غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور به تازگی در اظهارنظری گفته است: «دشمنان ما را در حوزه‌هایی مانند شبکه‌های اجتماعی دچار تحریم نمی‌کنند، زیرا با استفاده از این فضا همواره به دنبال مدیریت و تنظیم فکر و ذهن‌ها است.» و اینکه «کنترل و هدایت افکار عمومی توسط دشمنان باعث شد که برخی جنایت‌های فجیعی رقم بزنند.» مجموعه سخنان این مقام مسئول که در ادامه به تفصیل خواهیم نوشت بیانگر چند محور اصلی است، ازجمله اینکه دشمنان مقصر اول و آخر تمامی حوادث، ناآرامی‌ها و اغتشاشات اخیر در کشور هستند، همه دستگاه‌ها با قدرت و حداکثر توان خود در مهار تمامی مشکلات کوشیده‌اند و شبکه‌های اجتماعی بستر کنترل دشمن بر افکار عمومی و جهت‌دهی به آنها برای انجام جنایت در نقاظ مختلف کشور است. اما سوال مهم این است که مسئولیت گوینده این صحبت‌ها چیست و سردار جلالی خود چه نقشی در کنترل حوادث اخیر داشته است؟ به عبارتی سازمان پدافند غیر‌عامل چه ماموریت‌ها، وظایف و کارکرد‌هایی در مواقع بحران نظیر چند ماه اخیر داشته و تا چه اندازه در عمل به آنها موفق بوده است؟ از همه مهم‌تر بحث پاسخگویی است. عملکرد این سازمان در انجام وظایف خود چه پذیرفتنی باشد و چه غیرقابل‌دفاع، انتظار و مطالبه رسانه‌ها و افکار عمومی از ریاست این سازمان مهم این است که حداقل درخصوص حوادثی که این سازمان می‌بایست درمورد چرایی رقم خوردنشان پاسخگو باشد، دست‌کم واکنش، اظهارنظر یا توضیحی ارائه شود؛ حوادثی مثل هک شدن زیرساخت‌های مهم کشور، آنتن صداوسیمای ملی، پایگاه‌های اینترنتی، بولتن‌ها، سامانه‌ها و درگاه‌های خدمات عمومی که همگی طی ماه‌های اخیر به دفعات مورد حملات سایبری قرار گرفتند یا کنترل و نظارتی که می‌بایست از سوی این سازمان بر تولید و واردات برخی اقلام استراتژیک نظیر آنتی‌بیوتیک‌ها وجود می‌داشت که در بحران دارویی اخیر شاهد کمبود و نایابی شماری از آنها بودیم. بهتر است از رئیس سازمان پدافند غیر‌عامل پرسیده شود هنگام وقوع تمامی این اتفاقات کجا بودند و چه توضیحی درباره این حوادث ارائه دادند؟ آیا برای ایشان پاسخگو بودن درباره نقش و مسئولیت سازمان تحت مدیریت خود اولویت است یا تکرار اظهارنظر‌های نادرست درباره شبکه‌های اجتماعی، اینترنت و افکار عمومی که جز هزینه‌زایی بیشتر فایده‌ای برای کشور ندارند. 

