استانداردهای دوگانه برای دفاع از عملکرد وزیر بهداشت

جواد رستمی،  مسئول سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهید‌بهشتی:یکشنبه هفته پیش بود که نامه بسیج دانشجویی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید‌بهشتی خطاب به رئیسی پیرامون عملکرد ضعیف وزارت بهداشت در ماه‌های اخیر منتشر شد و بازتاب زیادی هم در رسانه‌ها داشت. روزنامه «فرهیختگان» نیز 27 بهمن ماه در یادداشتی با عنوان «10 نقد دانشجویی درخصوص عملکرد وزیر بهداشت» به قلم جواد رستمی، مسئول سیاسی بسیج دانشجویی این دانشگاه نکاتی را در نقد عملکرد وزارت بهداشت دولت سیزدهم منتشر کرد. در ابتدای بند سوم این یادداشت تلویحا به این مهم اشاره شده بود که یادداشت از نامه بسیج دانشجویی برگرفته شده، با‌این‌حال فردی به نام سلیم امینی‌راد (که اطلاعاتی از او در فضای مجازی یافت نمی‌شود) هم با خواندن یادداشت منتشرشده در این رسانه، گمان کرده هر ۱۰ انتقاد به عین‌اللهی‌ همین چند خط است و برای دفاع از وزیر بهداشت، متنی مشحون از بی‌دقتی‌ها و ادعاهای غیرتخصصی نگاشته است. در‌حالی‌که اگر کسی متن کامل نامه بسیج دانشجویی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید‌بهشتی را بخواند، خود به بی‌جا و اشتباه بودن این ایرادات پی می‌برد و نیازی به اطاله کلام نیست، با این حال از باب احترام به خوانندگان محترم چند نکته‌ای پیرامون این متن عجیب در ذیل آورده شده است. 

1-موضوعی که به طرز عجیبی تقریبا در سراسر جوابیه به چشم می‌خورد، عدم مطالعه یا بی‌توجهی به نامه بسیج دانشجویی است. برای مثال در بند ۶ جوابیه ادعا می‌شود که نویسنده یادداشت بسیج دانشجویی در نوشته خود به سند «عدالت و تعالی نظام سلامت» استناد کرده، درحالی‌که در نامه بسیج دانشجویی به تصریح آمده است که استناد مذکور به برنامه ارائه شده آقای دکتر عین‌اللهی‌ به مجلس شورای اسلامی در زمان گرفتن رای اعتماد‌ بوده و متاسفانه سند عدالت و تعالی سلامت هنوز به‌صورت رسمی منتشر نشده است. در جای دیگر همین بند، ضمن آن که عملکرد وزارتخانه به‌جای برنامه جا زده می‌شود، ادعا می‌گردد که برای بی‌توجهی‌های وزیر بهداشت به اسناد بالادستی هیچ مثال نقضی در یادداشت بسیج دانشجویی ذکر نشده، درحالی‌که ۱۴ مورد از این بی‌توجهی‌ها به تفصیل و حتی با ذکر بند، ماده و تبصره قانونی در نامه بسیج دانشجویی آمده است. یا در دفاع از طرح دارویاری، علل لزوم اجرای آن ذکر شده در‌حالی‌که در نامه بسیج دانشجویی نیز به لزوم اجرای این طرح تصریح شده و انتقاد، به نحوه اجرا و کمبود گسترده دارو پس از اجرای این طرح بوده است. یا در بند ۸ این جوابیه ادعا می‌شود که در یادداشت بسیج دانشجویی، وزارت بهداشت به غفلت از مقوله پیشگیری و ارتقای سلامت عمومی متهم شده است، در‌حالی‌که هم در یادداشت منتشر‌شده در این رسانه و هم در نامه بسیج دانشجویی به تصریح آمده انتقاد به وزیر بهداشت، غفلت از ظرفیت افکار عمومی و جلب مشارکت مردم در ارتقای سلامت عمومی و بهبود پیشگیری است. واقعا جای سوال است که نویسنده این جوابیه همین‌قدر سرسری و بدون توجه آن را نوشته یا در این تساهل، غرضی نهفته است؟ موارد بی‌توجهی به نامه بیش از این است و ما به همین مقدار اکتفا می‌کنیم. 

