برای ما ایرانیانی که در سده گذشته یکی از بزرگترین انقلابهای تاریخ را تجربه کردهایم حرف از انقلاب و مبارزه بهخاطر آزادی غریب نیست. «خاک بکر» اثر ایوان تورگنیف را میتوان یکی از نوشتههای قابل توجه در زمینه رمان سیاسی دانست که انقلاب روسیه را یک قرن قبل از وقوع، پیشبینی کرده است. خاک بکر که آخرین و بلندترین نوشته تورگنیف است، برخاسته از دغدغهها و تفکرات اصیل نویسنده آن بوده. شالوده اصلی این کتاب به بازنمایی از جنبش سیاسی اتفاق افتاده در دهه 70 روسیه میپردازد.
خاک بکر، تصویرکننده داستانی عشقی سیاسی است که در خلال دهه 70 میلادی در روسیه و به موجب فرمان الکساندر دوم تزار، قانون سرواژ را در کشورش ملغی کرد، رخ داده است. روشنفکران این فرصت را مغتنم دانسته و بهدنبال استقرار کامل رژیمجمهوری دست به مبارزهای تمامعیار زدند که نهایتا این جنبش به موفقیت دست پیدا نکرد.
داستان حول جوانانی انقلابی و اقدامات آنان میچرخد. نژادنف جوان روسی فرزند نامشروع یک اشرافزاده است که برای کار تعلیم به فرزند یکی از اشراف سرشناس (سیپیاگین) به ملک او میرود و در آنجا با مارینا (خواهرزاده سیپیاگین) آشنا میشود. آن دو ضمن اینکه به هم علاقهمند میشوند، هر دو آرزومند انقلاب قریبالوقوع سوسیالیستی و شرکت در آن میشوند.
تورگنیف با قلم متهورانه خود به بررسی زندگی اجتماعی پرداخته و با نوشتن آثار خود دست به مبارزه مدنی میزند و فریاد اعتراض خود را به مخاطبانش میرساند. قهرمانان این داستان انسانهایی خاکستری هستند که باوجود آرمانهای بالا اما نقدهایی هم به آنها وارد میشود که همین رویکرد واقعگرایانه او در شخصیتپردازی باعث شد انقلابیهای آن زمان خاک بکر را مورد انتقاد قرار دهند، اما با این وجود، وی با سبک نگارشی، مهارت بالای تکنیکی و توصیفات گیرای خود توانست خاک بکر را تبدیل به یک اثر ادبی فاخر کند.
در قسمتی از این کتاب آمده است: «نژادنف مشتاقانه از میان انبوه درختها از ته باغ به جاده نگاه میکرد، هنوز شب خاکستری رنگ اطراف را فرا گرفته بود. ناگهان نژادنف لرزید و گوش تیز کرد. در آن نزدیکی چیزی ناله کرد، صدای باز شدن دروازه شنیده شد. هیکل زنانه کوچکی که خود را در شالی پیچیده بود و بستهای به بازویاش آویزان بود، از سایه سنگین درختها بیرون آمد و وارد جاده خاکآلود شد. بعد از غیبت زیاد به میهنم باز میگردم هیچ تغییر جالبی در آنجا نمیبینم همان رکود بیحس و مردهوار، با خانههای خراب، دیوارهای فرو ریخته و همان کثافت، فقر و بیچارگی.»
چاپ هشتم خاک بکر، اثر ایوان تورگینف با ترجمه عبدالرحمن رزندی توسط انتشارات امیرکبیر در شمارگان 350 نسخه و با قیمت 230 هزارتومان و در 466 صفحه راهی بازار کتاب شد.