رهبر انقلاب اسلامی در سخنرانی نوروزی در حرم مطهر رضوی ابعاد مختلف مسئله «تحوّل» را تبیین و تأکید کردند: «برای اینکه خواسته‌ها و مطالبات بزرگ تحقّق پیدا بکند، باید با مردم، با صاحبان فکر، با افکار عمومی مردم مطرح بشود.» ۱۴۰۲/۰۱/۰۱ 

رسانه‌ها در کنار زمینه‌سازی برای اقدامات تحوّلی و عملیاتی کردن آن‌ها نقش مهم دیگری نیز دارند که عبارت است از امیدآفرینی: «یک توصیه‌ی مهمّ من به همه‌ی کسانی که توانایی سخن گفتن با مردم را دارند و رسانه در اختیارشان است ــ چه در فضای مجازی، چه در مطبوعات، چه در صدا و سیما ــ امیدآفرینی است. دشمن سعی میکند جوانهای ما را ناامید کند؛ ما باید متقابلاً امیدآفرینی کنیم. مسائل امیدزا در کشور کم نیست؛ همینهایی که من گفتم و ده برابر اینها مطلب هست که همه موجب امید است و انسان را امیدوار میکند. همه موظّفند امیدآفرینی کنند؛ این را جدّی بگیرید.» ۱۴۰۲/۰۱/۰۱
رسانه KHAMENEI.IR در یادداشتی به قلم آقای دکتر اکبر نصراللهی، رئیس دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه دانشگاه آزاد اسلامی به بررسی ابعاد مسئله تحول و نقش رسانه‌ها در حرکت تحولی کشور و امیدآفرینی در جامعه پرداخته است.

بهار و رسانه نوروز را می‌توان از منظر «عناصرارتباطی» تحلیل کرد؛ پیام اصلی و محوری نوروز «امید و تحوّل» است. همچنین رویش ،شکوفایی، زیبایی ،عشق، عبرت، محبت، مهرورزی ،رحمت، سرور و آشتی از دیگر پیام‌های ناب بهار است؛ فرستنده این پیام‌های مهم و راهبردی خداوند متعال و گیرنده این پیام‌ها مردم بویژه مسئولان و نخبگان هستند.

نوروز و گردش سالانه طبیعت، نیاز همه و همیشگی به تحوّل را یادآوری و بر امید تأکید می‌کند. کشورمان نیز نه تنها مستثنی از آن نیست بلکه به دلایلی که گفته خواهد شد بیش از پیش و دیگران به «امید و تحوّل» نیاز دارد.

تحوّل در سطوح مختلف برای ادامه حیات مؤثر، مدیریت مخاطرات و بحران‌ها و تبدیل تهدیدات به فرصت‌ها، گریزناپذیر و باید مستمر، مبتنی بر هویت و سرمایه‌های ملّی و حرکت به سمت تکامل و تعالی باشد. همچنین تحوّل بدون شناخت ضعف‌ها و قوت‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها، آگاهی کامل از چگونگی آرایش، راهبردها، رویکردها و ابزارهای رقیبان و دشمنان و اشراف بر مفهوم، قواعد و اصول تحوّل و داشتن ابزارهای مناسب و استفاده بموقع از آن‌ها، امکان پذیر نیست.

اگرچه انقلاب اسلامی خود تحوّل بزرگ بوده است و توانسته است با وجود تهدیدات مستمر، گسترده، همه‌جانبه، چندلایه و پرشدت دشمنان، خود را بازسازی و بازیابی و تاب‌آور و مقاوم کند اما دشمنان نیز همچنان با تحوّل در روش‌ها و میدان‌های عملیاتی، امیدوار و مصمم و هم‌افزا، راهبرد اصلی خود یعنی «مقابله با ایران قوی» را در دستور کار دارند.