شماری از کارکردهای پدافند غیرعامل

1-حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی 

2-استمرار خدمات ضروری

3-حفاظت از تاسیسات و تجهیزات

4-تداوم شبکه‌های اطلاع‌رسانی

5-حفاظت سایبری از کشور 

6-پایدارسازی مدیریت عالی کشور

سردار جلالی: دشمن از طریق شبکه‌های اجتماعی در حال کنترل فکرها و ذهن‌هاست

سردار غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در یک مراسم یادواره شهدا در قم با اشاره به آیه شریفه «وَأَعِدّوا لَهم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ»، گفت: «چند سال پیش رهبر معظم انقلاب درباره این آیه شریفه نکاتی فرمودند. از منظر ایشان مخاطب این آیه حکومت اسلامی است و با استفاده از تفسیر رهبر معظم انقلاب از این آیه باید هر چه در توان داریم در راه قوی شدن تلاش کنیم و راهبرد ایران قوی را دنبال کنیم تا تولید بازدارندگی شود. ایران قوی به این مفهوم است که کشور چنان قدرتمند شود که هیچ دشمنی به‌خاطر هزینه‌های ناشی از حمله نظامی نتواند علیه ما تهدیدی داشته باشد و این قدرت ملی امروز با هدایت رهبر معظم انقلاب در عرصه‌های مختلف دفاعی به ثمر رسیده است. اقدامات مختلفی که در عرصه‌های نظامی و دفاعی از جمله در حوزه دریا و ایجاد شهرک‌های موشکی و دیگر اقدامات دفاعی صورت گرفته است، انجام رزمایش‌های مختلف و اقدامات انجام‌شده در عرصه دفاع، مولفه جنگ نظامی دشمن را منتفی کرده‌ایم و در این عرصه به بازدارندگی کامل رسیده‌ایم. موفقیت‌های حاصل‌شده در حوزه پهپادی نشان می‌دهد که تراز دفاعی کشور ارتقای قابل‌توجهی پیدا کرده است و به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شده است و این برای دشمنان قابل‌تحمل نیست و همواره تلاش دارند در دیگر حوزه‌های غیر نظامی به ما فشار وارد کرده و آسیب وارد کنند. امروز ما در محور مقاومت تمام اهداف آمریکا را شکست داده‌ایم و استراتژی تجزیه کشورهای منطقه به کشورهای کوچک با هدف کنترل بر منطقه را با محوریت و فرماندهی شهید سلیمانی با شکست روبه‌رو کرده‌ایم و اجازه ندادیم این راهبرد عملیاتی شود. امروز عراق و سوریه یکپارچه پاسخ شکست تجزیه‌طلبی آمریکایی‌هاست. دشمن همواره تلاش می‌کند از تقابل نقاط قوت خود بر نقاط ضعف ما، آسیب‌هایی را وارد کند و در این راه از هیچ اقدامی دریغ نمی‌کند. نادیده گرفتن راهبردهای دشمن در شکل‌گیری اغتشاشات اخیر ساده‌انگارانه است. منکر ضعف‌ها و کاستی‌ها نیستیم، اما ستون اصلی حل این مسائل، راهبردهای دشمن علیه ملت ایران است. دشمن در کشور ما با بهره‌گیری از رسانه‌های مدرن و شبکه‌های اجتماعی به دنبال تغییر در ارزش‌های ملی و خانوادگی است و دشمن با این راهبرد یک فرآیند تغییر را دنبال می‌کند، دشمنان ما را در حوزه‌هایی مانند شبکه‌های اجتماعی دچار تحریم نمی‌کنند، زیرا با استفاده از این فضا همواره به دنبال مدیریت و تنظیم فکر و ذهن‌هاست.»

