

راضیه فلاح، خبرنگار:سلسلهجلسات دانشگاه، خانه گفتوگو که زیر نظر معاونت مجلس و امور پارلمانی دانشگاه آزاد امسال با شروع سال تحصیلی آغاز شد، در روزهای پایانی اسفندماه آخرین جلسه خود را برگزار کرد. در این جلسه با حضور استادان و اعضای هیاتعلمی برخی از واحدهای دانشگاه آزاد به مسائل اقتصادی که امروز جامعه را بهشدت با خود درگیر کرده پرداخته شد. در آخرین جلسه این سلسلهنشستها، استادانی از واحدهای دانشگاهی تهران حضور پیدا کرده و هرکدام نظرات و پیشنهادات خود را در محور مسائل اقتصادی بیان کردند که در ادامه میخوانید.
طرح اعتلای دانشگاه نتیجه برگزاری خانه گفتوگو بود
محمدکاظم کاوه پیشقدم، قائممقام معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد: این جلسات با ایدهپردازی و استقبال استادان دانشگاه آزاد مسیر خود را طی میکند. طرح اعتلا در این جلسات ایجاد شد و به موازات آن برگزاری جلسات هماندیشی «دانشگاه خانه گفتوگو» پیگیری میشود. تا امروز 9 جلسه از این نشستها برگزار شده که 7 جلسه از آن به صورت هفتگی و مربوط به مسائل سیاسی و 2 جلسه دیگر در رابطه با مسائل اقتصادی بوده است. این جلسات با هدف تمرین گفتوگو کردن و هماندیشی برگزار میشود. گاهی بیان میشود که مسئولان باید مباحث مطرحشده در این جلسات را بشنوند بنابراین از جلسات آینده دوباره برخی از مسئولان کشور نیز در این نشستها حاضر خواهند شد. البته باید این موضوع را نیز در نظر گرفت که بسیاری از افرادی که در این جلسات حاضر هستند از مسئولان محسوب شده یا رابطههایی را با مسئولان نظام دارند. بنابراین صحبتهایی که در این جلسات بیان میشود، از همین طریق به گوش مسئولان میرسد؛ علاوهبر این صحبتهای مطرحشده از طریق رسانه نیز منتشر میشود.
طرح آمایش فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی استانها اجرایی میشود
قرار است طرح آمایش فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در استانهای کشور زیر نظر معاونت مجلس دانشگاه آزاد اجرایی شود. براساس این طرح، در هر استان یک تیم از متخصصان دانشگاه تشکیل میشوند و اطلاعات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را از استانداریها گرفته و آنها را به روز میکنند. این تیم تلاش دارد تا به گونه مشکلمحور موضوعات را در نظر بگیرند و بین نخبگان استانی در میان میگذارند و پس از آن به صورت یک طرح به تصویب رسیده و به تهران ارسال میشود. در نتیجه این اطلاعات در اختیار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار میگیرد. به نوعی یک جنبه از طرح پیشنهادی آقای دکتر صانع که استفاده از اساتید در حل مشکلات هر منطقه است در این طرح لحاظ شده است. برنامهریزیها برای سال آینده انجام شده و براساس آن، جلسات در سال آینده با توجه به مشکلات اقتصادی که در کشور است، اقتصادی در نظر گرفته شده و تنها یک جلسه به علت همزمانی انتخابات مجلس، انتخابات را بررسی میکند. برنامه سال آینده به صورت کتبی در جلسه آینده در اختیار حاضران قرار خواهد گرفت.
