نگاه رهبر انقلاب، سیاستگذاری نرم در عرصه حجاب است

به بهانه صحبت‌های روز گذشته رهبر انقلاب در دیدار با بانوان درمورد موانع حضور پر‌رنگ زنان در عرصه‌های مدیریتی و نیز چگونگی مواجهه با مساله حجاب با فاطمه قاسمپور، رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس به گفت‌وگو پرداخته‌ایم. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید. 
 
یکی از موضوعاتی که در چند وقت اخیر در جامعه مطرح شد مساله مواجهه با بی‌حجابی بود و رهبر انقلاب هم امروز بیان کردند که نباید با دختران بی‌حجاب به چشم بی‌دین و ضدانقلاب برخورد شود. برای تحقق شیوه مواجهه صحیحی که رهبر انقلاب فرمودند سازوکارها چگونه باید طراحی و بازطراحی شود؟
البته رهبر انقلاب تعبیر ضعیف‌الحجاب را برای برخی خانم‌ها به کار بردند و تاکید ایشان بر این بود که این زنان ضددین و ضدانقلاب نیستند و همین زنان بودند که اتفاقا نقشه‌های ضدانقلاب و جریان برانداز را خنثی کردند. این رویکرد اگر در سیاستگذاری حجاب اشراب شود قطعا می‌تواند تحول جدی در این زمینه ایجاد کند. نگاه رهبر انقلاب نگاه مبتنی‌بر توجه به مقوله فرهنگ و سیاستگذاری نرم در عرصه حجاب است. 

جلسه رهبر انقلاب با بانوان از چه جنبه‌ای واجد اهمیت بوده و چگونه می‌تواند در ارتقای نقش زنان در جامعه کارآمد واقع شود؟
جلسه رهبر انقلاب با بانوان مسبوق به سابقه است و در سال‌های متمادی شاهد این جلسات بودیم. البته طی چند سال اخیر به علل مختلف برگزاری آن به تعویق افتاده بود که خوشبختانه امسال و با کمترشدن موج کرونا، این جلسه مجدد برگزار شد. طی این سال‌ها ایشان در این جلسات هم درباره رویکرد و گفتمان انقلاب اسلامی در حوزه زنان نکاتی را مطرح کردند و هم در محورهای مهمی که بایستی در حوزه زنان و خانواده در عرصه سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مدنظر قرار گیرد. در واقع هم جهت‌گیری گفتمانی و اندیشه‌ای را شفاف کردند و هم آن نقاط مداخله و ورود حاکمیت و البته رویکرد فعالان عرصه سیاست و دست‌اندرکاران در این زمینه را مشخص ‌ساختند. این بار هم پیرو جلسات پیشین، ایشان نکات بسیار مهمی را مطرح کردند که این نکات چه در سطح اندیشه و رویکرد و چه در سطح اقدام و عمل اگر توسط دست‌اندرکاران مورد اهتمام قرار گیرد، می‌تواند تحول جدی در عرصه زنان رقم زند. مثلا استفاده از زنان فرهیخته و مجرب در رده‌های گوناگون تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور، توجه به نقش خانه‌داری و تاکید بر اینکه خانه‌داری به معنی خانه‌نشینی و پرهیز از تدریس، مجاهدت و فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی نیست و زن هر کار دیگری که ذیل اصالت خانه‌داری امکان و به آن علاقه داشت بتواند انجام دهد، موضع ایشان درباره حجاب و اینکه افرادی که ضعف حجاب دارند را نباید از دایره دین و انقلاب خارج دانست، ضرورت حمایت قانونی از زن در مقابل ظلم در خانواده و... محورهایی است که می‌تواند رویکرد، نگاه و اندیشه سیاستگذاران و برنامه‌ریزانی که در حال فعالیت و کنش در سطوح مختلف هستند را متاثر سازد.  علاوه‌بر این، این محورها و بیانات در هویت‌یابی زنان به صورت فردی، اصلاح نگاه زن به خود و خانواده و تعیین مسیر زندگی‌شان بسیار اهمیت دارد و به نوعی زیست فردی زنان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. ضمن آنکه با توجه به تبیین اندیشه بلند اسلام به زن و خانواده، جایگاه زن در این نهاد را هم تصویر کرده و خانواده‌ها را به این سو هدایت می‌کند که نقش زن در این نهاد را مورد احترام قرار دهند و برخورد کریمانه با زنان در خانواده داشته باشند. درواقع این مباحث هم در سطح کلان و عرصه سیاستگذاری و تقنین، هم در سطح میانه و مرتبط با نهاد خانواده و هم در سطح فردی و هویت‌یابی زنان بسیار نقش‌آفرین و موثر است. 

