باز هم بحث بر سر یک قرارداد برای فدراسیون فوتبال و باز هم کلی ابهام و علامت سوال! از آنجا ‌که این‌بار پای کمک‌داور ویدئویی درمیان است، حساسیت و جنجال‌های مرتبط با آن بیشتر هم شده است.
مدیران فدراسیون فوتبال چندهفته‌ای می‌شود که از تلاش‌های نهایی برای انعقاد قرارداد VAR با شرکت مورد تایید فیفا حرف می‌زنند. وزیر ورزش همین چند هفته قبل در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود مسابقات لیگ برتر از نیم‌فصل دوم با استفاده از سیستم کمک‌داور ویدئویی برگزار خواهند شد.
در روزهای اخیر هم مدیران فدراسیون گفته‌اند باشگاه‌های لیگ برتری باید هزینه نصب تجهیزات سیستم در ورزشگاه‌ها را بدهند؛ سیستمی که برگزاری جام‌جهانی قطر بیشتر از هر زمان دیگری نشان داد که چقدر فوتبال کشور ما به استفاده از آن نیاز حیاتی دارد.
با تمام این صحبت‌ها اگر واقعا بر این باورید که مصاحبه‌ها و اخبار منتشرشده به‌معنای واقعی نشان‌دهنده نهایی شدن کار است، باید بگوییم که این همه واقعیت نیست. فوتبال ایران هنوز تا استفاده رسمی از سیستم کمک‌داور ویدئویی در یک بازی رسمی فاصله بسیار زیادی دارد و درگیری‌های داخلی پشت‌پرده بین جناح‌های قدرت و افراد حقیقی و حقوقی خاص هم برای واسطه‌گری این قرارداد این فاصله را بیشتر خواهد کرد.

  از ای‌وی‌اس تا اسلومو؛ شرکت بلژیکی انتخاب شد
درباره قرارداد VAR باید ابتدا به این نکته اشاره کنیم که دو شرکت اروپایی ‌ای‌وی‌اس بلژیک و اسلومو روسیه از مدت‌ها قبل برای همکاری با فدراسیون فوتبال اعلام آمادگی کرده‌اند و سایر شرکت‌های طرف قرارداد فدراسیون جهانی فوتبال به‌خاطر شرایط سخت تحریمی و مشکلات این‌چنینی قید مذاکره با فدراسیون ایران را زدند. شرکت روسی در مذاکرات ابتدایی با فدراسیون در سال 1400 برای انعقاد قرارداد شرط و شروط خاصی گذاشته و تاکید کرده بود فدراسیون ایران باید سیستم را با قیمتی گزاف خریداری کند و از آنجا ‌که ممکن بود در تست اولیه ایران امکان استفاده درازمدت از این سیستم را نداشته باشد، عملا مذاکرات به بن‌بست خورد. حالا اما بعد از یک‌سال دوباره بحث تکنولوژی کمک‌داور ویدئویی در فوتبال ایران داغ شده است. خداداد افشاریان، عضو هیات رئیسه و رئیس کمیته داوران هم در مصاحبه‌ای رسمی اعلام کرده با مصوبه هیات‌رئیسه فدراسیون شرکت بلژیکی ای‌وی‌اس برای انعقاد قرارداد انتخاب شده است و به‌زودی کارهای نهایی در ارتباط با این قرارداد نهایی خواهد شد. در این رابطه طبق اعلام رئیس کمیته داوران استعلام‌های موردنیاز از وزارت ورزش و نهادهای دیگر برای گرفتن مجوز همکاری و انعقاد قرارداد نیز انجام شده است.

