سیدمهدی طالبی، خبرنگار:روز سهشنبه هفته جاری هنگامی که جلسه رایگیری برای تعیین ریاست مجلس نمایندگان آمریکا برگزار شد، به شکل اعجابآوری تعداد آرای رهبر حزب شکستخورده از رهبر حزب پیروز بیشتر شد.
جمهوریخواهان در جریان انتخابات میاندوره کنگره که در ماه نوامبر 2022 برگزار شد 222 کرسی مجلس نمایندگان را به دست آورده و دموکراتها 213 کرسی را در اختیار گرفتند. با این حال «حکیم جفریز» دموکرات در هر سه دور رایگیری آرای بیشتر از «کوین مک کارتی» جمهوریخواه داشت. در این سه دور تمام دموکراتها یکپارچه به رهبر و نامزد خود رای دادند تا او با در نظر گرفتن نمایندگان غایب 2012 رای داشته باشد، اما مک کارتی با افزایش جمهوریخواهانی که به او رای ندادند، در دور سوم تنها 202 رای کسب کرد. در دو دور نخست تعداد مخالفان رهبر حزب دموکرات 19 تن بود اما در دور سوم به 20 تن رسید.
رُو خانا، نمایند دموکرات ایالت کالیفرنیا در مجلس نمایندگان آمریکا، در پاسخ به این پرسش که نمایندگان حزب دموکرات پس از مشاهده رویدادهای اخیر در مجلس نمایندگان چه نظری دارند، گفت: «همه شگفتزده شدهاند. کوین مک کارتی دو ماه فرصت داشت تا رای همکاران خود را بگیرد و بسیاری از همکاران من در حزب دموکرات امید داشتند به خاطر مجلس هم که شده، جمهوریخواهان بتوانند با خودشان کنار بیایند. ما تصور میکردیم (مک کارتی) برای به دست آوردن صندلی ریاست، نهایت 6 تا 7 رای کم داشته باشد اما 20 نفر از جمهوریخواهان به او رای منفی دادند! هیچکس فکرش را هم نمیکرد، تصورش هم دشوار بود که آنها (جمهوریخواهان) پس از دو ماه هنوز نتوانستند برای ریاست، ائتلاف تشکیل بدهند.» این واقعه بزرگ هرچند در قالب گفتهها و اخبار بهطور وسیعی منتشر شده است اما تبعاتی بزرگتر از آنچه عیان شده دارد.
آشوبطلبان چه کسانی هستند؟
آشوبطلبان جمهوریخواه دارای گرایشات شدید محافظهکارانه بوده و راست افراطی به حساب میآیند. مککارتی پیشتر نیز در سال 2015 به دلیل مخالفت جناح بهشدت محافظهکار جمهوریخواه از رسیدن به کرسی ریاست مجلس نمایندگان بازمانده بود.
مخالفان امروزی این سیاستمدار اما اندکی جسورتر از سال 2015 هستند؛ آنها نسل جدیای به حساب میآیند که دیدگاههایشان را از شعارهای دونالد ترامپ مانند «دوباره آمریکا را عالی کن» الهام گرفتهاند. آنها خواهان رهبری هستند که برای چنین شعارهایی حاضر به نبرد با دموکراتها باشد؛ چیزی که آن را در مک کارتی نمیبینند.
غلیان دیدگاههای محافظهکارانه در سالهای اخیر قربانیان بزرگی در حزب جمهوریخواه داشته است. حامیان جنبش محافظهکار «تیپارتی» به دلیل تنش بر سر افزایش کمکهای مالی به دولت، جان بینر رئیس مجلس نمایندگان را در سال 2015 مجبور به کنارهگیری کردند. این جنبش در سال 2009 طی واکنش اجتماعی و سیاسی به سیاستهای افزایش کمکهای اجتماعی دولت باراک اوباما ایجاد شده و مخالف افزایش تعهدات مالی دولت بود.
محافظهکاران حالا اما یقه مک کارتی را پیش از آنکه بر کرسی ریاست مجلس تکیه زند گرفتهاند. این تندروها در درون حزب عضو فراکسیون «آزادی» هستند؛ هرچند تمام آنها مخالف مک کارتی به شمار نمیروند.
