پاس گل آموزش عالی به اقتصاد یک کشور

ندا اظهری، مترجم:حضور دانشجویان خارجی در کشورها علاوه‌بر فرصت‌های طلایی که از نظر آموزشی و اشتغال پیش روی آنها قرار می‌دهد، به‌طور چشمگیری می‌تواند رونق اقتصادی را برای کشورها به‌همراه داشته باشد. نمونه بارز آن را می‌توان در دوران همه‌گیری کرونا مشاهده کرد که به‌دلیل گسترش همه‌گیری این بیماری در دنیا، کشورهای پذیرنده دانشجویان بین‌المللی مانند آمریکا، انگلیس، استرالیا، چین و... از نظر اقتصادی دچار افت شدند و حتی برخی دانشگاه‌ها نیز تا مرز ورشکستگی پیش رفتند. بسیاری از دانشگاه‌ها بخش اعظمی از درآمدهای سالانه خود را مدیون شهریه‌ای هستند که از دانشجویان بین‌المللی دریافت می‌کنند و حذف این بخش از درآمد شهریه‌ای، تاثیر بسزایی در کاهش درآمدهای دانشگاهی به‌جا گذاشت. 
مروری بر مزایای اقتصادی دانشجویان بین‌المللی، به‌ویژه دانشجویانی که برای تحصیل در کشور مقصد شهریه پرداخت می‌کنند، به اهمیت حضور این دانشجویان در دانشگاه‌ها اشاره می‌کند. کشورهای جهان شمال چون آمریکا، انگلیس، کانادا، کشورهای اروپایی و... واکنش‌هایی را نسبت به مقالات اخیر درباره ارزش اقتصادی دانشجویان بین‌المللی مطرح کرده‌اند. با وجود اینکه این کشورها بر مزایای حضور دانشجویان بین‌المللی برای توجیه اقدامات خود تاکید می‌کنند؛ مزایایی که نقش چشمگیر و ارزشمندی در عرصه اقتصاد کشورها دارد و حتی اشتغال را هم متاثر می‌کند. 

هر 3 دانشجوی خارجی یک شغل در آمریکا ایجاد می‌کنند

در گزارشی که از سوی انجمن مربیان بین‌المللی که مقر آن در آمریکا منتشر شده، این گونه بیان شده که یک میلیون دانشجوی بین‌المللی که در کالج‌ها و دانشگاه‌های آمریکا درطول سال تحصیلی 2022-2021 تحصیل کرده‌اند، حدود 38 میلیارد و 800 میلیون دلار به اقتصاد آمریکا کمک و از 335 هزار و 423 شغل حمایت کرده‌اند. به ازای هر سه دانشجوی بین‌المللی که در آمریکا تحصیل می‌کنند، یک شغل ایجاد شده و از طریق هزینه در بخش‌های آموزش عالی، خوابگاه، غذا، خرده فروشی، حمل‌ونقل، مخابرات و بیمه سلامت حمایت می‌شود. هدف از تجزیه‌وتحلیل ارزش اقتصادی، استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده برای مقاصد دیگر عنوان شده تا برآورد معقولی از منابع اقتصادی واردات دانشجوی بین‌المللی برای حمایت از آموزش عالی ارائه دهد. تحلیلگران ارزش اقتصادی را در قالب مقدار پولی تعریف کرده‌اند که دانشجویان بین‌المللی درحال تحصیل در دانشگاه‌ها و کالج‌های آمریکا درمجموع با خود به آمریکا می‌آورند تا هزینه تحصیل و آموزش‌های خود را پرداخت کنند. این درحالی است که در برخی موارد، علاوه‌بر خود دانشجو، خانواده‌های آنها نیز در این کشور زندگی می‌کنند و به‌نوعی این پرداختی‌ها هم به شهریه‌های صرفا دانشجویی اضافه می‌شود. گزارش‌ها حکایت از آن دارد که شش ایالت آمریکا بیشترین ورودی دانشجویان بین‌المللی و بازده اقتصادی بالایی را به‌خود اختصاص داده‌اند. در این میان ایالت کالیفرنیا پنج‌میلیارد و 400 میلیون دلار، نیویورک چهارمیلیارد و 900 میلیون دلار، ماساچوست سه‌میلیارد و 100 میلیون دلار، پنسیلوانیا یک‌میلیارد و 700 میلیون دلار، ایلینویز یک میلیارد و 600 میلیون دلار و اوهایو یک میلیارد دلار بازده اقتصادی حاصل از دانشجویان بین‌المللی را ثبت کرده‌اند. این شش ایالت درمجموع، 52 درصد کل درآمد حاصل از دانشجویان بین‌المللی آمریکا و 44 درصد کل هزینه‌های تحصیل دانشجویان خارجی را در آمریکا دربرمی‌گیرند. 