دقیقاً به همین‌دلیل است که رهبر انقلاب در ادامه تأکیدات‌شان در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و همچنین دیدارها و مناسبت‌های مختلف بویژه از سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱، محور اصلی سخنان نوروزی‌شان در سال جدید در حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام را به تحوّل اختصاص دادند. باتوجه به موارد فوق علاوه بر ضرورت تحوّل در شرایط فعلی، ۱۲ نکته و ملاحظه مهم یادآوری می‌شود:

۱. همه چیز، جز ذات متعال خداوند برای ادامه بقاء و توسعه، بهبود و پیشرفت، تغییرپذیر هستند؛ در عین‌حال تغییر و تحوّل، همیشه بی‌خطر و هزینه نیستند برخی مواقع باید برای رهایی از خطرات و بحران‌ها، خطر کرد.

۲. همه تغییرات، «تحوّل و تعالی و تکامل» نیستند، نوع برنامه تحوّلی و میزان بهره‌گیری از «دارایی‌های معنوی» و نتیجه، تمایز تغییر و تحوّل را مشخص می‌کند.

۳. تحوّل‌خواهی الزاماً انفعالی و از روی اضطرار و یا «بعد از انتقاد و اعتراض» و یا «احساس شکست» نیست بلکه برای بهتر شدن و تعالی و تکامل باید علاوه بر استفاده از تجربیات گذشته (پرهیز از تجربه‌کردن تجربه) و پیدا کردن راه حل‌ها از دل چالش‌ها و بحران‌ها، مبتنی بر پیش‌بینی آینده، و مداخله بموقع، فعال، مؤثر پیش‌گیرانه و فرصت‌ساز باشد.

۴. به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی (۱۳۹۹/۳/۱۴)، «هر جامعه‌ی زنده و پویایی به تحوّل احتیاج دارد.» و انقلاب اسلامی همچون پدیده‌ای زنده و بااراده، همواره با انعطاف و تصحیح خطاهای خویش، به این سطح از بالندگی و تاب‌آوری رسیده و تحوّل مورد نظر غرب را غیرممکن کرده است.

۵. تحوّل، بدون پشتوانه‌ی فکری؛ سطحی و موسمی نیست بلکه برخوردار از سرمایه و اجماع ملی، تدریجی و متکی بر علم و تجربه حال و گذشته، هویت دینی، عمیق و همه‌جانبه است.

۶. تحوّل تک‌مرحله‌ای، فردی و اقدام شتاب‌زده نیست؛ مراحل مختلف و پیچیده دارد که با «احساس تغییر» و نامطلوب‌بودن وضع موجود، تعیین چشم‌انداز، تشکیل ائتلاف راهنما، انتقال چشم‌انداز به دیگران، اقناع و همراه‌سازی مردم، اجماع ملّی و پیروزی‌های کوتاه مدت شروع و به گرفتن بازخورد و اصلاح و نهادینه کردن و رضایت و پیشرفت منتهی می‌شود.

۷. در مدل‌های مختلف تحوّل، کنش‌گران و طرف‌های مختلف دیده و تحلیل می‌شوند، بسته به موقف و موضع، ملیّت، دین و مذهب و تعلقات سیاسی، اهداف و راهبردهای کنش‌گران مختلف از تحوّل، متفاوت و متضاد است (امیدزایی در مقابل امیدزدایی، بحران‌زدایی در برابر بحران‌زایی، وحدت در مقابل تجزیه و....). براین اساس تحوّل مورد نظر دشمنان ایران و لشکر رسانه‌ای غرب بویژه بی‌بی‌سی، ایران اینتنرنشنال و منوتو، شکست انقلاب اسلامی، ایران ضعیف، ناکارآمدی نظام دینی، هویت‌زدایی، اختلال در زندگی عادی مردم، ناآرامی، روی کارآوردن عوامل مورد نظر خود است. به تعبیر رهبر انقلاب اسلامی «تحوّلی که مورد نظر آنها است، تحوّل در اصلِ انقلاب است... (۱۴۰۰/۲/۲۱) منظور آنها «تبدیل مردم‌سالاریِ اسلامی به یک حکومت باب میل استکبار است... (۱۴۰۲/۱/۱) اما «مراد ما از تحوّل، تحوّل برای تقویت انقلاب است (۱۴۰۰/۲/۲۱). جمع‌بندی این بخش اینکه در مقابل نیروهای به تعبیر کورت‌لوین پیش‌برنده، نیروهای بازدارنده هم وجود دارند که به دلایل مختلف دنبال تغییرات مورد نظر خود هستند و تلاش می‌کنند تحوّل مورد نظر محقق نشود. بدیهی است اگر قوت نیروهای بازدارنده بیش از پیش برنده باشد، تحوّل اتفاق نخواهد افتاد.

