نشست خبری جای کسب خبر است

عاطفه جعفری، خبرنگار:حمیدرضا مدقق، روزنامه‌نگار، مجری، منتقد سینما و مدرس علوم ارتباطات است. او سردبیر بخش فرهنگ و هنر شبکه خبر است و اجرای برنامه سینمایی «شهر فرنگ» را نیز در این شبکه برعهده داشت. وی همچنین از حدود سال ۱۳۷۸، از مجریان نشست‌های خبری جشنواره فیلم فجر بوده و تجربه بسیاری در برگزاری این نشست‌ها دارد و معتقد است: «نشست خبری جای نقد نیست، نشست خبری اسم خود را دارد و آمده‌ایم اطلاعات و خبر کسب کنیم.» سراغ او رفتیم تا درمورد فضای نشست‌های خبری و اهمیتی که دارد با او گفت‌وگو کنیم. 

برای سوال اول از اهمیت نشست‌های خبری شروع کنیم، چرا در جشنواره فیلم فجر وجود نشست‌های خبری لازم است؟ 
این نشست‌های رسانه‌ای در تمام جشنواره‌های دنیا یا اغلب جشنواره‌های معتبر دنیا مرسوم است و این اولین مواجهه عوامل فیلم با تماشاگرانی است که جدی‌تر هستند، چون اهالی رسانه مهم هستند در روند و فرآیند تبلیغاتی فیلم تاثیرگذارند. یکی از مزیت‌های جشنواره‌ها در دنیا همین تمهیدات و بسترهای تبلیغاتی است که برای فیلم‌ها فراهم می‌کنند. در خیلی مواقع در تمام جشنواره‌های دنیا که این نشست‌ها یا از این دست نشست‌ها را دارند، اگر نگوییم صددرصد ولی تا اندازه زیادی سرنوشت اقتصادی و فروش فیلم در این نشست‌ها مشخص می‌شود، یعنی اهالی رسانه که در آنجا هستند با سوال‌ها و نظراتی که درباره فیلم منعکس می‌کنند، روی سرنوشت اقتصادی فیلم و رابطه‌ای که بعدا می‌تواند در اکران با مخاطب برقرار کند، تاثیر می‌گذارند. 
می‌توان گفت این نشست‌های خبری برای فیلم‌ها جریان‌ساز است. 
بله، جریان‌ساز هم می‌تواند باشد، چون آن جلسات در سرنوشت فیلم بسیار تاثیرگذار است. 

نکته مهم دیگر در برگزاری نشست‌های خبری، نقش خبرنگاران است، خبرنگار چقدر می‌تواند در برگزاری نشست تاثیرگذار باشد؟ گاهی می‌بینیم که فیلمساز، تهیه‌کننده و بازیگران در نشست توضیحاتی می‌دهند و تقریبا نشست فقط همین گفت‌وگوی آنهاست و سوالی پرسیده نمی‌شود. همین باعث می‌شود نشست خبری اهمیت خود را از دست بدهد. نقش خبرنگار در نشست‌های خبری چیست؟
اینکه فقط توضیحاتی درخصوص فیلم در نشست‌ها داده می‌شود مقصر رسانه‌ها هستند. همیشه درباره همه نشست‌های خبری این را بیان می‌کنم که یکی از انواع مصاحبه‌های خبری در تم ژورنالیست است. لازمه این نشست‌های خبری این است که خبرنگار با مطالعه در آن نشست حاضر شود و قبلا فیلم را دیده باشد، خبرنگار متخصص آن حوزه باشد، یعنی خبرنگاری که به نشست خبری جشنواره می‌آید نباید بیاید که چند بازیگر یا چهره آشنا را ببیند، بلکه باید به‌عنوان متخصص در آنجا حاضر شود. لازمه متخصص بودن هم این است که در حوزه‌ای که صحبت می‌کنیم فیلم و سینما را تا جایی که لازم است بشناسد، عوامل فیلم را بشناسد، فیلم را قبلا دیده باشد. در نشست با دقت به سوالات گوش دهد تا سوال تکراری نپرسد، قبل از آن اگر مطالعه کرده باشد و نسبت به حوزه مسلط باشد، سوال دقیق طرح کند. مجموعه این موارد درباره اکثر نشست‌های خبری صادق است. اساسا رفتن به نشست خبری یک گونه و قالب مهم در فن مصاحبه است، کسی که خود را خبرنگار می‌داند باید به این فن مسلط باشد و آداب حضور در نشست‌های خبری را بشناسد. بداند نشست‌های خبری در هیچ جای دنیا جای جنجال‌آفرینی نیست، بلکه جای کسب اطلاعات دقیق است. ضمن اینکه باید به یاد داشته باشیم در نشست‌های خبری به‌ویژه در این جشنواره‌ فیلم فجر شرکت می‌کنیم، نه برای اینکه فیلم را نقد کنیم، بلکه جای کسب اطلاعات است. 

