گوهرهای اتحاد

سیاستگذاری رسانه‌ای درباره تنوع فرهنگی و قومی، امری مستقل و مجزا از سیاست‌های کلان مدیریت تنوع فرهنگی نیست. سیاستگذاری رسانه‌های دولتی و شیوه بازنمایی رسانه‌ای گروه‌ها و فرهنگ‌های مختلف، نشان‌دهنده سیاست کلان حاکم درباره تنوع فرهنگی موجود در هر کشوری است. رسانه‌های موجود در کشورهای چند‌فرهنگی و کثیرالقوم می‌توانند ابزار مهم انسجام ملی یا حتی بستر بحران‌های قومی و ملی شوند. آنها می‌توانند به تقویت تنوع فرهنگی به‌عنوان میراث مشترک کشور بپردازند یا به تحریف و تخریب تنوع فرهنگی پرداخته و با تبعیض در دسترسی به ابزار بازنمایی، زمینه واگرایی ملی شوند. رسانه‌ها در انواع خودشان می‌توانند ضمن تاکید بر اشتراکات فرهنگی به تقویت وحدت ملی کمک کنند. نقاط مشترک فرهنگی در جامعه ایران وجود دارد که در طراحی مدل‌های مختلف فرهنگی و هنری کارکرد دارند. جامعه ایران همواره بر مواردی همچون تمامیت ارضی، امنیت، استقلال، دین و همچنین فرهنگ اصیل ایرانی تاکید داشته است و مواردی این‌چنینی می‌تواند در فیلم‌های سینمایی، اثار نمایشی و موسیقی گنجانده شوند. 
 پیوندهای ملی میهنی که بین اقوام ایرانی اعتبار دارد، ورای مرزهای جغرافیایی ایران است. این پیوندها در انواع مختلفش، به شکل نمادها و آیین‌های مذهبی و ملی بازنمایی می‌شوند. بستری که هر کدام از این آیین‌ها شکل می‌دهند، زمینه‌ساز تولید محتوای ملموس یا میراثی غیرملموس هستند. در ادامه نمونه‌هایی از این نمادها را با هم بازخوانی می‌کنیم.
عاشورا: حماسه عاشورا و قیام امام‌حسین‌(ع) ورای مرزهای جغرافیایی است و شور عاطفی این حماسه بزرگ انسانی، جاذبه‌ای دارد که اجتماعات بزرگ انسانی را با خود همراه می‌کند. ایرانیان در اشکال مختلفی با این مفهوم آیینی ارتباط برقرار می‌کنند و در قالب‌های مختلف هنری به آن معنا می‌دهند. یکی از ماندگارترین نقاشی‌هایی که تبدیل به نمادی از فرهنگ عاشورایی شده است، تابلوی «عصر عاشورا» اثر محمود فرشچیان نقاش و نگارگر پیشکسوت است. موضوع این نقاشی، بازگشت اسب بی‌سوار امام حسین‌(ع) به سوی خیمه‌گاه در عصر عاشورا است و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان هنری عناصر این تابلو به حدی ماهرانه و در ارتباط نزدیک با یکدیگر قرار گرفته‌اند که از آن اثری زیبا و تاثیرگذار ساخته‌اند. استفاده از رنگ‌های تیره در کنار حالت زنان و دخترکان عزادار و اسب امام‌ حسین(ع)، حزن و اندوه واقعه عاشورا را به خوبی به مخاطب القا می‌کند. هر ایرانی در هر کجای جهان که باشد با دیدن این اثر هنری پیوندی عاطفی با مفهوم عاشورا برقرار می‌کنند.
امام‌رضا(ع): ارادات ایرانیان به خاندان اهل بیت‌(علیهم‌السلام) با ظهور و بروز در مراسم‌ها و آیین‌ها شکل می‌گیرد اما شمایلش از رسوم مذهبی فراتر رفته و تبدیل به نمادهایی می‌شوند که پیوند عمیق فرهنگی بین همه ایرانیان به وجود می‌آورند. روحانیت امام‌رضا‌(ع) در مفهوم تاریخی آیینی خودش نقش و اعتبار مهمی در برقراری انسجام اجتماعی ایرانیان داشته و دارد. عمده آثاری که با هدف عرض ارادت به امام رضا ساخته شدند هم از این ویژگی برخوردار هستند. قطعه‌ای از بهشت یا قطعه آمدم‌ای شاه، آوازی در مدح علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) به خوانندگی محمدعلی کریم‌خانی با شعری از حبیب‌الله چایچیان و آهنگسازی آریا عظیمی‌نژاد است که سال ۱۳۸6 تولید شد و بین اقشار مختلف به قطعه محبوبی بدل شده است.