۸. اشراف بر تغییرات محیطی، تسلط بر نقاط ضعف، داشتن برنامه و جسارت هوشمندانه، اعتماد به نفس ملّی، آگاهی از نقاط قوت، امید به آینده و افق روشن، تکیه بر پشتوانه فکری و حوصله و صبوری از جمله پیش شرط‌ها و الزامات تحوّل است که غفلت از آنها تحوّل را غیرممکن می‌کند.

۹. تحوّل به برخی حوزه‌ها محدود نیست؛ تحوّل در علاج نقاط ضعف، نحوه تعامل مردم و مسئولان، رسانه‌ها، اقتصاد، آموزش، کسب و کار و بهبود معیشت، مدیریت، و... ضروری و دارای اولویت است؛ متأسفانه کشور با وجود تاب‌آوری و توفیقات درخور شکرگزاری از خداوند متعال، در برخی از این حوزه‌ها به تعبیر رهبر انقلاب اسلامی در بیانیه گام دوم، «پس رفت و عقب‌گرد» داشته است.

۱۰. برای ساختن «ایران قوی» و جلوگیری از تحوّل مورد نظر لشکر رسانه‌ای غرب، نقش آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و نخبگان هم در تحوّلات و هم مدیریت آن‌ها بسیار مهم است؛ سرعت تحوّلات محیطی و تحوّل در روش‌ها و راهبردها و ابزارها و میادین به اندازه‌ای است که هر‌گونه تعلل و تأخیر در شناخت و تدوین برنامه‌های تحوّلی و یا اجرای آن پرهزینه و غیرقابل‌جبران است.

۱۱. هنوز کشور از محاصره تبلیغاتی که در بیانیه گام دوم به آن تصریح شده است، خارج نشده است و به علت اینکه تحرکات تبلیغاتی دشمن بیش از تحرکات اقتصادی و امنیتی است، درگیر چالش‌ها و مسائل دیگری هم شده است. بنابراین بی‌تردید بدون بازآرایی انقلابی در رسانه‌ها، تحوّل مورد نظر و در تراز انقلاب اسلامی و بازدارنده در برابر تهدیدات جاری و آینده و خروج از محاصره تبلیغاتی و مقابله با جریان تحریف، امکان‌پذیر نیست. تحوّل در رسانه‌ها، آگاهی بخشی، اعتمادافزایی، تسریع در احساس تغییر، اجماع و مشارکت در تحقق چشم‌انداز، مطالبه‌گری، نظارت عمومی و پیروزی در تحوّل را موجب می‌شود. به عبارت دیگر رسانه‌ها در همه مراحل تحوّل، نقش بسیار مهم، پیشینی و اساسی دارند؛ می‌توانند با ایفای نقش اطلاع‌رسانی، تبیینی و نظارتی، راهبردهای همراه‌سازی و پیروزی در تحوّل را محقق کنند و یا برعکس موجب شکست تحوّل شوند.

۱۲. و در پایان تأکید می‌کنم: امید؛ موتور محرک هر تحوّلی است، هیچ تحوّلی بدون امید اتفاق نمی‌افتد و امیدزایی به نوع پوشش و بازنمایی رسانه‌ها از وقایع کشور وابسته است. اقدامات و رویدادهای مثبت کشور کم نیستند حتی از وقایع منفی و تلخ هم می‌توان، استفاده مثبت کرد؛ تحوّل در رویکرد و راهبرد رسانه‌ای ضرورت دارد.