معین احمدیان، دبیر فرهنگ و هنر:  شهرتی که «برادران لیلا» در نوروز1402 به دست آورد بیشتر مدیون کانالی است که برای معرفی و عرضه خودش انتخاب کرد؛ بیانیه‌های سیاسی داخل فیلم، باب طبع شبکه اجتماعی زیسته در فضای مجازی است و شتاب‌دهنده این شهرت هم متاثر از اتفاقات و حواشی‌ای بود که از مدت‌ها قبل و به واسطه عدم اکران آن به وجود آمده بود. علاقه افکار عمومی به برداشت‌های سیاسی از این اثر و خلق نسبتی میان فیلم با وضعیت کنونی باعث شده که در مورد بخش‌های مختلف آن بیشتر صحبت شود. با این حال، برادران لیلا صرفا نسخه توسعه داده شده فیلم کوتاه «مراسم» محصول 1392، دومین فیلم کوتاه سعید روستایی است. این نکته از چند منظر اهمیت ویژه دارد. اول اینکه خمیرمایه اکثر آثار سینمایی ایران در بدنه فیلم کوتاه شکل می‌گیرد. به همین جهت توجه ویژه مدیران فرهنگی به این بخش از ساختار تولید سینمای ایران، ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. نکته دیگر اینکه بعد از تماشای نسخه قابل دسترس فیلم کوتاه «مراسم» در فضای مجازی، کاملا مشهود است، آن بخشی که قصه‌گو است و برای مخاطبش روایت دارد، همان بخش‌های مشترک فیلم کوتاه «مراسم» و «لیلا» است. بخش‌هایی که در فیلم برادران لیلا شبیه فحشنامه یا بیانیه سیاسی شده است، نقاط افتراقی این دو پروژه سینمایی است. شاید به خاطر همین است که فیلم کوتاه «مراسم» به نسبت پروژه سینمایی «لیلا» اثری قابل تحمل‌تر است. 

  پرونده باز یک قاچاق سینمایی
حاشیه‌های فیلم سینمایی برادران لیلا ادامه دارد. در اواخر اسفندماه سال گذشته، همزمان با اکران آنلاین این فیلم در فرانسه، نسخه دیجیتال آن در فضای مجازی منتشر شد. انتشار نسخه غیرقانونی برادران لیلا در آستانه نوروز 1402، با واکنش‌ها و اظهارنظرهای متفاوتی همراه بود. سعید روستایی کارگردان جوان برادران لیلا در اظهارنظری قابل تامل در صفحه اینستاگرامش نوشت: «ما در حیرتیم از این حجم از واکنش مثبت و دل‌نشین. از صمیم قلب‌مان از شما ممنون و سپاسگزاریم و قدردان زمانی که می‌گذارید تا فیلم ما را تماشا کنید هستیم. امیدوارم به‌زودی شرایطی فراهم شود تا نسخه کامل‌تر فیلم را در دسترس شما عزیزان قرار دهیم.» روح‌الله سهرابی از مدیران سازمان سینمایی در واکنش به اظهارات سعید روستایی نوشت: «ابراز امیدواری کارگردان فیلم برادران لیلا برای انتشار نسخه کامل فیلم تعجب‌آور بود! تشکر از مخاطبان برای دیدن نسخه قاچاق؟! یعنی قاچاق فیلم اقدامی عامدانه بوده؟! این رشته سر دراز دارد و چنانچه لازم باشد به‌زودی ابعاد تازه و مهمی از آن منتشر خواهد شد.» برخی منابع خبری، نسخه قاچاق شده برادران لیلا را نسخه‌ای متفاوت با نسخه عرضه شده در ایران می‌دانند. مدت زمان نسخه نمایش داده شده در فرانسه 2 ساعت و 45 دقیقه است درحالی‌که نسخه منتشر شده در ایران 2 ساعت و 33 دقیقه زمان دارد. این تفاوت زمان، ادعای سهرابی را که به شکل ضمنی سازندگان فیلم را به توزیع فیلم به صورت قاچاق متهم کرده، تقویت می‌کند. اگر قاچاق این فیلم عامدانه باشد باید پرسید که چرا سازندگان این فیلم نسبت به فروش و اکران داخلی فیلم بی‌تفاوت شدند و اساسا از چه کانالی هزینه‌های تولید این پروژه سینمایی تامین شده است؟  