۲-علی‌رغم آنکه نامه بسیج دانشجویی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید‌بهشتی با مشارکت جمعی از فعالان نظام سلامت نگاشته شده که سابقه کنش‌گری در این حوزه و شناخت تخصصی از مسائل آن را دارند، متاسفانه نگارنده جوابیه این نامه نسبت به الفبای نظام سلامت بیگانه بوده و‌ در این جوابیه چندین موضع غیرتخصصی اتخاذ کرده که به دلیل اهمیت موضوع با تفصیل بیشتری بررسی می‌شود. در بحث افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی، بسیج دانشجویی معتقد بود لازم است سیاستگذاری ظرفیت رشته‌های علوم‌پزشکی با تکیه بر شناخت دقیقی از ظرفیت‌های حال و نیز پژوهش‌های آینده‌نگر قابل دفاع و شفافی انجام شود و از ساده‌انگاری پیرامون حل همه مسائل نظام سلامت با افزایش ظرفیت، پرهیز شود، همچنین باید توجه داشت که افزایش ظرفیت در این حوزه ذاتا با دیگر رشته‌ها متفاوت است و هر دانشجوی جدید پزشکی علاوه‌بر فضای کلاس و خوابگاه، به مولاژ، سالن تشریح، تخت بیمارستانی‌ و استاد متخصص و فوق‌تخصص برای آموزش نیاز دارد. با توجه به همین مسائل بود که شخص وزیر بهداشت، باوجود کم‌کاری در حوزه اقناع افکار عمومی، در ابتدای طرح این مساله به درستی با آن مخالفت کرده و حتی از طرف نمایندگان موافق این طرح تهدید به استیضاح شده بود، اما متاسفانه در این جوابیه افزایش ظرفیت‌ها از موفقیت‌های وزارت برشمرده شده و با استدلال‌های سطحی از آن دفاع شده ‌است که البته بحث بیشتر پیرامون این مساله نیازمند مجال بیشتری است. در موضوع اجرای طرح تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری نیز با توجه به تاثیر این طرح در ایجاد تقاضای القایی و افزایش هزینه‌های نظام سلامت، اجرای آن در شرایط کنونی به ضرر نظام‌ سلامت بوده یا حداقل اولویت نداشت ولی با همان رویکرد انفعال در برابر تصمیم‌های غیرکارشناسی که در نامه بسیج دانشجویی به آن اشاره شده است، این تصمیم اشتباه هم اتخاذ شد که البته نحوه اجرای آن نیز با مشکلات‌ عدیده‌ای در سطح کشور روبه‌روست، ولی در این جوابیه به‌عنوان دستاورد دوره وزارت آقای دکتر عین‌اللهی‌ شمرده می‌شود. در مساله اعطای تجهیزات پیشرفته و گران‌قیمت پزشکی نیز به دروغ عنوان می‌شود که این حاتم‌بخشی‌ها براساس سند آمایش سرزمینی بوده در‌حالی‌که برای مثال نماینده نورآباد که حوزه انتخابیه‌اش دستگاه MRI دریافت کرده بود صراحتا اعلام کرد که توانسته است این دستگاه را برخلاف شاخص‌های جمعیتی دریافت کند. متاسفانه این جوابیه در این قسمت سعی در سوءاستفاده از احساسات پاک مردم را دارد درحالی‌که این مساله کاملا تخصصی بوده و عمل بر خلاف اسناد کشور در این حوزه نتیجه‌ای جز هدررفت منابع کشور و پابرجاماندن مشکلات نخواهد داشت. در قضیه کمبود گسترده دارو در پاییز امسال (که متاسفانه کماکان در بسیاری از ژنریک‌های دارویی وجود دارد و صرفا با انتقال ظرفیت تولید بقیه داروها به سمت داروهای پرمصرف مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و سرم شست‌وشو، کمبود این داروها برطرف شده است) نیز با فرافکنی روبه‌رو هستیم. درحالی علت مساله برطرف‌نشده کمبود دارو به همدستی مافیای دارو و ارز با مدیران باقی‌مانده از دولت قبل در برخی دیگر از دستگاه‌ها تقلیل می‌یابد که اولا طبق گزارش‌های مختلف و معتبر از جمله گزارش کمیسیون بهداشت مجلس و نیز بررسی‌های بسیج دانشجویی و جلسات متعدد با مدیران سازمان غذاودارو و تولیدکنندگان دارو، این مساله علل فراوان دیگری نیز داشته است که شرح آنها در این مقال نمی‌گنجد و دوما تقریبا همه دلایلی که برای این کمبود ذکر می‌شود قابل پیشگیری یا مداخله توسط شخص وزیر و مجموعه وزارت بوده‌است. اساسا تولیت نظام سلامت کشور طبق قانون با وزارت بهداشت بوده و همکاری‌های بین‌بخشی(intersectoral collaboration) از بخش‌های مهم امر تولیت (stewardship) می‌باشد. در حقیقت واضح است که بدون هیچ دلیلی کمبودی رخ نمی‌دهد ولی مسئول پیش‌بینی و پیشگیری از علل به‌وجود‌آورنده کمبود کسی جز وزیر بهداشت نبوده است. هرچند در موضوعی مانند پوشش بیمه‌ای داروهای OTC و پرکاربرد که آقای دکتر عین‌اللهی‌ قول آن را داده بود نیز مساله تغییری نکرد ‌و عدم پوشش بیمه‌ای این داروها نیز از عوامل شکست طرح دارویاری بود. در این جوابیه حتی با مفاهیم مسلم و مشهور علم مدیریت مانند تعارض منافع(conflict of interest)  نیز مخالفت شده‌است. 
با وجود آن که بسیج دانشجویی ضمن فهم محدودیت‌های وزارت در انتخاب مدیران، به حضور نیروهای متخصص در میان فعالان بخش خصوصی اذعان کرده و به فعالیت درمانی معاونان وزیر و روسای دانشگاه‌های علوم‌پزشکی در بخش خصوصی، همزمان با تصدی سمت مدیریتی اعتراض کرده ‌است. ولی نویسنده جوابیه که با نظام سلامت بیگانه است به‌کلی اشاره‌ای به مقوله تعارض منافع نمی‌کند. 