1- یک رئیس ضعیف در رأس مجلس و حزب
اگر مک کارتی به ریاست مجلس برسد، یک رئیس ضعیف خواهد بود که قدرتش به شکلی جدی تهدید میشود. به غیر از اکثریت شکنندهای که جمهوریخواهان در مجلس دارند و تعدادشان تنها 4 نفر از حد نصاب بیشتر است، مک کارتی در داخل حزب نیز با شکنندگی جبهه حامیان و قدرت تخریب بالای مخالفانش مواجه است.
مخالفان برای آنکه وضعیت بحرانی مک کارتی را دشوارتر سازند، خواستههایی را بر او تحمیل کردهاند که ضعفش را بیشتر میسازد. آنها از مک کارتی خواستهاند امکان عزل رئیس مجلس را باز گرداند. نانسی پلوسی دموکرات پس از کسب ریاست مجلس در سال 2019، به دلیل حرکت نمایندگان به سمت استفاده از این قانون علیه جان بینر جمهوریخواه در سال 2015، آن را حذف کرد.
موافقت مک کارتی با بازگرداندن این قانون هرچند احتمال رسیدنش به ریاست را افزایش میدهد اما بهطور همزمان بر شکنندگی این ریاست نیز میافزاید.
2- ابزارهای محدود مک کارتی برای تطمیع شورشیان
شورشیانی که مک کارتی را هدف قرار دادهاند به بسیاری از امتیازات قابل ارائه توسط رهبران حزبی و ریاست مجلس بیعلاقه هستند.
پست در کمیتههای بزرگ، به تصویب رساندن قوانین کلان و مواردی از این دست جزء علاقهمندیهای این گروه نیست؛ اگر برایشان آزاردهنده نباشد.
از سوی دیگر آنها حساسیتهای کمتری نیز نسبت به دیدگاههای دیگران و همچنین دیدگاههایی دارند که نسبت به آنها ایجاد میشود. تندورهای جمهوریخواه به تمایل اکثریت این حزب به مک کارتی اهمیتی نمیدهند و همزمان از شورشی و تندرو خواندنشان از سوی دیگر نیز هراسی ندارند. مک کارتی با وضعیتی که مخالفانش دارند، ابزارهای محدودی برای کنترل آنها دارد. آنچه این محدودیت را تشدید میکند، اهمیت شلوغکاری مخالفان برای ترتیبدهندگان است زیرا آنها از این جنجالها وجهه کسب کرده و وزنشان را بیشتر از آنچه هستند، میسازد.
3- برقراری وضعیت «سیاست حزب جمهوریخواه واحد»
«سیاست چین واحد» برخلاف نام مثبتش نشانه یک ضعف و تلاش برای پوشاندن آن است. به دلیل جدایی حکومت میان خاک اصلی چین و جزیره تایوان و هیمنه جدی ولی ناکافی پکن در منطقه، وضعیتی بینابینی میان این دو بخش ایجاد شده که با سیاست «چین واحد» توضیح داده میشود.
بر این مبنا سرزمین چین یکپارچه است و حکومت «جمهوری خلق چین» مستقر در پکن نمایندگی تمام آن را در فضای بینالمللی برعهده دارد اما تایوان علیرغم آنکه بخشی از چین است، توسط حکومت مستقر در تایپه اداره میشود.
به نظر میرسد حزب جمهوریخواه نیز به دلیل هیمنه بالای نظام دوحزبی آمریکا و همزمان ضعف یکی از احزاب آن، به شرایطی بینابینی دچار شده است.
دونالد ترامپ رئیسجمهور اسبق آمریکا اخیرا در مقالهای تهدید کرده درصورت عدم همراهی حزب جمهوریخواه او حزب سومی را تاسیس یا نمایندگی خواهد کرد. واضح است این تهدید به راحتی به وقوع نمیپیوندد و بیشتر هشداری به جمهوریخواهان مخالف ترامپ است تا بدانند در صورت جدیت در این مخالفت، او و نمایندگانش زیر میز خواهند زد؛ آنها قصد واژگونی میز از طریق تاسیس حزب سوم را ندارند اما آنچه روی میز وجود دارد را با تکان شدیدی به هم میریزند.
هیچکس به شمول ترامپ نمیتواند خارج از نظام دوحزبی جایی در بین رهبران آمریکا داشته باشد اما جنجالسازی او میتواند به ایجاد یک هسته سخت قدرتمند و خودمختار ترامپیست در حزب جمهوریخواه منجر گردد که ابزار دائمی او برای کسب امتیازات و ادامه زیست و اثرگذاری سیاسی است.
