایرانی‌ها را ندید و روی همان بعد اعتراضی ایستاد و تلاش کرد جنبش ضددینی ساماندهی کرد و راه خیابان را نشان داد و جامعه را به انسداد کشاند.
‌سوم:
می‌توان پژوهش ستیز نبود، و از این مطالعه حداقل سه نتیجه گرفت، جامعه ایرانی متکثر است، این جامعه حتی در لایه‌هایی که به ظاهر نشانه‌های فرهنگی متفاوتی دارند زمینه دینی خوبی دارد، بستر جامعه به شدت اعتراضی است هر چند ممکن است بروز علنی نداشته باشد.

‌از این سه نتیجه بالا احتمالا می‌توان یک نکته مهم را استنتاج کرد، تظاهر متفاوت دینی با سطح رضایت از حکمرانی نسبت مستقیم دارد، هرچقدر حکمرانی در تحقق ارزش‌های پایه مثل عدالت و آزادی موفق باشد، علاوه بر کاهش فضای اعتراضی شمایل و تظاهر دینی جامعه هم احتمالا تغییر خواهد کرد.
‌
تکمیل پازل تغییرات مثبت در سیاست خارجی در داخل به رسمیت شناختن تکثر اجتماعی مبتنی بر مطالعات دقیق است و لازمه این اتفاق مثبت مرزبندی با آن دو دسته تکفیری در فرهنگ و جامعه.