۳- در این جوابیه، مطالب یادداشت بسیج دانشجویی به دور از ‌گفتمان عدالت‌خواه و آرمان‌گرای دانشجویی و‌ ادبیات و ‌مطالبات دانشجویان انقلابی و مردم‌دوست عنوان شده‌است، اما به‌نظر می‌رسد خود این جوابیه بیشتر نیازمند نزدیکی به این گفتمان و ادبیات باشد. در این جوابیه، ضمن بی‌خبری از فرآیند غیرقانونی و معیوب جذب مهرداد اسماعیلی‌ به‌عنوان هیات‌علمی در دانشگاه علوم‌پزشکی شهید‌بهشتی که با اعتراض رسمی سازمان بازرسی کل کشور روبه‌رو شد و نیز نامه مدیر وقت دفتر بازرسی دانشگاه علوم پزشکی شهید‌بهشتی که عملکرد مهرداد اسماعیلی‌ در این دانشگاه را با عباراتی چون «عدم اشراف به امور اداری، بی‌تجربگی، غرور اداری و برخورد غیراخلاقی و توجه غیرمتناسب به همکاران زیردست» توصیف کرده است (که آن نیز حاصل عدم مطالعه نامه بسیج دانشجویی است)، سعی در بی‌اهمیت نشان دادن انتصاب مهرداد اسماعیلی دارد، د‌رحالی‌که حضور فردی که دائما در حال تلاش برای استفاده از رانت‌های غیرقانونی است ‌و حسن سابقه‌ای در مناصب گذشته نداشته است، آن هم در جایگاه مدیرکل وزارت بهداشت، طعنه بزرگ‌تری به اصول انقلاب در دولت انقلابی و مردمی است. 