آیا شبکه‌های اجتماعی علت اول و آخر رقم خوردن تمامی حوادث اخیر هستند؟

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در ادامه با تاکید بر نقش شبکه‌های اجتماعی در رقم خوردن ناآرامی‌های اخیر گفت: «کنترل فکر و هدایت افکار عمومی توسط دشمنان و تحت تاثیر قراردادن آنها باعث شد که برخی افراد با رفتارهایی خشن و داعش‌گونه به جان ملت افتاده و جنایت‌های فجیعی را رقم بزنند، نباید به روایت‌های غلط دشمنان در شبکه‌های اجتماعی توجه کرد و باید توطئه دشمن برای تجزیه و تضعیف ایران برای همگان به‌خوبی تبیین شود. امروز آمریکایی‌ها فنی‌ترین جنگ سایبری علیه ما به کارگرفته و تمام ابزارهای فنی خود را در اختیار دشمنان ما قرار داده‌اند و از همه نفوذ خود برای پشتیبانی از این جریان به کار گرفته‌اند، اصلی‌ترین هدف دشمن تجزیه و تضعیف ایران در همه ابعاد قدرت ملی است و تلاش می‌کند این‌گونه القا کند که نظام جمهوری اسلامی قابل‌سرنگونی است که می‌توان این کار را راحت و سریع انجام داد و همه عملیات شناختی و رسانه‌ای در طرح‌های مختلف در اتاق‌های فکر با همین هدف دنبال می‌شود. راهبرد دیگر دشمن دو قطبی‌سازی در جامعه بین نیروهای حافظ امنیت و مردم است. نیروهای حافظ امنیت ما شهید دادند، اما در راهبرد کشته‌سازی دشمن بازی نکردند. اینکه مدافع این انقلاب بسیجی شهیدی مانند روح‌الله عجمیان است که در یک منزل استیجاری ۵۰ متری و با شغل کارگری مقابل شخصی مانند علی کریمی می‌ایستد که صاحب کاخ چندده میلیاردی است، نشان می‌دهد که مدافعان این انقلاب افرادی مستضعف و از طبقه پایین جامعه هستند. امروز مدرن‌‌ترین جنگ رسانه‌ای و ترکیبی علیه ما درحال انجام است که یک بعد این جنگ ترکیبی رسانه است و برای اولین بار است که در دنیا این حجم از دروغ در رسانه علیه یک ملت تولید و منتشر می‌شود.» سوال اینکه در این جنگ ترکیبی و رسانه‌ای که رئیس سازمان پدافند غیرعامل به دقت ابعاد آن را ترسیم و تعریف می‌کند، جایگاه، مسئولیت و وظیفه سازمان پدافند غیرعامل چیست؟ صرفا مقصر دانستن دشمنان در رقم خوردن همه حوادث تلخ و ناآرامی‌های اخیر و خلاصه کردن عامل همه مشکلات در شبکه‌های اجتماعی؟ کار ریاست این سازمان در اصل چیست و چه اندازه به آنها عمل شده است؟

نگاهی به نقش سازمان پدافند غیرعامل در بحران‌های اخیر

وظایف رئیس سازمان پدافند غیرعامل چیست؟ سوالی که با توجه به کمترشناخته‌شده بودن این سازمان حتما برای گستره زیادی از افکار عمومی مطرح است. علت وجودی این سازمان مهم در کشور چیست؟ به چه منظور تشکیل شده و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟ چه ارکانی دارد و برای هر رکن چه وظایفی در نظر گرفته شده است؟ و مهم‌تر از همه اینکه اهمیت شناخت مسئولیت‌های سازمان پدافند غیرعامل در آن است که بدانیم این سازمان در کجا باید پاسخگوی عملکرد خود باشد؟ به‌عنوان مثال در ماده ۱۴اساسنامه این سازمان از اداره، راهبری، هدایت و اجرای مأموریت‌های سازمان یا اجرای سیاست‌ها و خط‌مشی‌ها، طرح‌ها و برنامه‌های مصوب به‌عنوان وظایف رئیس سازمان یاد شده است. وظایفی و ماموریت‌هایی که طبق همین اساسنامه هر ساله برایشان بودجه‌ای در نظر گرفته شده و سازمان مکلف به انجام و پیگیری آنها خواهد بود و در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد. القصه آنچه واضح است و برای فهم آن نیازی به رجوع به اساسنامه هم نیست، برخی بدیهیات است که بعضا در رسانه‌ها به تفصیل نیز به آن پرداخته شده اما در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌کنیم. به‌عنوان مثال هدایت، راهبری، مدیریت و کنترل سامانه‌های مرتبط با پدافند غیرعامل کشور در برابر تهدیدات نوین. سازماندهی، طرح‌ریزی، هدایت و راهبری عملیات پدافندی مقابله با تهدیدات نوین دشمن. هدایت و راهبری مقابله با تهدیدات نوین (سایبری، زیستی، پرتوی، شیمیایی، اقتصادی) و ارتقای آمادگی دستگاه‌های اجرایی برای تداوم چرخه تولید و خدمات در مقابله با انواع تهدیدات از مهم‌ترین وظایف عملیاتی این سازمان به شمار می‌روند که در ادامه آنها را به‌طور کامل بازخوانی خواهیم کرد. اما فی‌الحال می‌دانیم مقابله با حملات سایبری، اقتصادی و ایجاد آمادگی برای مقابله با برخی تهدیدات استراتژیک از مهم‌ترین مسئولیت‌هایی است که برعهده این سازمان است. بنابراین همان‌طور که گفتیم لازم بود ریاست این سازمان در قبال تمامی اتفاقات شمرده‌شده در جدول زیر پاسخگو بوده و حداقل درخصوص واکنش سازمان به آنها اندک توضیحی ارائه می‌داد. 