بسیاری از پژوهشها به سلامت اقتصاد توجه نمیکنند
غلامرضا آذری، استاد دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی: ما در عصری به سر میبریم که اقتصاد شاید مرکزیترین و مهمترین موضوع رسانهها را به خود اختصاص داده است. درواقع اقتصاد 3 حوزه یک پدیده از قبیل چندرشتهای، میانرشتهای و فرارشتهای را در برمیگیرد. چه بخواهیم و چه نخواهیم علوم انسانی و علوم اجتماعی نیز از این قصه مستثنی نیستند و این اتفاق در حال رخ دادن است. براساس پیشبینیای که ویلبر شرام، بنیانگذار علم ارتباطات در حدود دهه 70 در کتاب خود مطرح کرد و امروز مشخص شده که این پیشبینی درستی بوده است، او در کتاب تاریخ علم ارتباطات گفته بود که در پایان قرن و با شروع هزاره سوم با شرایط تجمیع اجتماع مواجه میشویم. درحال حاضر علم ارتباطات تبدیل به حوزه و رشته شده است. به عبارت دیگر امروز علم ارتباطات، بستر چند رشتهای و حوزه فرارشتهای را به خود اختصاص داده است. حدود 2 دهه قبل مباحث بسیاری روی اقتصاد رسانه و توسعه پایدار در رسانهها مطرح شد.
حتی در آن ایام روزنامههای بسیاری تلاش داشتند مباحث اقتصاد کلان را با همه وجوهی که داشت؛ وارد حوزه توسعه پایدار کنند. بنابراین روند اقتصاد کلان در اقتصادی شدن رسانهها میتواند عامل مهم و تاثیرگذاری باشد. انتشاراتیهای بسیاری در همان زمان مجموعه کتابهایی را منتشر کردند که بدون استثنا در زیر گروه هر اسم، کتابهای خود اقتصاد را تعریف میکردند. در آن ایام پنج مفهوم کلیدی مطرح و رایج شدند. افراد بر این باور بودند که اگر هر کشوری در زمینه اقتصاد رسانه بخواهد با جغرافیا و مقتضیات خود مواجه شود، هیچ راهی جز پذیرش این 5 مفهوم ندارد. این 5 مفهوم عبارت بودند از دکترین که آن را به معنای آموزه میگرفتند. پارادایم که آن را در فرهنگستان لغت فارسی سرمشق معنی کردهاند و باید گفت که به حق درستترین واژه برای این لغت است. اپروچ مفهوم سوم است که رویکرد ترجمه شده است. مدل چهارم مفهوم که از آن بهعنوان الگو یاد میشود. در اینجا ممکن است به ذهن این متبادر شود که پس واژه پترن چه معنایی دارد؟ باید عرض کنم، برای واژه پترن معنی نمونه در نظر گرفته شده است. متد بهعنوان آخرین مفهوم روش ترجمه شده است. همه افرادی که در حوزه اقتصاد رسانه فعالیت دارند با این پنج مفهوم هر روز خود را شب میکنند. حتی در مباحث اقتصاد خرد نیز بدون مدل یا الگو نمیتوان کاری کرد. اگر بتوان این 5 مفهوم را که امروز شاهکلید ورود به حوزه ارتباطی در حوزه اقتصاد رسانه هستند را پذیرفت؛ به 7 ویژگی میرسیم. در این بخش اولین ویژگی محیط است. کلیدواژه یا ویژگی دوم پراکندگیها را دربرمیگیرد. در حال حاضر کل کشور بهخصوص در اقتصاد محوری معضل پراکندگی یا موازیکاری را دارد که در نوشتارها به خوبی رویت میشود. متاسفانه اقتصاد رسانه امروز به بخش خاص و مشخصی سپرده نمیشود. یکی از عوامل تاثیرگذاری که به آن بیتوجهی شده نبود مشاورههای رسانهای خوب در کنار همه روسای رسانهای است. همین عامل باعث ایجاد ضعف شدیدی در ویژگی پراکندگی کشور شده که به خوبی قابل تشخیص بوده و به چشم میآید. پس از این مفهوم به ویژگی سلامت بسیاری از پژوهشهایی که امروزه انجام شده میرسیم. بیتعارف باید گفت که بسیاری از پژوهشهای انجامشده به سلامت اقتصاد فکر نمیکنند. بعد از این مساله ویژگی هدفگذاری در بعد کوتاهمدت، میانمدت و بلند مدت مطرح میشود. بسیاری از نشریات داخلی امروز چیزی از مجلات ISI کم ندارند و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باید با یک راهکار درست اینها را جایگزین نشریات رایج کند تا این رانت رایج را از بین ببرند. برای این امر نیز نیاز است تا چند نشریه انگلیسیزبان به صورت جدی وارد میدان شود تا دلالی در این حوزه را متوقف کند. بعد از مرحله هدفگذاری به ویژگی شناخت میرسیم. متاسفانه در واحدهای رسانهای امروز شناختهای لازم به صورت ضروری ایجاد نشده است. بهخصوص در بخش توسعه پایدار و توسعه غیرپایدار که نیاز است تا روی آنها به دقت کار شود.