نوروز: به‌رغم اینکه اقوام ایرانی هر‌یک آداب و سنن ویژه خود را دارند، اما در برپایی نماد و آیینی به نام «نوروز» دارای نقطه اشتراک هستند. آیین نوروز به تیره، قوم و مذهب ویژه‌ای اختصاص نیافته است. نوروز گنجینه میراث فرهنگی ایرانیان است و مرزهای اثرگذاری و حضور آن به نقاطی فراتر از مرزهای جغرافیای امروز ایران حضور دارد.
ای ایران: سرود «ای ایران» یکی از مشهورترین و محبوب‌ترین سرودهای میهن‌پرستانه و ملی‌گرایانه ایرانیان است. این اثر را حسین گل‌گلاب سروده و آهنگسازی آن ساخته روح‌الله خالقی است. رسول خادم کشتی‌گیر پیشکسوت در جریان دیدار با هما گل‌گلاب، فرزند روانشاد حسین گل‌گلاب، سراینده سرود ای ایران خاطره جالبی از یکی از مسابقات بین‌المللی نقل کرده است. او در این‌باره گفته است: «در جریان مسابقات جام‌جهانی کشتی آزاد مردان در سال ۲۰۱۶ که برای سومین بار در شهر لس‌آنجلس با تیم ملی ایران حضور داشتیم، به‌ اتفاق کادر فنی احساس کردیم که به‌شدت نیازمند راهکاری برای کمک گرفتن از حمایت تماشاگران ایرانی، جهت تقویت روحیه تیم هستیم. مسابقات در سالن ۱۸ هزار نفری «فروم» لس‌آنجلس بود. باید راهکاری پیدا می‌کردیم و از جمعیت ایرانی حاضر در ورزشگاه کمک بیشتری می‌گرفتیم. تیم ایران نیازمند یک شور ملی و تهییج وطنی بود تا به لحاظ روانی خود را بالا بکشد. مشکل دیگر هم این بود که برخی از گروه‌های سیاسی دیگر با پرچم‌های دیگری در سالن حضور داشتند که اگرچه تعدادشان محدود بود، اما انسجام تشویق ایرانیان را برهم می‌زد. در دو نوبت از برگزارکننده درخواست کردیم که سرود ای ایران را در سالن پخش کنند. یک‌بار در مسابقه با تیم آمریکا و یک‌بار درصورت اول شدن تیم ایران، بعد از سرود ملی. برگزارکننده، برای بار اول و در مصاف تیم ایران با تیم آمریکا، همکاری نکرد. به ناچار زحمت راه انداختن جمعیت و خواندن سرود را تعدادی از تماشاگران ایرانی کشیدند و مابقی هم با آنها همراه شدند. پرچم‌های گروه‌های سیاسی دیگر پایین آمد و همه همراه سرود‌ای ایران شدند. واقعا توصیف اثرگذاری سرود ای ایران بر مردم و ورزشکاران، قابل بیان نبود. ما به‌صورت کاملا عملیاتی، شاهد خصوصیت فراموسیقایی این سرود بودیم. قدرت حماسه‌سازی و انسجام‌بخشی سرود ‌ای ایران به‌گونه‌ای بود، که بعد از قهرمانی تیم ایران، بسیاری از هنرمندان ایرانی موسیقی و چهره‌های اقتصادی و اجتماعی مطرح که مقیم آمریکا بودند هم فارغ از هر جناح و دسته و گروهی در میان موج مردم و ورزشکاران ایرانی همصدا با همه، سرود «ای ایران» را می‌خواندند و به اتفاق به سکوی قهرمانان تیم ملی ایران پیوستند. شاید بتوان گفت ویژگی برجسته سرود «ای ایران» این است که از مرزهای سیاسی و محدودیت‌های زمانی گذر کرده و هنوز هم تازگی و طراوت خود را حفظ کرده است.»