فارغ از تمام اظهارنظراتی که درخصوص متن این اثر سینمایی شکل گرفته و در جای خود باید مورد قضاوت قرار گیرد، سوال اساسی این است که جریان فیلمسازی مدعی «استقلال مالی از نهادهای دولتی» چرا باید نسبت به عدم بازگشت سرمایه فیلمش این چنین بی‌تفاوت باشد و همچون کارگردان برادران لیلا از تماشای نسخه قاچاق فیلم اینچنین ذوق‌زده شود. مگر هزینه‌های تولید این جنس فیلمسازی ظاهرا غیروابسته، از کجا تامین شده است. در سال‌هایی که هزینه‌های تولید سینمایی تا رقم‌های چند ده میلیارد تومان بالا رفته است و حتی برای فیلمی مثل برادران لیلا رقم‌هایی بین یک تا 5 میلیون دلار مطرح می‌شود، باید پرسید که این جریان فیلمسازی چرا به فکر بازگشت سرمایه از طریق چرخه اکران داخلی نیست. سوال دیگر اینکه سازمان سینمایی آنقدر که پیگیر محتوای آثار و حتی ممیزی آن است، آیا نسبت به منابع مالی و شفافیت هزینه‌های تولید در سینمای ایران حساسیت دارد؟ 

  عابربانک ایرانی برادران لیلا کیست؟
تیرماه سال گذشته، سرمایه‌گذار تولید فیلم برادران لیلا از سوی تهیه‌کننده این فیلم معرفی شد. جواد نوروزبیگی در خلال گفت‌وگو با صبا از «امید اخباراتی» به‌عنوان حامی مالی این فیلم یاد کرد و گفت: «آقای امید اخباراتی(از بنیاد اخباراتی) سرمایه‌گذار فیلم برادران لیلا بوده و رقم زیادی برای تولید فیلم هزینه شده است.»  ظاهرا امید اخباراتی ازجمله سرمایه‌گذارانی است که در دیدار خصوصی با رئیس سازمان سینمایی دولت سیزدهم حضور داشته است. نوروزبیگی درباره این دیدار هم گفته بود: «طی جلسه‌ای که آقای اخباراتی و دیگر سرمایه‌گذاران در سازمان سینمایی داشتند، رئیس سازمان سینمایی قول داد که از سرمایه آنها حمایت می‌کند و پشتیبان آنها خواهد بود.»  اما امید اخباراتی کیست و چرا علاقه‌مند به تولید فیلم در سینمای ایران است؟ سینمای ایران از این سرمایه‌داران به ظاهر عشق فیلم کم ندیده است. نمونه مشهورش محمد امامی و حسین هدایتی بودند که به اتهام فساد اقتصادی، پرونده‌های قضایی کلانی دارند.  به‌هر‌حال فعلا اطلاعات زیادی از این عاشق سینمای ایران وجود ندارد و کمتر مصاحبه‌ای از او و دلایل علاقه‌مندیش به سینما وجود دارد. اخباراتی متولد ۱۳۵۵ و هسته مرکزی شرکت‌هایی نظیر اکشن (فعال در تولید سنباده)، کیمیاپژوه (فعال در توزیع مواد شیمیایی) و سهامدار بیمارستان پاستورنو بوده است. امید اخباراتی شرکت بین‌المللی نجمه الخلیج را هم تاسیس کرده که از فعالیت آن اطلاعاتی در دست نیست.  او از رئوس بنیاد خیریه اخباراتی است و پیشتر به‌عنوان سرمایه‌گذار فیلم «بی همه چیز» هم حضور داشته است. نوروزبیگی که تهیه‌کننده «بی‌همه‌چیز» هم بوده، هزینه تولید آن فیلم را 17 میلیارد تومان عنوان کرده بود. جالب است که فیلم سینمایی بی‌همه‌چیز در اکران رسمی حدود 10 میلیارد فروخت که اگر همین اکران داخلی را معیار قرار دهیم، یک شکست تمام‌عیار برای سرمایه‌گذار فیلم است.  