دوایر پژوهشی راهی برای برونرفت از مشکلات است
علی صانع، عضو هیاتعلمی واحد شهر ری: در این جلسه من با طرح پیشنهادی تشکیل دوایر پژوهشی (مدل 314) (درجهت کمک به حل مشکلات اقتصادی هر منطقه) به مرکزیت مناطق مختلف دانشگاه آزاد اسلامی و عضویت واحدهای دانشگاهی (در هر منطقه) در سراسر کشور حاضر شدهام. اگر میخواهیم کاری در دانشگاه انجام شود حداقل به 4 مدل احتیاج است. این 4 مدل از من، متریال، متد و مچینگ است. دانشگاه آزاد از ابتدای زمان فعالیت خود خوشبختانه همه این مدلها را داشته است و تنها باید این عوامل با یکدیگر ترکیب شوند. اگر حکمرانی کشور به 3 دسته قوهقضائیه، قوهمجریه و قوهمقننه تقسیم میشود باید همه این 3 دسته مورد بررسی نیز قرار گیرد. در این زمینه همانگونه که جهاد دانشگاهی مسائل مختلف کشور را مورد بررسی قرار میدهد؛ دانشگاه آزاد نیز میتواند این اقدام را بهخوبی انجام دهد. امروز باید دانشگاه آزاد از همه منابع بسیاری مانند من، متریال، متد و مچینگی که دارد، بهدرستی استفاده کند. طرح پیشنهادی تشکیل دوایر پژوهشی به امر پرداخته شود. باید هر منطقهای که در آن حضور داریم بهعنوان یک واحد مرکزی در نظر گرفته شود. هر یک از اساتید مناطقی که واحد دانشگاهی در آن استقرار دارد را در نظر بگیرد و برای حل مسائل به دولت کمک کند. برای انجام این اقدام نیز من مدل 5wyh را مبنا قرار دادهام. برای مثال همه امروز از مشکلات اقتصادی سخن میگویند درحالیکه در قوهقضائیه مشکلات سیستمی مانند اطاله دادرسی نیز وجود دارد.
همه اینجا کنار هم آمدهایم تا مشکلات اقتصادی را با روشهایی مانند همیار، همکار یا دیگر روشها حل کنیم. امروز دانشگاه اساتید بسیار توانایی دارد که میتواند برای حل بسیاری از مسائل امروز جامعه از آنها استفاده کند. چرا دانشگاه آزاد باید خود را به تربیت دانشجو محدود کند؟ امروز باید دانشگاه کار فارغالتحصیلان را نیز ایجاد کند. همین یک عامل مهم در رفع بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور است. اقتصاد واقعا مهم است و همه عوامل آن مانند تورم، قیمتها و... بر همه وجوه زندگی تاثیر و اهمیت دارد. براساس این مدل هر واحد در هر منطقه کمیته بررسی مشکلات اقتصادی را تشکیل میدهد و منطقه خود را بررسی میکند. هر ماه این کمیته باید جلسات مشخصی داشته باشد و روند کاری خود را بهعنوان مثال به دکتر پیشقدم شرح دهد. یعنی هر ماه باید 30 تحلیل و بررسی از همه کشور باید ارائه شود. صرفا هم نباید به مسائل اقتصادی پرداخت، با این مدل همه مسائل و مشکلات کشور را میتوان بررسی کرد. برای مثال در رشته عمران و معماری میتواند بسیاری از مسائل را بررسی کند. اساتید میتوانند در قالب این کمیتهها بررسی کنند و به مراکز تخصصی کشور منتقل کنند. مراکز استانی نیز میتوانند براساس همین مبنا جلساتی را برگزار کنند و با پایان هر سال برای بسیاری از مشکلات با استفاده از روشهای علمی راهکار داشته باشند. چه کسانی در این دوایر پژوهشی باید کار کنند؟ اولین عامل واحدها هستند.