  VAR  پیشرفته نخواهیم داشت
طبق اخبار و اطلاعات دریافتی، در شرایط کنونی هر دو شرکت توانایی راه‌اندازی صددرصدی و کامل سیستم کمک‌داور ویدئویی با تجهیزات پیشرفته‌ای که به‌طورمثال در جام‌جهانی قطر از آن استفاده می‌شود در ایران ندارند. پس مذاکرات اولیه فعلی تنها برای ورود اولیه VAR به ایران و راه‌اندازی ساده‌ترین سیستم ممکن خواهد بود، همچنین بسیاری از دوربین‌ها و تجهیزات موردنظر برای داشتن یک مکانیسم کامل شامل داستان‌های تحریم خواهد شد و عملا امکان ورود آن به ایران در شرایط کنونی وجود ندارد. به‌این‌ترتیب سرور و تجهیزات اولیه سیستم برای ورزشگاه‌ها از شرکت‌ مورد تایید فیفا خریداری می‌شود و سپس نماینده رسمی شرکت اقدامات مربوط به نصب تجهیزات در ورزشگاه‌ها را با نظارت فدراسیون و همکاری باشگاه‌ها را انجام خواهد داد.

  ورود تکنولوژی؛ شاید یک‌سال دیگر!
درحال‌حاضر کارگروهی در فدراسیون فوتبال برای انجام دادن اقدامات مربوط به ورود سیستم و همچنین امضا نهایی قرارداد درحال فعالیت است که ریاست آن را خداداد افشاریان برعهده دارد. ابتدا باید مذاکرات جدی‌تر با فدراسیون جهانی فوتبال برگزار شود و پس از گرفتن تاییدیه‌های لازم و انعقاد قرارداد با شرکت مورد تایید فیفا، کلاس‌های آموزشی برای داوران برگزار شود که خود این مساله یک پروژه زمانبر خواهد بود که حداقل شش‌ماه طول خواهد کشید. بعد از این اتفاق وارد سیستم تست آفلاین غیررسمی سیستم خواهیم شد و در مرحله بعد این سیستم باید در مسابقات رسمی تست شود. تمامی مراحل مربوط به راه‌اندازی سیستم کمک‌داور ویدئویی باید با تاییدیه کتبی فیفا همراه باشد. درخلال همین اقدامات قراردادی هم باید با فیفا برای حق بهره‌برداری از سیستم VAR توسط فدراسیون فوتبال به امضا برسد. فراموش نکنیم که بعضی از ورزشگاه‌های ایران هم از نظر سخت‌افزاری عملا امکان نصب و راه‌اندازی تجهیزات را در شرایط کنونی ندارند و این خود معضل بزرگی به‌حساب می‌آید که هزینه‌های میلیاردی را برای باشگاه‌ها افزایش خواهد داد. درواقع علاوه‌بر بودجه موردنیاز برای ورود سیستم به ایران، به میلیاردها تومان بودجه برای بازسازی استادیوم‌ها و فراهم کردن امکانات سخت‌افزاری هم نیاز خواهد بود. تمامی این موارد به‌خوبی نشان می‌دهد که هنوز تا استفاده رسمی از این تکنولوژی در لیگ برتر و فوتبال ایران فاصله داریم و اگر همین حالا تمام کارها به‌درستی انجام شده باشد، حداقل یک‌سال زمان می‌برد تا به نقطه صفر استفاده رسمی از این سیستم برسیم.

  پول VAR را باشگاه‌ها باید بدهند
طبق اعلام رسمی ریاست فدراسیون فوتبال اگر فوتبال ایران هرچه سریع‌تر نسبت به راه‌اندازی این تکنولوژی اقدامات قانونی را انجام ندهد، تمام داوران ایرانی در مسابقات بین‌المللی حذف خواهند شد و این اتفاق بسیار بدی برای داوری و فوتبال کشور خواهد بود. ضمن اینکه ورود VAR بسیاری از حواشی و درگیری‌ها در فوتبال ایران را نیز به‌پایان می‌رساند. باشگاه‌ها هم در این میان در شرایطی که وضعیت مالی نامساعدی دارند باید هرچه سریع‌تر نسبت به تامین منابع مالی راه‌اندازی سیستم VAR در ورزشگاه‌های خود اقدامات مکفی را انجام بدهند، در غیر این صورت مسابقات هر تیمی که نتواند سیستم را در ورزشگاه خود داشته باشد، در زمین بی‌طرف برگزار خواهد شد. درکنار تمامی این موارد با توجه به اختلالات اینترنت و برخط بودن این تکنولوژی یکی از اصلی‌ترین معضلات فدراسیون، گرفتن مجوزهای امنیتی برای ورود سیستم خواهد بود که احتمالا همکاری اپراتورهای تلفن همراه را با بالاترین سرعت با داشتن یک سیستم مرکزی را نیاز خواهد داشت. نکته مهم بعدی این است که تمام ورزشگاه‌ها باید به‌صورت همزمان به سیستم تکنولوژی VAR مجهز شوند و فیفا به‌هیچ‌عنوان اجازه استفاده از این سیستم برای چند ورزشگاه را در یک لیگ رسمی نمی‌دهد. گفتنی است باشگاه‌های پرسپولیس و استقلال به‌صورت مشترک این مبلغ را به‌خاطر داشتن ورزشگاه خانگی مشترک پرداخت خواهند کرد.