هزینه تولید برادران لیلا، از همان ابتدا، یکی از موارد مبهمی بوده که رسانه‌‌ها از همان زمان به آن ورود پیدا کرده و به خبر مسجلی در این زمینه دست نیافتند. تا اینکه با بارگذاری اطلاعات فیلم روی سایت آی‌ام‌دی‌بی، هزینه عجیب پنج میلیون دلار برای این فیلم درج شد که البته نوروزبیگی به‌عنوان تهیه‌کننده فیلم، در همان روزهای انتشار این خبر، هزینه تولید فیلم را یک‌پنجم این میزان یعنی یک میلیون دلار اعلام کرد. تولید برادران لیلا در آبان ماه 1399 شروع شد و اگر با قیمت دلار 27 هزار تومان آن روزها، یک میلیون دلار هزینه تولید این فیلم باشد، معادل 27 میلیارد تومان است. با توجه به شرایط فعلی که فیلم به احتمال زیاد در ایران اکران نخواهد شد، سوال این است این فیلم، هزینه‌های تولیدش را از کجا تامین می‌کند؟

  برادران لیلا پولش را از جیب خارجی‌ها درمی‌آورد؟
جریانی در سینمای ایران شکل گرفته که متخصص تولید فیلم در ژانر فلاکت است. کارگردان و تهیه‌کننده فیلم را سر دست گرفته و در این جشنواره و آن جشنواره خارجی برایش گلریزان می‌گیرند تا فیلم‌شان با نمایش سیاهی و فلاکت جامعه ایران جایزه بگیرد. کمپانی خارجی پخش‌کننده فیلم هم در لابی کردن و جایزه گرفتن فیلم بی‌تاثیر نیست چون باید همان فیلم را در بازار جهانی به فروش برساند. اکران جهانی برادران لیلا سومین ساخته بلند سینمایی سعید روستایی، از دوم‌ شهریورماه 1401 در فرانسه آغاز شد. اکرانی که دو ماه طول کشید و ناگفته نماند که به نسبت ساخته قبلی روستایی یعنی «متری شیش‌ونیم» کمتر فروخته است. متری شیش‌ونیم نامزد بهترین فیلم خارجی سال در جوایز سزار یا همان اسکار فرانسه شده بود و تنها در اکران فرانسه، حدود دو برابر همین فیلم برادران لیلا فروخت. فیلم متری شیش‌ونیم موفق شد تنها در فرانسه، یک میلیون و 300 هزار دلار بفروشد. براساس آنچه که از آمار فروش جهانی این فیلم منتشر شده است برادران لیلا تاکنون حدود 758 هزار دلار در اکران جهانی فروش داشته است و با نرخ میانگین قیمت دلار 45 هزار تومان، این میزان فروش حدود 34 میلیارد تومان می‌شود. اگر هزینه تومانی تولید برادران لیلا را حدود 27 میلیارد تومان (معادل یک میلیون دلار) در سال 99 در نظر بگیریم؛ پس باید نتیجه گرفت که برادران لیلا در اکران خارجی سودآور بوده است اما  نکته‌ای که وجود دارد و معمای بازگشت سرمایه برادران لیلا را پیچیده‌تر می‌کند اینکه حجمی از این فروش خارجی به پخش‌کننده جهانی اثر اختصاص دارد و مالکان فیلم، به رقمی کمتر از این میزان فروش دست خواهند یافت که خودش تایید‌کننده این گزاره است که هسته اصلی سودآوری برای صاحبان فیلم، اکران داخلی است. با وجود اینکه نسخه فیلم قاچاق شده و سرنوشت اکران داخلی آن نامشخص است باید پرسید که این پروژه سینمایی با چه دلگرمی از بازگشت سرمایه، تولید شده است و آیا باید پذیرفت که برادران لیلا به‌طور کامل شکست خورده است؟ یا اینکه فیلمسازانی مثل جواد نوروزبیگی و سعید روستایی همچنان امیدوار به گزینه‌هایی همچون امید اخباراتی در سینمای ایران هستند تا بدون چشمداشت به بازگشت پول‌شان در سینمای پرریسک ایران سرمایه‌گذاری کنند.