سازمان مرکزی با یک بررسی مشخص کند که کدام واحدها و افراد براساس توانایی میتواند روی مسائل کار کند. وظایف این دوایر نیز باید بهطور مشخص برعهده هر واحد قرار گیرد. چه زمانی باید این دوایر تشکیل شوند؟ براساس مسائل و مشکلاتی که امروز جامعه با آن سر و کار دارد میتوان گفت در زمینه مسائل اقتصادی امروز لازمترین زمان است. علم اقتصاد عبارت است از تخصیص بهینه منابع کمیاب برای برآوردهسازی نیازهای نامحدود بشری. اگر این تعریف را شاخص قرار دهیم باید این سوال را مطرح کرد که آیا عملکرد درستی داشتهایم؟ سوالی که اینجا مطرح میشود این است که دوایر پژوهشی چگونه میتوانند به اهداف خود نائل شوند؟ برای این بخش نیز به نظر من باید دوایر پژوهشی چابک شوند. بدین معنا که توانایی پاسخدهی و واکنش سریع و موفقیتآمیز به تغییرات محیطی را باید چابکی تعریف کرد. اگر اقدامی در کشور قرار است انجام شود پیشزمینه اجرایی آن نیز باید در این دوایر پژوهشی مورد بررسی قرار گیرد. برای شروع نباید ترسید و باید برنامهریزی کرد. نیازی نیست که حتما منتظر بود تا از مرکز برای اجرای این امر دستوری ابلاغ شود. این دوایر باید بتوانند بهترین راهکارهای را ارائه دهند و هرساله یک جشنواره دوایر پژوهشی نیز ایجاد شود تا بهترین پیشنهادها در آن اعلام شود و عامل تشویقی برای افراد باشد. امروز باید برای مشکل راهکار ارائه داد؛ تنها با مطرح کردن مشکلات نمیتوان به نتیجهای رسید.
اقدامات پژوهشی باید نظاممند در دانشگاه انجام شود
زادالله فتحی، عضو هیاتعلمی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی: در این جلسه در نظر دارم تا درخصوص چالشهای فرهنگی که جامعه دارد، سخن گویم. اراده ضعیف برای اصلاحات از جمله اصلاحات فرهنگی یکی از نقاط ضعفی است که امروز در کشور وجود دارد. به عقیده من برای حل مشکلات فرهنگی بهتر است یک کارگروه در سه رکن نظام ایجاد شود تا انجام اصلاح ساختاری در جهت اصلاح فرهنگی را در دانشگاه آزاد آغاز کرد. البته بهتر است تا مردم نیز در انجام امور اصلاحی قرار بگیرند و به اطلاع آنها نیز برسد. برای مثال این مسائل و مشکلات در کشور وجود دارد و این افراد بهصورت کارگروه روی آن کار کنند تا مردم روند بهبود را به درستی حس کنند. حوزه فرهنگ پایه اکثر امور در جامعه است و جای زیادی برای کار کردن دارد. واحدهای پژوهشی در دانشگاه امروز اقدامات بسیاری کردهاند اما کدام یک از این اقدامات توانسته مشکلات مردم را حل کند؟ خروجی این اقدامات پژوهشی چیست؟ معتقد هستم تا اقدامات پژوهشی به صورت نظاممند در دانشگاه انجام شود. یک بحث خرد و یک بحث کلان فرهنگی در دانشگاه وجود دارد و این 2 بحث مکمل یکدیگر هستند. اقداماتی نیز که تاکنون توسط مردم انجام شده لازم هست اما کافی نیست. زیرا همه منابع کلان در دست دولت است. در نتیجه باید دولت رفتار خود را برمبنای دستگاههایی که زیرمجموعه خود دارد؛ اصلاح کند. این اقدامی نیست که مردم بخواهند در آن کاری انجام دهند و به دست مردم تغییر کند.