حزب جمهوریخواه در این وضعیت عملا به دو بخش تقسیم میشود بدون آنکه رسما تجزیه شده و نمایندگی چهارچوب اصلی رهبران حزب از دست برود.
این مساله در جریان رایگیری انتخابات ریاست مجلس نیز به نوعی رخ داد. در این رایگیریها جیم جوردن، نماینده ۵۸ ساله ایالت اوهایو درحالیکه عضو حزب جمهوریخواه است در برابر نامزد نهایی این حزب ظاهر شده و 20 رای کسب کرد.
4- احتمال ریاست دموکراتها با رای جمهوریخواهان
محافظهکاران تندرو حزب جمهوریخواه، به دنبال کاهش هزینههای دولت هستند که میتواند با برانگیختن بحثهای سیاسی جدی باعث تعطیلی دولت شود.
به همین دلیل بین پنج تا شش تن از نمایندگان جمهوریخواه اعلام کردهاند آمادگی دارند برای جلوگیری از به وجود آمدن چنین شرایطی به نامزد حزب دموکرات رای دهند.
5- تردید در توانایی حکومت کردن جمهوریخواهان
داگ هی، دستیار ارشد سابق رهبری حزب جمهوریخواه پس از اتفاقات مجلس نمایندگان گفته است: «این مساله فراتر از یک شخص است. این در مورد توانایی جمهوریخواهان در حکومتکردن خواهد بود.»
او به موضوع دقیقی اشاره کرده است زیرا اگر جمهوریخواهان قادر به حلوفصل مشکلاتشان در داخل مجلس نباشند، چگونه میتوانند همزمان دولت را نیز برعهده گرفته و آشوبهایشان را به کاخ سفید و وزارتخانهها بکشانند.
6- تشدید معایب اکثریت شکننده جمهوریخواهان
جمهوریخواهان در جریان انتخابات میاندورهای 2022 کنگره برخلاف شعارهای دور از ذهنشان درباره ایجاد موج قرمز همانگونه که ترامپ وعده داده بود عملکرد ضعیفی داشتند. مک کارتی خود نیز وعده داد بود تعداد کرسیهای این حزب 60 کرسی بیشتر از رقیب خواهد بود، درحالیکه این تعداد تنها 10 کرسی شد.
این شکنندگی نیازمند اوج اتحاد جمهوریخواهان برای ایفای نقشی کامل در برابر دموکراتهایی است که به آنها بسیار نزدیک هستند. با این وجود آنها حتی نسبت به دورههای گذشته که اکثریت بزرگتری را در اختیار داشتند، متفرقتر عمل کردهاند.
این اکثریت شکننده باعث شده نمایندگان مخالفی که فعلا معدود هستند، ارزش نقش مهره شاهبخش را پیدا کنند.
7-امتیازطلبی افزونتر مخالفان و خطر درگیری میان کنگره و دولت
دولت آمریکا از طریق افزایش بدهی، هزینههای خود را تامین میکند اما اگر رئیس مجلس ضعیف باشد قادر به تعدیل دیدگاه مخالفان این ایجاد بدهی نیست. هرگونه مانع در برابر افزایش بدهیهای دولت ضمن کاهش تواناییهای دولت، کاخسفید را در بازپرداخت دیونش نیز با مشکل مواجه میسازد.
8- سوژه طنز بزرگی به نام حزب جمهوریخواه
شان هانیتی، مجری فاکسنیوز پس از رایگیری مجلس در نخستین برنامه خود هشدار داد که «جمهوریخواهان مجلس اکنون در آستانه تبدیل شدن به یک شوی دلقک هستند، اگر مراقب نباشند.» این گفتهها توسط دیگران نیز تکرار شد.
چارلز پی پیرس، نویسنده ورزشی و مفسر سیاسی لیبرال در توییتی نوشت: «این دلقکها همه کاری کردند، اما دودکشی را روی گنبد کاپیتول هیل راه انداختند تا هر بار که مک کارتی انتخاب نشد، دود سیاه بیرون بیاورد.»
فرهنگ طنز در هر جامعهای وجود دارد و به راه افتادن چرخ آن به بهانههای مختلف خطرناک نیست، اما برخی بهانهها متفاوت هستند. درباره دموکراتها حواسپرتیهای جو بایدن یک چالش است اما فراتر از او چالشی وجود ندارد. برخلاف دموکراتها که چالششان در یک نفر محدود است، جمهوریخواهان به دلیل اقدامات و اتفاقات عجیب و غریب دولت ترامپ، یک سوژه عمومی طنز هستند.