  جنگ قدرت بر سر واسطه‌گری
این یک داستان کلی درباره شرایط استفاده از کمک‌داور ویدئویی در فوتبال ایران بود. مرحله مهم‌تر اما مربوط به مسیر امضای قرارداد و درگیری به‌وجود آمده بر سر جزئیات قرارداد و واسطه‌گری برخی افراد حقیقی و حقوقی است. عده‌ای می‌گویند شرکت بلژیکی یک نماینده رسمی در ایران دارد. برخی می‌گویند بعضی از مدیران و افراد فوتبالی به‌صورت گروهی مسیری را دنبال می‌کنند که درنهایت تامین و نصب و راه‌اندازی تجهیزات به شرکت‌های مورد تایید خودشان برسد. همچنین گفته می‌شود یک شرکت فعال در حوزه‌ خدمات فنی و مهندسی -که سابقه همکاری با شرکت فولاد مبارکه و فولاد خوزستان و چند سازمان و ارگان بزرگ دیگر کشور را دارد- اصلی‌ترین گزینه راه‌اندازی تجهیزات به‌حساب می‌آید. این شایعات به همین موارد مورداشاره ختم نمی‌شود؛ برخی رسانه‌ها اعلام کرده‌اند یکی از مشاوران سابق باشگاه استقلال در پشت‌پرده ماجرای VAR درحال نقش‌آفرینی است و بعضی دیگر مدعی شده‌اند از صداوسیما و حتی وزارت ورزش هم به فدراسیون دستور داده‌ شده تا با یک شرکت بین‌المللی همکاری انجام شود. انتشار این اخبار و شایعات در شرایطی اتفاق افتاده که به‌نظر می‌رسد هرکدام از این افراد حقیقی و حقوقی با استفاده از قدرت رسانه‌ای و برقراری ارتباطات با نهادهای گوناگون، درحال تلاش برای گرفتن انحصار سیستم کمک‌داور ویدئویی هستند؛ درگیری و دعوایی که دودش در چشم فوتبال ایران خواهد رفت و فقط در زمان ورود سیستم به ایران تاخیر ایجاد می‌کند.

  ماجرای فراخوان و علامت سوال بزرگ
مهدی تاج و سایر مدیران فدراسیون فوتبال برای رهایی از این مشکلات، تنها یک‌راه دارند؛ ارائه گزارشی از روند انجام این کار می‌تواند ابهامات را از بین ببرد و مقدماتی را فراهم کند که خود فدراسیون یا باشگاه‌ها بتوانند به‌صورت مستقیم تجهیزات مربوط به راه‌اندازی VAR را خریداری کنند. حتما نباید برای انجام این کار پای واسطه‌ها را وسط کشید. اگر هم قرار بر انجام آن است، بهتر نیست با یک فراخوان رسمی، شفاف و قانونی برای تجهیز استادیوم‌های ورزشی مانع ایجاد ابهامات شوند؟ فراخوان رسمی مقدماتی را فراهم می‌کند که تمامی عرضه‌کنندگان بین‌المللی مجاز این عرصه -که حاضر و قادر به همکاری با ایران هستند- شناسایی‌و انتخاب نهایی با تشریفات قانونی و بهتر و حتی قیمت مناسب با بالاترین کیفیت انجام شوند.