استادهای دانشگاه باید بازاریابی علمی را فراگیرند
حسن بنیانیان، مشاور و دستیار امور فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد: در ذهن برخی از دوستان این سوال ایجاد شده که چرا این جلسات برگزار میشود. دنیا به سمت تخصصی کردن علوم رفت و همین امر در جامعه ایران نیز اجرا شد. اما مشکلات امروز جامعه ما در همه حوزهها از قبیل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، جغرافیا ریشه مشترک دارند. از سوی دیگر فرهنگ تملق در جامعه اداری بیداد میکند. همین فضا باعث شده که مدیران بعد از مدتی دیگر شنوای حرف کارشناسان نباشند. یک استاد بعد از 30 سال، اطلاعات پراکنده عمومی دارد. این فرد خوب است بتواند در یک حوزه علمی عمیق شود و از دل همان اطلاعات عمومی اثرگذاری درستی بر مسائل داشته باشد. به بیان دیگر قرار نیست استاد در همه حوزهها متخصص شود اما بهتر است تا در برخی حوزهها نیز اطلاعاتی داشته باشد تا دانشجویان خود را از مسائل مختلف تربیت آگاه کند. اگر این امر محقق شود این دانشجو زمانی که استاندار شود متوجه بسیاری از مسائل است. امروز استانداران باید درکی از اقتصاد، سیاست، اجتماع، فرهنگ و مدیریت داشته باشند. پس از این به او یک دانش از استان یاد داده شود و سپس پست استانداری را بدهند تا او بداند که حتی برای این پست نیز کوچک است. در نتیجه بیاموزد باید کوچکی خود را با مشاوران خود برطرف کند. امروز باید به استادان دانشگاه بازاریابی علمی را فرا داد تا بفهمند چه دانشهایی وجود دارد و چگونه میتوان از آنها استفاده کرد.
راهکارهای دانشگاه متناسب با مشکلات کشور نیست
زهرا فرشادفر، عضو هیاتعلمی دانشگاه آزاد واحد تهران غرب: برخلاف بسیاری از کشورهای دنیا اقتصاد ایران سیاسی است. در ایران مسائل و راهکارهای اقتصادی زیادی بیان میشود اما راهبردهای ارائهشده برمبنای زیست بوم ایران نیستند. به بیان دیگر زمانی که راهبردها بررسی میشود متوجه میشویم که به تعداد دانشگاهها خط فکری مشخصی وجود داشته باشد. حتی به تعداد استادان اقتصادی نیز نکتههای مختلف وجود دارد که امروز در جامعه مطرح نیز میشود. اما متاسفانه آموزههایی که امروز در دانشگاهها تدریس میشود مبتنیبر آموزههای غربی است. ما هنوز یک اقتصاد بومی شده براساس مشکلات کشور نداریم تا آن را برای حل مسائل پیادهسازی کنیم. تنها الگویی که امروز از آن استفاده میشود همان الگوی اقتصادی ایرانی اسلامی است. در نتیجه نباید گفت استادان علاقهای به ارائه راهکار ندارند بلکه درست این است که راهکارها به علت آنکه هنوز بومی نشدهاند متناسب مشکلات کشور ما نیست. البته در ده سال اخیر برخی از اساتید راهکارهایی را ارائه میدهند که باید بیشتر به آنها پرداخته شود. از سوی دیگر باید گفت درحال حاضر در رشتههای مختلف علوم انسانی کارگروههای مشخصی در دانشگاه آزاد شکل گرفته است. جلسات برگزار میشود و نتایجی نیز به دست آمده است. شاید چون این اقدامات بهصورت جزیرهای درحال انجام است همه استادها در جریان نیستند. امروز در دانشگاه آزاد بسیاری از مشکلات صنایع در قالب طرحهای بروندانشگاهی پیگیری میشوند. در نتیجه نباید گفت کاری در این قالبها در دانشگاه انجام نشده است. امروز تنها باید برخی از مشکلات برونسپاری شود و به دانشگاهها و به عبارتی به خود مردم سپرده شود تا بهخوبی انجام شود.