توجه به موانع حضور پررنگ‌تر بانوان در عرصه‌های مدیریتی یکی از موارد مطرح‌شده در این جلسه بود. شما مهم‌ترین موانع حضور زنان در عرصه‌های مدیریتی را چه مواردی می‌دانید؟
به نظرم یکی از عمده‌ترین موانع حضور زنان در عرصه‌های مدیریتی نگاه‌های تنگ‌نظرانه به قابلیت‌ها و ظرفیت‌های زنان است. هنوز به‌طور ساختاری مجریان به این نتیجه نرسیده‌اند که زنان ظرفیت‌های عظیمی دارند و این ظرفیت‌ها باید در رده‌های مختلف مورد‌توجه قرار گیرد. جالب است که ظرفیت‌های زنان پس از انقلاب اسلامی و به مدد مسیری که توسط انقلاب هموار شد، شکوفا گردید و به تعبیر رهبری شاهد رویش انبوه زنان فرهیخته هستیم. این زنان خود درک از اهمیت نقش‌های خانه‌داری و مادری دارند و ضمن آن برخی از این زنان می‌خواهند مسئولیت اجتماعی خود را در قالب حضور در عرصه‌های مدیریتی به ظهور و بروز برسانند و این توان را در خود می‌بینند اما متاسفانه ساختار به‌راحتی به ایشان و توان مدیریتی ایشان اعتماد نمی‌کند و این فرصت را به آسانی در اختیار ایشان قرار نمی‌دهد. گاه حتی شاهدیم که ساختار این ریسک را می‌کند که مرد جوان و کم‌تجربه یا بعضا حتی بی‌تجربه‌ای را به‌عنوان مدیر بپذیرد و در رده‌های مدیریتی حرکت دهد اما به گزینه زن که می‌رسند به سختی این کار را می‌کنند و فیلترهای ضیقی می‌گذارند که کمتر زنی می‌تواند از آنها عبور کند. در کنار آن ما نیازمند توانمند کردن زنان فرهیخته‌مان برای حضور در بدنه تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در رده‌های مختلف هستیم. 

رهبری برای تحقق مطالبات حوزه زنان بیان کردند برخی پیشنهادها مطرح است که در مراجع ذی‌صلاح باید به تصویب برسد. این پیشنهادها در چه حوزه‌هایی است و تا چه حد می‌تواند کمک‌‌کننده باشد؟
در عرصه‌های مختلف فرهنگی، سلامت، حقوقی، اجتماعی، هنری، سیاسی و... لازم است مسائل و مشکلات زنان را دید و نسبت به آنها دستگاه‌ها و نهادهای مختلف اهتمام داشته باشند. ما نمی‌توانیم بگوییم مثلا مساله زنان صرفا مساله فراکسیون زنان مجلس یا معاونت امور زنان و... است. بایستی مساله زن و خانواده همان‌طور که قبلا هم رهبر انقلاب مطرح فرموده بودند، مساله درجه‌یک کشور شود و همه دستگاه‌ها، نهادها و مجریان با رویکرد خانواده‌محور اقدام به برنامه‌ریزی، سیاستگذاری و تقنین کنند. 

درمورد ورود زنان به عرصه‌های کلان مدیریتی به نظر شما باید برابری بین زنان و مردان برقرار شود یا اینکه محدودیت‌هایی که درمورد خانواده وجود دارد، دلیل قانع کننده‌ای برای عدم تحقق این امر است؟
در عرصه مدیریتی ما قائل به برابری زن و مرد یا سهیمه‌بندی نیستیم. بلکه بایستی مسیر حرکت زنان در ساختار و عرصه مدیریتی هموار باشد و موانع از پیش پای زنان برداشته شود. اگر زنی این توانایی را در خود می‌بیند که وارد این عرصه شود، ساختار به او این فرصت را بدهد؛ همان‌طور که به مردان می‌دهد. ضمن آنکه زن ایرانی زن خانواده‌محور است و خود به‌خوبی اهمیت نقش‌های خانه‌داری و مادری را می‌داند.