بازخوانی برخی اهداف و ماموریت‌های سازمان پدافند غیرعامل

اما ماموریت‌ها و وظایف سازمان چیست؟ برای فهم دقیق موضوع لازم است نگاهی به اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور ستادکل نیروهای مسلح مصوب 1393 بیندازیم. طبق این اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور یک سازمان (نهاد) حاکمیتی (لشکری و کشوری) است که به‌منظور افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب‌پذیری، تداوم فعالیت‌های ضروری، تسهیل مدیریت بحران، ارتقای پایداری ملی در برابر انواع تهدید و اقدامات خصمانه دشمن در چهارچوب و در جهت تحقق منویات و سیاست‌های ابلاغی و به فرمان مقام‌معظم‌رهبری تشکیل شده است. عبارت پدافند غیرعامل نیز به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌شود که بدون به‌کارگیری سلاح و تجهیزات نظامی به کار گرفته شود و درنتیجه باعث کاهش آسیب‌پذیری، افزایش پایداری ملی، تسهیل مدیریت بحران، تداوم کارکرد فعالیت‌های ضروری و تولید بازدارندگی دفاعی در برابر تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن شود. در ماده 6 این اساسنامه شماری از اهداف و اقدامات تحت عنوان ماموریت‌های این سازمان شمرده شده‌اند. مأموریت‌هایی نظیر سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، هدایت، سازماندهی، نظارت و راهبری موضوع پدافند غیرعامل و دفاع غیرنظامی در چهارچوب و در جهت تحقق سیاست‌های ابلاغی و فرامین مقام‌معظم‌رهبری و قوانین موضوعه کشور از طریق فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی و تخصصی، آمادگی و ارتقای مقاومت ملی، پایش تهدیدات، طبقه‌بندی و سطح‌بندی مراکز و حوزه‌ها، کاهش آسیب‌پذیری‌ها، نهادینه‌سازی اصول، الزامات و ملاحظات فنی مهندسی پدافند غیرعامل در ذات طرح‌ها و پروژه‌های ملی، استانی موضوعی کشور، تسهیل مدیریت بحران و تداوم کارکردهای ضروری کشور، صیانت و کمک به اداره مردم در راستای مصون‌سازی کشور در برابر انواع تهدیدات دشمن. همچنین وظایفی برای کمیته دائمی یا همان شورای عالی پدافند غیرعامل که در کنار ریاست سازمان و کمیته پدافند غیرعامل دستگاه‌های اجرایی و استان‌های کشور از ارکان سه‌گانه این سازمان به شمار می‌رود در این اساسنامه احصا شده است که به شرح ذیل است: «1. تصویب سیاست‌ها و راهبردهای عمده پدافند غیرعامل کشور2. تصویب برنامه‌های کلان (۵ ساله) پدافند غیرعامل کشور3. تصویب سطح‌بندی و اولویت‌بندی مراکز تحت پوشش براساس پیشنهاد سازمان4. تصویب آیین‌نامه‌های اجرایی لازم در جهت هماهنگی‌های بین‌دستگاهی درخصوص پدافند غیرعامل.» این کمیته متشکل از رئیس ستادکل به‌عنوان رئیس، رئیس سازمان پدافند غیرعامل به‌عنوان دبیر و حضور وزرای کشور، دفاع، و معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری و رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی و یکی از معاونان ستادکل نیروهای مسلح تشکیل می‌شود و مصوبات آن با ابلاغ دبیر کمیته دائمی در کلیه دستگاه‌های اجرایی لازم‌الاجراست. 