پیشنهاد تشکیل بازاری به وسعت دانشگاه آزاد
جعفر موحدی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد صباشهر: امروز که بهطور مشخص سلسله مباحث درباره اقتصاد رسانه است به عقیده من بهتر است یک پیشنهاد علمی ارائه شود. من با بسیاری از کسبوکارهای فضای اینترنت از جمله دیجیکالا و اسنپ آشنایی دارم. مردم چند سال پیش مسائل مربوط به حملونقل را با تاکسیهای مختلف سطح شهر و تاکسی تلفن حل میکردند. با ورود اسنپ فضای اینترنتی ایجاد شد که افراد با کمترین مبلغ و سادهترین شکل نیاز خود را برطرف کردند.
دیجیکالا نیز به همین صورت عمل کرد. این درحالی است که در مقابل فضایی مانند ایرانمال وجود دارد که فضای کسبوکار خود را بهصورت فیزیکی ایجاد کرد. در پاسخ به این سوال که چرا این فضا ایجاد شده مسئولان مربوطه گفتند، برای آنکه مردم حضور داشته باشند و حتی ترجیح دهند به جای کشورهای همسایه از این فضا استفاده کنند. اگر فردی مانند مبدعهای اسنپ یا دیجیکالا در دانشگاه آزاد باشد و این حجم از باشگاه مشتریان وجود داشته باشد میتواند از این دانشگاه بسیار زیاد درآمد کسب کند. با توجه به اینکه این 2 بنگاه تجاری این باشگاه را نداشتند ولی دانشگاه آزاد اساتید، دانشجویان و کارکنان خود را دارد و از این طریق میتواند کار خود را وسعت دهد. به عقیده من دانشگاه آزاد یک فضای اینترنتی را در قالب یک نرمافزار ایجاد کند که حوزههای مختلف کالا و خدمات را با 3 نقطه پوشش دهد. یکی از این نقاط را تامین کنند یا صنایع، طرف دیگر بانک و درنهایت مصرفکننده قرار دارد. نفع بانک در این سامانه زمانی ایجاد میشود که کلیه تراکنشهای دانشجویان، اساتید و کارکنان در یک بانک مشخص انجام شود و در نتیجه برای آن بانک سود ایجاد کند. صنایع نیز با فروش کالا و خدمات از این سامانه منفعت میبرد که با توجه به شرایط فعلی بازار این اقدام برای آنها دشوار است. خریداران نیز با خرید خود از این چرخه سود میبرند. در نتیجه افراد از صنایع خرید میکنند و براساس تراکنش هر فرد کالاهای مختلف بهصورت قسطی و با تخفیف در اختیار آنها قرار میگیرد. در این روش برخی از استادهای نیز میتوانند کالا و خدمات خود را در این سامانه ارائه دهند. به بیان ساده دانشگاه چرخهای ایجاد کرده که بانک، خریدار و تولیدکننده سود خود را خواهند داشت.
دانشگاه باید نسبت خود با قدرت را مشخص کند
بهرام خیری، عضو هیاتعلمی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی: بدون پرداختن به مسائل سیاسی جامعه نمیتواند وظایف و تعهدات ذاتی خود را عملی کند. مشکل امروز جامعه ما نه اقتصادی، نه اجتماعی و نه فرهنگی است. امروز جامعه ما مشکلات سیاسی دارد. فقدان مواجهه ساختاری با مشکلات سیاسی باعث این مشکلات در دیگر حوزهها شده است. بعد از 43 سال دانشگاه و اساتید هنوز همان مباحثی را بررسی میکنند همه این سالها بررسی شده است. تا زمانی که دانشگاهیان رابطه خودشان را با قدرت بهمثابه امر تعیینکننده همه موضوعات اجتماعی شفاف نکنند خروجی چیزی شبیه این جلسه نیست. ویژگی این جلسه فقدان شجاعت علمی اجتماعی در نقد موضوعات امروز جامعه است. به بیان دیگر در همه این موضوعاتی که مطرح شد به چرایی موضوعاتی که باعث ایجاد این شرایط شدهاند پرداخته نشد. هدف جلسه کلیگویی نیست و هیچ مشکلی را از کشور حل نمیکند. امروز دانشگاه آزاد بهعنوان یک نهاد غیرانتفاعی آموزشی چقدر دغدغه مسائل و مشکلات اساتید، دانشجویان و کارکنان خود را دارد؟ این فضا یک فضای بسیار ایدهآلگرایانه است و با واقعیت فاصله دارد.