9- چالش در فرآیندهای تشریفاتی
انتخاب رئیس مجلس معمولا تشریفاتی و معمول است زیرا به شکل واضحی قرار است رهبر حزب پیروز ریاست مجلس را برعهده گیرد. با این حال جلسه هفته اخیر نشان داد تکلیف جمهوریخواهان با خودشان مشخص نیست و از دل یک فرآیند تشریفاتی، بحران خارج ساختهاند. آنها این مساله را در ششم ژانویه 2020 نیز انجام داده بودند. در این روز کنگره درحال طی تشریفات تایید نتایج انتخابات بود اما مورد حمله جمهوریخواهان تندرو قرار گرفته و جلسه برای مدتی به تعویق افتاد. حملهکنندگان پیشتر از افرادی مانند مایک پنس، معاون رئیسجمهور که همزمان ریاست مجلس سنا را نیز برعده داشت و به همین دلیل ریاست جلسه کنگره را نیز در روز برگزاری تایید نتایج در اختیار داشت، درخواست کرده بودند تا از جایگاه خود برای عدمتایید نتایج انتخابات استفاده کند؛ موضوعی که پنس را به واکنش واداشت زیرا او فقط مسئولیتی نمادین و تشریفاتی در این باره داشت.
وقتی اقدامات تشریفاتی در یک کشور با تهدید روبهرو شوند، تکلیف اقدامات و روندهای غیرتشریفاتی مشخص است.
10- قفل تعصب و شعار
مک کارتی به تعدادی از مخالفان خود مانند مت گتز از فلوریدا و اندی بیگز از آریزونا امتیازات متعددی پیشنهاد داده است، اما آنها معتقدند این اختلافات جدای از منافع شخصی به ایدئولوژی نیز مربوط است.
در نگاه آنها مک کارتی فردی است که طی 10 سال گذشته برای بهدست آوردن نظر مثبت قدرتمندان واشنگتن خود را در باتلاق فساد این شهر انداخته و خود را به این حلقههای قدرت فروخته است؛ حلقههایی که ترامپ میگفت آنها را پس از حضور در راس قدرت به چاه خواهد فرستاد.
گتز روز سهشنبه درحالی که مککارتی در نزدیک او نشسته بود، گفت: «شاید کسی که بیش از یک دهه خود را برای بهدست آوردن ریاست مجلس فروخته، برای این پست مناسب نباشد.»
ایدئولوژیک شدن اختلافات که فضای متصلبتر از فضای رقابت بر سر منافع را ایجاد میکند، یکی از دشواریهای زنجیرهای طویل از مک کارتی، حزب جمهوریخواه، مجلس نمایندگان، کنگره و آمریکاست.
11- افراطگرایی در دل افراطگرایی
مارجوری تیلور گرین، نماینده جورجیا که بیشتر بهخاطر تکرار تئوریهای توطئه شناخته میشود و به همین خاطر در دسته راستهای افراطی قرار میگیرد، از ناهماهنگی حزب در تامین اهدافش ابراز نگرانی کرده است.
طرفداری فردی با این سطح از تندروی از مک کارتی نشان میدهد وضعیت دیگر تندروها وخیمتر از تیلور گرین است. افراطگرایی در دل افراطگرایی، نمایانگر میزان تخریبی است که این هسته سخت تندرو میتواند به بار آورد.
12-دیکتاتوری اقلیت
دموکراسی هرچند از ظهور سطح عالی دیکتاتوری میکاهد اما از مسدود ساختن بروز آن در بسترهایش ناتوان است.
آمریکا درحالیکه دموکراسیاش قدرتمند تلقی میشود، در معرض توفان شدید دیکتاتوری قرار گرفته است. دونالد ترامپ با تصمیم برای اعلام تقلب در انتخابات 2020 و استفاده از هجوم طرفدارانش به نهادهای قانونی و پیشتر تلاش جهت بهرهگیری از ارتش، به تلاشهای دیکتاتورگونهای دست زده بود.
عادی شدن دیکتاتوری در آمریکا کار را بهجایی رسانده که 20 نماینده که کمتر از 10 درصد نمایندگان حزب جمهوریخواه هستند، علیه اکثریت شوریده و یک مجلس 435 کرسیای را به گل نشاندهاند.