سهم 5 میلیارد دلاری دانشجویان بین‌المللی  در اقتصاد فرانسه 

به گزارش universityworldnews، مطالعاتی که روی 10 هزار دانشجوی بین‌المللی در فرانسه به‌منظور ارزیابی و برآورد تاثیر حضور این دانشجویان صورت گرفته، بیانگر سهم پنج‌میلیارد و 400 میلیون دلاری دانشجویان بین‌المللی در اقتصاد این کشور است که پس از درنظر گرفتن مخارج عمومی مربوط، باعث برقراری تراز خالص مثبت یک‌میلیارد و 468 میلیون دلاری می‌شود. این نظرسنجی‌ها همچنین تاثیر بلندمدت مثبت دانشجویان بین‌المللی بر وجهه بین‌المللی فرانسه را نشان می‌دهد. این ارزیابی‌ها بسته به انواع مختلف هزینه آموزش داخلی برای آموزش عالی قابل استناد به سه‌میلیارد و 380 میلیون دلار هزینه دانشجویان بین‌المللی، 225 میلیون دلاری کمک‌هزینه مسکن، 58 میلیون دلاری بورسیه دولت فرانسه، 269 میلیون دلاری هزینه‌های امنیت اجتماعی و هزینه 94 میلیون و 500 هزار دلاری خدمات ایالتی است. 

نقش 380 میلیون دلاری دانشجویان خارجی در اقتصاد سوئد

گزارشی که ماه‌ها پیش از سوی یکی از موسسات سوئدی مطرح شده، نشان داد که در سال 2021-‌2020، دانشجویان بین‌المللی تاثیر اقتصادی قابل توجهی بین 335 میلیون تا 383 میلیون دلار بر اقتصاد این کشور داشته‌اند. از این میان، آن دسته از دانشجویان بین‌المللی که شهریه‌ای پرداخت نکرده‌اند، با حدود 300 میلیون دلار، تا 90 درصد در اقتصاد سوئد نقش دارند. دانشجویان شهریه‌ای نیز سهم 195 میلیون دلاری در اقتصاد آن دارند. 