4-تا قبل از این جوابیه فقط اغتشاشگران و ضد انقلاب از اعضای بسیج دانشجویی درخواست کارت دانشجویی کرده بودند! ولی نگارنده این جوابیه ظاهرا نه‌تنها نامه بسیج دانشجویی را مطالعه نکرده، بلکه حتی یادداشت بسیج دانشجویی را نیز به درستی مطالعه نکرده است! درحالی‌که عنوان حقیقی و حقوقی نویسنده یادداشت بسیج دانشجویی صراحتا در بالای این یادداشت ذکر شده، اما نگارنده جوابیه در اصل دانشجو بودن نویسنده تشکیک می‌کند! هرچند این مساله به قدری واضح است که نیازی به توضیح بیشتر ندارد ولی در صورت تمایل، بسیج دانشجویی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید‌بهشتی می‌تواند در محل دفتر خود در محل دانشگاه علوم‌پزشکی شهید‌بهشتی پذیرای آقای سلیم امینی‌راد باشد تا کمی با فضای نظام سلامت آشنا شوند. 

۵- متاسفانه این جوابیه استاندارهای دوگانه نیز دارد؛ برای مثال در بند ۱ مشکلات دوره وزارت آقای دکتر عین‌اللهی‌ را درنتیجه اشکالات و معایبی ساختاری می‌داند که حاصل انباشت مسائل از سال‌های طولانی و مدیریت ادوار قبل است، ولی همین جوابیه ۱۰۸۰۰ تخت جدید بیمارستانی، ۸۵۰ طرح و پروژه بهداشتی با زیربنای بیش از ۱۰۸ هزار مترمربع در مناطق محروم و بازسازی شبکه بهداشت کشور را حاصل مدیریت ۱۷ ماهه آقای دکتر عین‌اللهی‌ می‌داند! البته که همه این موفقیت‌ها در سایه نظام مقدس جمهوری اسلامی حاصل شده و افتخار آن برای کشور و فایده‌اش برای مردم خواهد بود، لکن این استاندارد دوگانه در انتصاب موفقیت‌ها و رد ناکامی‌ها جالب به‌نظر می‌رسد. البته موارد بسیار دیگری در این جوابیه وجود دارد که می‌توان به آنها پاسخ داد ولی از آنجا که با مطالعه نامه بسیج دانشجویی و اندکی آشنایی با نظام سلامت اشتباه‌ بودن این موارد مشخص می‌شود، به ذکر همین مقدار اکتفا شده است. 

6- نسبت بسیج دانشجویی با کشور، نظام‌ و انقلاب مشخص است و جایی برای دسیسه خناثان در آن وجود ندارد؛ نهال مبارکی که به دستان امام بزرگوار غرس شد همواره خود را موظف به حراست از جمهوری اسلامی می‌داند و در این مسیر هیچ خط قرمزی جز انقلاب ندارد. نظر بسیج دانشجویی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید‌بهشتی در مورد دولت مردمی و انقلابی سیزدهم نیز در همین نامه مشخص است. این دولت قطعا دارای گفتمان انقلابی و رویکرد مردمی و البته موفقیت‌های بزرگ در بخش‌های مختلف از جمله نظام سلامت بوده است. لکن عدم بررسی ناکامی‌ها و مداحی‌های ریاکارانه، خیانت به همین نظام و کشور خواهد بود.