تراژدی آخرالزمانی برای همسایه غربی

آمارها دقیقه به دقیقه در حال افزایشند. آمار کشته‌ها، مصدومان و حتی خسارات. بامداد روز گذشته زلزله بسیار شدیدی مناطق جنوبی ترکیه و شمال سوریه را لرزاند. مرکز زلزله آمریکا شدت زلزله شهر «قهرمان ماراش» که در برخی کشورهای دیگر نیز اثر آن حس شد را 7.8 ریشتر اعلام کرده است. این بزرگ‌ترین زلزله‌ای است که در این منطقه ثبت شده است. در کمتر از 24 ساعت حداقل 120 پس‌لرزه ثبت شده است که برخی از آنها بیش از 7 ریشتر بوده‌اند. آخرین اخبار منتشر‌شده از کشته شدن بیش از 2500 نفر و زخمی شدن بیش از 12 هزار نفر در پی این زلزله در ترکیه و سوریه حکایت دارد. «رجب‌طیب ‌اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه در یک نشست خبری این زلزله را «بزرگ‌ترین فاجعه پس از زلزله اَرزنجان در سال ۱۹۳۹» خواند. طبق گفته او این زلزله تا عصر روز دوشنبه، 2 هزار و 818 ساختمان را تخریب کرده است. دکتر احمد ارجان، متخصص ژئوفیزیک در یک برنامه تلویزیونی ترکیه تخلیه انرژی این زلزله را به اندازه 130 بمب هسته‌ای دانسته و احتمال داده است که تعداد جان‌باختگان به بیش از شش هزار نفر برسد. شدت خسارات این زلزله به اندازه‌ای بوده است که دولت ترکیه به‌طور رسمی از پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) برای امدادرسانی به زلزله‌زدگان درخواست کمک کرد. علاوه‌بر ترکیه، در شمال سوریه نیز وضعیت بسیار بحرانی است. براساس خبرها، از تعداد کشته‌شده‌های زلزله، بیش از 800 نفر ساکنان سوریه بوده‌اند. تلویزیون رسمی سوریه (سانا) اعلام کرد در زمین‌لرزه امروز مناطق بسیار وسیعی از شمال غرب سوریه تخریب شده است. ده‌ها ساختمان مسکونی و اداری در استان‌های حماه، لاذقیه و حلب به‌شدت ویران شده‌اند. برخی رسانه‌ها با اشاره به‌شدت تخریب منازل در شمال سوریه نوشته‌اند شهر حریم سوریه در نزدیکی مرز ترکیه به‌طور کامل از روی زمین محو شده است. فعالان شبکه‌های اجتماعی فیلمی از سد میدانکی در منطقه عفرین (شمال غرب حلب) منتشر کرده‌اند که نشان‌دهنده شکاف بزرگ در این سد بر اثر زمین‌لرزه مهیب دیروز است. شدت زلزله را می‌توان از مرگ خواهر نخست‌وزیر سوریه و 11 فرزند و نوه‌اش در شهر حماه درک کرد. تقریبا چند ساعت بعد ماریا زاخارووا سخنــگـــوی وزارت خارجه روسیه که به همراه سرگئی لاوروف رئیس خود به بغداد سفر کرده، فیلمی از حرکت لوسترها در ساختمان دولت عراق را منتشر کرد. در ساعات گذشته بسیاری از کشورها برای امدادرسانی به کشورهای ترکیه و سوریه اعلام آمادگی کرده‌ و برخی کشورها نیز تیم‌های امدادی خود را به منطقه اعزام کرده‌اند. ایران روز گذشته ۶ تیم امدادی و درمانی را برای کمک به زلزله‌زدگان ترکیه به این کشور اعزام کرد. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز در تماس‌های جداگانه با روسای جمهور دو کشور، قول ارائه فوری کمک‌های لازم به دو کشور را داد. روز گذشته محمد بن‌زاید رئیس امارات‌متحده‌عربی که دو سال پیش پس از بحران کرونا برای نخستین بار بعد از 9 سال با رئیس‌جمهور سوریه به صورت تلفنی گفت‌وگو کرده بود، با بشار اسد تماس گرفت تا بر ایستادگی و همبستگی رهبری و مردم امارات با سوریه در پی وقوع زلزله در این کشور تاکید کند. با توجه به فصل زمستان، در برخی مناطق زلزله‌زده در ترکیه، از ساعاتی پیش بارش برف نیز آغاز شده است. تداوم این وضعیت علاوه‌بر سخت‌تر شدن امدادرسانی، باعث افزایش تلفات بیشتر خواهد شد. 
تا لحظه نگارش این متن، هیچ عدد و رقمی از میزان خسارت مالی به‌بار‌آمده از زلزله منتشر نشده است اما تصاویری که در رسانه‌ها منتشر شده، نشان می‌دهد علاوه‌بر خسارت سنگین به ساختمان‌ها، زیرساخت‌های ترکیه و سوریه نیز خسارت بسیار سنگینی دیده است. احتمالا تبعات این زلزله در روزهایی که ترکیه با تورم سرسام‌آوری مواجه بود، سال‌ها به طول بینجامد.
 
 لزوم همگرایی بیشتر منطقه‌ای
وقوع همزمان زلزله در ترکیه و سوریه که در عراق و فلسطین نیز لرزه‌های آن احساس شد، در فاصله‌ای نزدیک با زلزله ایران، نشان داد کشورهای منطقه در کنار سازمان‌های ملی، نیازمند هماهنگی‌های فراملی برای مقابله با وضعیت‌های خطیری همچون زلزله اخیر هستند. در بروز چنین بحرانی کشورها باید مزیت‌هایشان را در موقع بحران در اختیار دیگران قرار دهند. به‌عنوان نمونه کشورهایی مانند ایران و عراق می‌توانند با توجه به تعداد افراد آسیب‌دیده، سوخت در اختیار ترکیه و سوریه قرار دهند یا ترکیه با توجه به توانایی اقتصادی و همچنین تدارکاتی‌اش در زمان بحران به کشورهای آسیب‌دیده از طریق مزیــت‌هایــی مانند پوشاک کمک کند. بدون هماهنگی‌های پیشابحرانی میان کشورهای منطقه، مزیــت‌ها شناسایـــی نشده و به‌صورت فوری قابل ‌اشتراک‌گذاری نخواهند بود.