سود خالص 32 میلیارد دلاری برای انگلیس 

تحقیقاتی که در سپتامبر 2021 توسط دانشگاه‌های بین‌المللی انگلیس انجام شد نشان داد که مزایای اقتصادی میزبانی از دانشجویان بین‌المللی در انگلیس به‌طور چشمگیری بر هزینه‌های آنها شامل استفاده از خدمات عمومی، ارجح است. به‌طورکلی، 272 هزار دانشجو از خارج انگلیس در سال تحصیلی 2019-2018 در دانشگاه‌های این کشور شروع به تحصیل کردند. براساس برآوردی که صورت گرفته، مزایای اقتصادی این دانشجویان برای انگلیس 35 میلیارد دلار گزارش شده است در‌حالی‌که میزان هزینه‌ها 3 میلیارد و 580 میلیون دلار تخمین زده شده‌اند. این میزان، سود خالص اقتصادی 32 میلیارد دلاری را برای انگلیس به دنبال داشت که میانگین آن 481 دلار به ازای هر نفر بوده است. تجزیه و تحلیل‌ها نشان داده است که بخش‌های مختلف انگلیس به دلیل وجود دانشجویان بین‌المللی از نظر مالی وضعیت بهتری داشته است. علاوه‌براین، پذیرش یک‌ساله دانشجویان بین‌المللی در دانشگاه‌های انگلیس باعث ایجاد فعالیت‌های اقتصادی سالانه به ارزش 481 دلاری به ازای هر نفر شده که بیش از 864 دلار برای هر ساکن در پایتخت انگلیس افزایش نشان می‌دهد. 
برآوردها نشان می‌دهد که 10 دانشجوی بین‌المللی که از خارج از اتحادیه اروپا وارد این کشور می‌شوند یک میلیون و 233 هزار دلار تاثیر اقتصادی در طول تحصیل خود ایجاد می‌کنند. مجموع خالص نزدیک به 32 میلیارد دلار از نظر واقعی 19 درصد بیشتر از تجزیه و تحلیل مشابه در سال‌های 2016-2015 بوده است که عمدتا ناشی از افزایش تعداد دانشجویان بین‌المللی بوده است. در سال تحصیلی 2016-‌2015 حدود 174 هزار دانشجوی بین‌المللی خارج از اتحادیه اروپا سال اول تحصیلی خود را در دانشگاه‌های انگلیس آغاز کردند و این رقم در سال 2019-‌2018 به حدود 208 هزار دانشجو افزایش یافت. به‌طور تقریبی، ارزش تاثیر خالص دانشجویان بین‌المللی اتحادیه اروپا 5 میلیارد و 800 میلیون دلار برآورد شد، در‌حالی‌که این ارزش تاثیر خالص دانشجویان بین‌المللی خارج از اتحادیه اروپا رقمی بالغ بر 26 میلیارد و 300 میلیون دلار را دربرمی‌گرفت. باوجود این، از زمان تکمیل معاهده برگزیت، از دانشجویان مقیم اتحادیه اروپا به همان اندازه شهریه دانشجویان بین‌المللی شهریه دریافت می‌شود. این امر منجر به کاهش بیش از 50 درصدی تعداد دانشجویان اتحادیه اروپا شده است که در دوره‌های کارشناسی در انگلیس پذیرش شده‌اند، به‌طوری‌که شمار آنها از 22 هزار نفر در سال 2020 به 9800 نفر در سال 2021 رسید. 

تغییر آموزش رایگان به شهریه‌ای در دانشگاه‌های نروژ

دولت نروژ سال گذشته متعهد شد که شهریه‌ای را در سال 2023 برای تمام دانشجویان تمام‌وقت خارج از اتحادیه اروپا و منطقه اقتصادی اروپا و سوئیس مقرر خواهد کرد. بسیاری به این نوع تصمیم‌گیری معترض شده و آن را سیاست تبعیض‌آمیز آشکار تلقی کرده‌اند که آسیب‌پذیرترین گروه‌های جهان به‌ویژه گروه‌های جهان جنوب از جمله کشورهای در حال توسعه را مورد هدف قرار داده است. در این میان استدلال‌های مختلفی عنوان شده است. برخی معتقدند که پذیرش دانشجویان بین‌المللی بدون دریافت شهریه تنوع فرهنگی و اقتصادی نروژ را افزایش می‌دهد که درنهایت به نفع این کشور تمام شده و درنهایت همکاری‌ها و تبادلات فکری و دانشی را با موسسات افزایش داده و می‌تواند منجر به رشد اقتصادی شود. نروژ از جمله کشورهایی است که تعهد بالایی نسبت به آموزش و حقوق بشر داشته و تاکنون دانشجویان بین‌المللی را بدون دریافت شهریه پذیرا بود و آموزش عالی خود را بدون هیچ چشمداشتی در اختیار دانشجویان بین‌المللی قرار می‌داد. عدم دریافت شهریه از دانشجویان خارجی علاوه‌بر اینکه شهرت آموزش عالی این کشور را در دنیا افزایش می‌دهد، مقصدی جذاب برای دانشجویان و محققان به شمار می‌رود که باعث جذب بیشتر دانشجویان بین‌المللی به این کشور می‌شود و تصویب قانون اخذ شهریه از این دانشجویان، می‌تواند نتیجه عکس داشته و به ضرر آموزش عالی این کشور و نیز افزایش درآمد دانشگاه‌ها تمام شود. 