یعنی نشست خبری با جلسه نقد متفاوت است. 
بله، نشست خبری جای کسب خبر است، نه برای لطف کردن به تهیه‌کننده و عوامل فیلم، بلکه جایی است تا مخاطبی که فیلم را ندیده است از آن فیلم آگاه شود. نقد کردن مربوط به زمان اکران فیلم می‌شود. طبعا هر کسی منتقد است می‌تواند آن زمان نقد کند. 
کمی هم به نقش مجری در نشست‌های خبری بپردازیم که باید چه کاری انجام بدهد؟
مجری در نشست‌های خبری فارغ از اینکه نشست خبری مربوط به جشنواره‌ فیلم فجر باشد یا نباشد، هماهنگ‌کننده است. باید رابط درست و دقیق بین خبرنگاران، عوامل و میهمانان فیلم باشند. مجری باید از پرگویی بپرهیزد، از تعریف و تمجید و اغراق بیهوده بپرهیزد، برعکس این هم وجود دارد، یعنی از زبان تند و ادبیات تند استفاده نکند، باید امین کسانی باشد که اطلاعات را به او داده‌اند، سوالات تکراری را حذف کند، حافظه خیلی خوبی داشته باشد و کامل به حرف‌های میهمانان گوش دهد، اجازه ندهد جنجال بیهوده شکل بگیرد. فرصتی فراهم کند تا همه میهمانان صحبت کنند. مجموعه این موارد به همه نشست‌های خبری برمی‌گردد و اینها فن‌های مصاحبه است که بیان کردم. 

در این سال‌ها دیده‌ایم که برخی نشست خبری‌های جشنواره دچار حاشیه‌ شده‌اند. برخی خبرنگاران تهاجمی برخورد می‌کنند یا اینکه فیلم را نقد می‌کنند، از طرف دیگر ممکن است عوامل فیلم‌ها این کار را انجام بدهند و نشست را به حاشیه بکشند، این کار چقدر در برگزاری نشست‌ها تاثیرگذار می‌شود؟ رفتار اصلی باید چه رفتاری باشد؟
از نقد اسم بردید و من گفتم نقد جایی در نشست خبری ندارد. نشست خبری جای نقد نیست، نشست خبری اسم خود را دارد و آمده‌ایم اطلاعات و خبر کسب کنیم. نشست‌های خبری ابزاری برای شکل‌گیری و پدید آمدن داده است، تا این داده را تبدیل به خبرهای دست اول کنیم، بنابراین نشست خبری جای نقد و بررسی نیست. موارد مربوط به نشست‌ها را در سال‌های گذشته باید مصداقی بررسی کرد و نمی‌توان گفت آن مصداق در فلان سال تقصیر عوامل بوده یا تقصیر خبرنگار بوده است. نکته‌ای را کلی بیان می‌کنم که حضور در نشست‌های خبری اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، هنری، فرهنگی، پزشکی و ورزشی و... یک آدابی دارد. بخشی از فن مصاحبه است. برای توضیح بیشتر از شما و مخاطبان رسانه شما دعوت می‌کنم به کتاب شیوه‌های مصاحبه خبری اثر دکتر محسنیان‌راد مراجعه کنند. آنجا مفصل درباره نشست‌های خبری نوشته شده که چگونه باید در نشست‌های خبری شرکت کنیم. فرقی نمی‌کند این نشست خبری جشنواره فیلم فجر باشد یا نشست خبری یک مسئول اقتصادی. این نشست‌های خبری باید طوری باشد که خبرنگار به موضوع مسلط باشد و درپی کسب اخبار دست اول باشد که به مخاطبان خود منتقل کند. البته مجری هم یک‌سری وظایف دارد؛ اینکه عوامل فیلم چگونه با رسانه‌ها مواجه شوند، بحث دیگری است. این فن دیگری است. اینکه سلبریتی‌ها، چهره‌های سرشناس و... چگونه دربرابر دوربین‌ها ظاهر شوند بحث مفصل دیگری است و شکل دیگری از مواجهه در ژورنالیسم است. 

آنها هم باید پروتکل‌هایی را رعایت کنند؟
صددرصد این‌طور است. این بحثی است که حدود یک‌ترم کامل تحصیلی در دانشگاه تدریس می‌کنم و الان جای این بحث در مصاحبه نیست. اینکه اساسا چگونه کسانی که دربرابر خبرنگاران هستند باید دربرابر رسانه ظاهر شوند؟ آداب مواجهه با رسانه‌ها چطور است؟ این موضوعی است که متاسفانه در حوزه ژورنالیست و روابط‌عمومی ما مغفول مانده و کتاب‌های بسیار زیادی در زبان انگلیسی و زبان‌های دیگر وجود دارد و فقط دو کتاب در این باره ترجمه شده که جای شکرش باقی است ولی خیلی از سلبریتی‌ها، ورزشکاران، هنرمندان و... از این موضوع اطلاع ندارند، یعنی نمی‌دانند و تقصیری هم ندارند که چگونه باید با رسانه‌ها مواجه شوند.