راز تبدیل هلند به دومین صادرکننده محصولات کشاورزی دنیا

سیدسجاد قوامی، خبرنگار: هلندی‌ها با صادرات 105 میلیارد یورویی محصولات کشاورزی دومین صادرکننده بزرگ کالاهای این بخش پس از ایالات متحده در جهان هستند. درواقع، هلند اگرچه یک کشور کوچک با مساحت 41 هزار کیلومترمربع است اما با سرمایه‌گذاری‌های عظیم در نوآوری‌های کشاورزی/غذایی که برخی از پیشرفته‌ترین روش‌ها را برای تغذیه جمعیت خود ایجاد می‌کند به این جایگاه رسیده است و مازاد تولید محصولات را به کشورهای دیگر صادر می‌کند.

هلند تنها اندکی از گیلان و مازندران بزرگ‌تر است
برای درک اهمیت حجم عظیم تولیدات و صادرات بخش کشاورزی هلند فقط کافی است توجهی به آمار داشته باشیم: 1- کل مساحت هلند 41 هزار کیلومترمربع است که فقط 4 هزار کیلومتر مربع بیشتر از مساحت 37 هزار کیلومتری دو استان شمالی ایران یعنی گیلان و مازندران است. 2- درحالی‌که در مساحت 41 هزار کیلومتر مربعی هلند 17 میلیون و 181 هزار نفر زندگی می‌کنند اما استان‌های شمالی ایران حدود 5.8 میلیون نفر (2.5 میلیون نفر در گیلان و 3.3 میلیون نفر در مازندران) جمعیت را در خود جای داده‌اند. 3- جمعیت شاغل در بخش کشاورزی در استان‌های گیلان و مازندران حدود 454 هزار نفر یا معادل 8‌ درصد از جمعیت این استان‌هاست و در کشور هلند نیروی کار بخش کشاورزی معادل 213 هزار نفر یا معادل 1.2‌درصد از جمعیت کل کشور است.

29 میلیارد یورو صادرات مجدد محصولات کشاورزی هلند
مجموع صادرات کالاهای کشاورزی در سال 2021 نسبت به سال قبل 9 میلیارد یورو (9.4 درصد) بیشتر بود که البته رشد ارزش صادرات محصولات کشاورزی هم ناشی از افزایش قیمت‌ها و هم رشد حجم صادرات بوده است. تخمین زده می‌شود از 105 میلیارد یورو صادرات کالاهای کشاورزی هلند حدود 76 میلیارد یورو ارزش کالای تولید داخل و 29 میلیارد یورو بابت کالای کشاورزی صادرات مجدد بوده که منشا آن کشورهای دیگر است. از سوی دیگر باید گفت در مقایسه این آمار با سال گذشته صادرات داخلی این کشور به رشد سالانه تقریبا 11 درصدی و صادرات مجدد نیز رشد 6 درصدی را تجربه کرد.

هلند؛ پیشرو در تحقیق و توسعه کشاورزی در اروپا
اما سوالی که ایجاد می‌شود این است که دقیقا چه چیزی این کشور کوچک را به چنین کارخانه بزرگی برای محصولات کشاورزی/غذایی تبدیل کرده است؟ در پاسخ باید گفت بسیاری از موفقیت‌های هلند از آزمایشگاه شروع می‌شود. دانشگاه واگنینگن یکی از مراکز تحقیقاتی پیشرو است که به دنبال انقلابی در تولید مواد غذایی است. این موسسه بر اساس رتبه‌بندی ملی تایوان به عنوان برترین موسسه آموزش عالی کشاورزی در جهان رتبه‌بندی می‌شود. درواقع با حرکت جهان به سمت افزایش جمعیت، کشور هلند به لطف برنامه‌های واگنینگن، در فناوری کشاورزی/غذایی و نوآوری برای تغذیه پیشرو است.
از سوی دیگر همان‌گونه که صنایع کشاورزی‌غذایی در هلند یکی از پررونق‌ترین صنایع در اروپا بوده و شرکت‌های زیادی هم برای تولید و هم برای تحقیق و توسعه در این حوزه فعالیت دارند باید گفت از حدود 5300 شرکت این بخش 12 مورد از بزرگترین شرکت‌های کشاورزی و غذایی جهان هستند.
هلند همچنین پردیس لبنیات را برای تحقیق در مورد الگوهای چرای جدید و ایجاد معیارهایی برای کشاورزان و تولید لبنیات طراحی و اجرایی نموده که با توجه به اقبال سایر کشورها به واگنینگن، نشان‌دهنده تأثیرگذار و موفقیت این مرکز در سطح جهان دارد.

استفاده از فناوری در حل چالش نهاده‌های کشاورزی
اما نگاهی به سبد صادراتی هلند نشان می‌دهد درحالی‌که تخم‌مرغ و محصولات لبنی بخش بزرگی از صادرات هلند را تشکیل می‌دهند، به نظر می‌رسد که تامین تغذیه این حیوانات ممکن است چالش‌هایی برای این کشور ایجاد کند اما راه‌حل آن نیز در 30 سال نوآوری در خوراک دام نهفته است. چنانکه توسعه منابع 100 درصدی از محصولات زائد و محصولات جانبی نانوایی‌ها برای تهیه خوراک دام مثال‌هایی از این دست هستند. همچنین با کاهش آب و منابع برای رشد خوراک دام، شرکت‌های فعال در این حوزه در حال ایجاد یک سیستم پایدارتر هستند که هلند را به عنوان پیشرو در صنعت کشاورزی/غذایی قرار می‌دهد.
نکته جالب توجه آن است که یکی از برنامه‌های جسورانه در هلند که دارای سابقه بیش از 10 ساله است موضوع ایجاد تکنیک‌های پرورش حشرات بوده؛ چراکه حشرات به‌عنوان عوامل بازگرداننده ضایعات غذایی، می‌توانند موجب کارآمدی بیش از گذشته محصولات غذایی برای دام‌ و انسان‌ را فراهم کنند.

تلاش هلندی‌ها برای ایجاد برند جهانی کشاورزی
البته هلندی‌ها سعی در ایجاد یک تصویر جهانی از محصولات کشاورزی خود نیز دارند، چنانکه از سال 2014 که کنفرانس سالانه Green Tech در آمستردام برگزار می‌شود، از نوآوران این حوزه دعوت می‌کند تا پروژه‌های جدید خود را به نمایش بگذارند. از آن زمان این کنفرانس نه‌تنها محدود به هلند نماند بلکه حتی به آمریکای شمالی نیز گسترش یافت. همچنین باید ذکر کرد که شرکت‌های هلندی حوزه فعالیت خود را محدود به کشور خود نکرده‌اند و در خارج از این کشور هم حضور دارند و نوآوری‌های خود را برای مصرف‌کنندگان در سراسر جهان به ارمغان می‌آورند. برای مثال شرکت umbrella که در سال 2011 تأسیس شد اولین مزرعه تجاری گوجه‌فرنگی خود را در ابوظبی افتتاح کرد که به‌عنوان نمونه‌هایی از نوآوری هلندی‌ها در سطح جهان شناخته می‌شود.