 دانشجویان بین‌المللی راه‌حلی  برای معضل نیروی کار در دانمارک

بسته به داده‌های اداری دولتی به‌دست‌آمده از آمار دانمارک، مطالعات اخیر نشان می‌دهد که پس از کسر هزینه‌های آموزشی، بهداشت، کمک‌های آموزشی دولتی و مزایای اجتماعی، آن گروه از دانشجویان غیردانمارکی که حداقل به‌مدت 9 ماه بعد از فارغ‌التحصیلی در دانمارک حضور داشته‌اند، در بازه زمانی 10 ساله بین سال‌های 2007 تا 2017 سهم سه‌میلیارد و 800 میلیون دلاری در اقتصاد این کشور دارند که معادل 292 هزار و 300 دلار به ازای هر فارغ‌التحصیل بین‌المللی را شامل می‌شده است. تجزیه و تحلیل‌های صورت‌گرفته از وزارت آموزش عالی و علوم نشان داده است که 34 درصد از دانشجویان ارشد بین‌المللی که در سال 2014 فارغ‌التحصیل شده‌اند، در سال 2016 در دانمارک مشغول به کار شده و سهم مثبتی را در اوضاع مالی این کشور به‌خود اختصاص می‌دهند. تمام دانشجویان بین‌المللی حتی آن گروه از دانشجویانی که بلافاصله بعد از فارغ‌التحصیلی دانمارک را ترک کرده‌اند، هرکدام به‌طور متوسط سهم 14 هزار و 600 دلار تا 51 هزار و 158 دلاری طی یک دوره 50 ساله در امور مالی دولتی دارند. 
این وزارتخانه نتیجه‌گیری کرده است که این خبر خوب تجاری برای دانمارک به‌شمار می‌رود و با وجود این، دولت‌ها به موسسات آموزش عالی دستور داده‌اند جایگاه دانشجویان بین‌المللی را کاهش یا دوره‌ها را با حداقل زبان انگلیسی آموزش دهند. این به‌منظور جلوگیری از بهره‌مندی دانشجویان اتحادیه اروپا از کمک‌هزینه‌های دانشجویی دانمارکی است اما همچنین تعداد دانشجویان بین‌المللی پرداخت‌کننده شهریه را کاهش می‌دهند. این اقدام به‌ویژه رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی را مورد آسیب قرار می‌دهد و نه‌تنها پیامدهای اقتصادی، بلکه اثرات مضر آموزشی هم برای این رشته‌ها به‌دنبال دارد. این درحالی است که جهانی‌سازی برای بالا بردن کیفیت آموزشی دانشجویان دانمارکی الزامی است. در این میان صنعت علیه این کاهش‌ها لابی کرده و بیانیه‌های سیاسی دولت جدید مجوز 500 تا هزار پژوهش جدید را برای دانشجویان بین‌المللی در دوره‌های یک‌ساله کارشناسی‌ارشد صنعتی در مناطقی داده‌اند که تقاضای بازار کار مورد هدف قرار گرفته است. در این بین انجمن مهندسان دانمارکی به‌دنبال بحث پیرامون وضعیت دانشجویان بین‌المللی در دانمارک هستند و به این نکته اشاره کرده‌اند که آیا دولت دانمارک دانشجویان بین‌المللی خود را که حکم طلا را برای اقتصاد این کشور ایفا می‌کنند در خیابان‌ها رها می‌کند یا به فکر آینده و اشتغال آنهاست. در این راستا کنفرانسی با موضوعیت «آیا ما طلا را در خیابان رها کرده‌ایم» برگزار شده که به ارزش فارغ‌التحصیلان بین‌المللی در دانمارک می‌پردازد. 
در این کنفرانس به مساله کاهش جوانان و کاهش تمایل به حضور در مهارت‌های STEM (علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات) پرداخته شده که کسب‌وکارها و بخش تجاری دانمارک را با چالش مواجه کرده است. دانشجویان بین‌المللی سهمی حیاتی در ایجاد اشتغال و نیروی کار داشته و میلیاردها دلار به اقتصاد این کشور تزریق می‌کنند و می‌توانند راه‌حل مهمی برای موضوع اشتغال و بهبود اقتصاد دانمارک باشند. اما در این میان، موانعی هم وجود دارد. انجمن مهندسان دانمارک بیش از 140 هزار عضو دارد که اساس همه آنها فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی، متخصصان IT و فارغ‌التحصیلان علوم طبیعی هستند. این کنفرانس با حضور دانشجویان و نمایندگان کسب‌وکارهای دانمارک، صنعت و دانشگاه‌ها و احزاب سیاسی برگزار شده است. در شرایطی که معضل اصلی، کمبود نیروی کار تحصیل‌کرده مانند مهندسان در صنایع مختلف است، حضور دانشجویان بین‌المللی می‌تواند این کشور را از بحران خارج کند.