گزارش‌نویسی به شیوه وزارت علوم!

گزارش «پایش وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور» درحالی منتشر شد که به شکل عجیبی حاوی ابهامات و اشکالات متعدد است. لااقل فقط در قسمت هفتم یعنی آمار و نتایج که محل استناد ما بوده 3 نقطه مبهم و 3 ایراد فاحش به چشم می‌آید که برای یک گزارش رسمی و سالانه اتفاقی نادر به نظر می‌رسد. 
1- اولین نکته قابل‌تامل اما درنظر گرفتن فارغ‌التحصیلان مقاطع بالاتر و سربازان مشغول به خدمت وظیفه در زمره دانش‌آموختگان شاغل است که به نظر می‌رسد جز بهبود درصد‌ آمارهای ارائه‌شده و دور شدن از امکان بررسی دقیق چالش اشتغال فارغ‌التحصیلان فایده چندان دیگری ندارد. 
۲- مساله دیگر عدم حضور برخی دانشگاه‌های شاخص در این پایش است. در بین 63 دانشگاه حاضر در پایش تنها 7 دانشگاه پایتخت مشارکت کردند که در میان آنها نامی از دانشگاه‌های بزرگ نظیر صنعتی‌شریف، شهید بهشتی و تهران به چشم نمی‌خورد. البته این عدم حضور صرفا محدود به دوره اخیر نیست. 
3- البته اطلاعات دانشگاه‌های مشارکت‌کننده هم به‌صورت کامل منتشر نشده و امکان بررسی دقیق‌تر نمی‌دهد. یعنی از 63 دانشگاهی که در این گزارش مورد ارزیابی قرار گرفته تنها اطلاعات مربوط به 11 دانشگاه منتشر شده است. این مساله امکان بهره‌گیری از اطلاعات و آمار این سندها را سلب می‌کند. اطلاعاتی که می‌توان مورد استفاده دانشجویان در تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب رشته و دانشگاه قرار گیرد یا مورد استناد پژوهشگران باشد یا از طریق رسانه‌ها برای بررسی چالش‌ها و وضعیت آموزش عالی استفاده شود. هدف از انتشار نصفه و نیمه چنین اطلاعاتی که هیچ کمکی به فردی نمی‌کند و با توجه به ایرادات قابل‌توجه گزارش‌ها چیست؟ 
4- جدا از ابهامات 3 مورد اشتباه فاحش هم در گزارش امسال به چشم می‌خورد. اولین اشکال هم به اولین نمودار این گزارش که بررسی درصد اشتغال به تفکیک مقطع تحصیلی است، برمی‌گردد. درصد اشتغال مقطع دکتری سال گذشته درحالی 81 درصد و برای سال 99، 74 درصد درج شده که در گزارش منتشر شده در سال گذشته این اعداد به ترتیب 71 درصد و 84 درصد منتشر شده است. تفاوت فاحش این 4 عدد درحالی‌که هر دو گزارش از یک مرجع منتشر شده است!
5- اشکال عجیب دوم این گزارش را هم باید مربوط به نمودارهای مرتبط با درصد اشتغال رشته‌های مختلف در مقطع کاردانی و کارشناسی دانست؛ نمودارهایی شبیه به یکدیگر که حتی متن توضیحات‌شان هم دقیقا یکسان است. مشخص نیست بیشترین درصد اشتغال این دو نمودار را باید مربوط به مقطع کاردانی قلمداد کرد یا کارشناسی؟ جالب اینجاست که تنها تفاوت این نمودار را باید در سایز عکس‌های منتشرشده دانست. 
۶- البته این همه مشکلات جدیدترین گزارش منتشرشده از سوی وزارت علوم نیست؛ بلکه نمودار مربوط به بررسی میزان اشتغال مقاطع مختلف در دانشگاه‌های متفاوت هم ایراد ظاهری عجیبی دارد. علی‌رغم اینکه در توضیح نمودار برای تفکیک سال‌ها از دو رنگ آبی و قرمز استفاده شده، اما خبری از این تفکیک‌بندی در خود نمودار نیست و گویی مخاطب باید منظور نگارنده را حدس بزند! قطعا چنین اشتباهات بارزی که در بخش‌های مختلف گزارش تکرار شده، در وهله اول اعتبار این گزارش را تحت‌الشعاع قرار داده و این سوال را مطرح می‌کند که تدوین و انتشار چنین گزارش‌هایی براساس چه معیاری دنبال می‌شود؟ به عبارت دقیق‌تر براساس آنچه از این گزارش قلمداد می‌شود این است که هیچ نظارتی در این بخش وجود ندارد.