وظایف 18 گانه سازمان در اساسنامه تشکیل آن

در ماده 10 اساسنامه بالاخره نوبت به شرح وظایف این سازمان می‌رسد. برای این سازمان مجموعا 18 وظیفه در نظر گرفته شده که به دو بخش وظایف ستادی و وظایف عملیاتی تقسیم می‌شوند. وظایف ستادی یا همان وظایف سازمان عبارتند از: «1. تبیین و برآورد تهدیدات دشمن در حوزه‌های مختلف2. راهبری و هدایت و اجرای طرح‌های پدافند غیرعامل3. ارزیابی فنی پدافندی طرح‌های پدافند غیرعامل تهیه‌شده توسط کمیته دستگاه‌های اجرایی 4. نظارت بر اجرای پدافند غیرعامل دستگاه‌های اجرایی 5. تصویب ضوابط، استانداردها و دستورالعمل‌های (عمومی و تخصصی) موضوع پدافند غیرعامل 6. تعیین مصادیق تاسیسات زیربنایی، ساختمان‌های حساس و شریان‌های اصلی و حیاتی کشور 7. تصویب طرح‌های پدافند غیرعامل دستگاه‌ها و تایید اعتبار مورد نیاز آنها 8. بررسی و تایید نتایج ارزیابی‌ها از اجرای طرح‌های پدافند غیرعامل 9. ایجاد هماهنگی لازم بین دستگاه‌های اجرایی در حوزه پدافند غیرعامل 10. نهادینه‌سازی اصول و الزامات و ملاحظات فنی و مهندسی پدافند غیرعامل در ذات طرح‌های توسعه‌ای کالبدی کشور اعم از ملی، موضوعی، استانی، شهری و آمایشی کشور 11. تعامل سازنده با نهادهای قانون‌گذار و تنظیم‌کننده برنامه‌های موضوعی و پنج‌ساله کشور در جهت نهادینه‌سازی پدافند غیرعامل در آنها 12. تهیه و تدوین و ابلاغ نظامات فنی و اجرایی طرح‌های پدافند غیرعامل کشور» در بخش دوم این ماده نیز 6 وظیفه عملیاتی شمرده شده که عبارتند از: «1. سازماندهی، طرح‌ریزی، هدایت و راهبری عملیات پدافندی مقابله با تهدیدات نوین دشمن 2. هدایت و راهبری مقابله با تهدیدات نوین (سایبری، زیستی، پرتوی، شیمیایی، اقتصادی) با تشکیل و سازماندهی قرارگاه‌های پدافند غیرعامل در موضوعات مرتبط با تهدید. 3. هدایت، راهبری، مدیریت و کنترل سامانه‌های مرتبط با پدافند غیرعامل کشور در برابر تهدیدات نوین. 4. ارتقای آمادگی دستگاه‌های اجرایی برای تداوم چرخه تولید و خدمات در مقابله با انواع تهدیدات 5. به‌کارگیری ظرفیت‌ها و منابع کشور در حوزه‌های مختلف برای انجام تمهیدات لازم پدافند غیرعامل 6. فرهنگ‌سازی و آماده‌سازی دستگاه‌های اجرایی و استان‌های کشور برای کمک و اداره و هدایت مردم در شرایط بحرانی.» علاوه‌بر این نیز در ماده 11 شرح وظایفی برای کمیته پدافند غیرعامل دستگاه‌های اجرایی و استان‌ها وضع شده که بیشتر جنبه شکلی و درون‌سازمانی دارند.