مخالفت برخی جریان‌های سیاسی با تعطیلی گشت ارشاد، تصمیم نظام نیست

بعد از اینکه دادستان کل کشور گفت گشت ارشاد تعطیل شده، گروه‌ها و افراد مختلفی در این باره اظهارنظر کردند، از اظهار شادی گرفته تا اظهار ناراحتی. در این میان، افرادی که اظهار ناراحتی کردند ادعا کردند سازوکار دیگری برای گشت ارشاد جایگزین خواهد شد. ناصر ایمانی، تحلیلگر سیاسی درباره این‌گونه اظهارات گفته: «نگرش‌ برخی نسبت به حکومت، اداره جامعه و... هنوز هم مربوط به 30 یا 40 سال پیش است، درحالی‌که جامعه طی این سال‌ها بسیار تغییر کرده و حتی می‌کند. بر همین اساس ابتدا باید نگرش‌ها سپس رویکردها تغییر کند. ما نباید منتظر تحولات اجتماعی باشیم و بعد بالاجبار این رویکردها و نگرش‌ها را تغییر بدهیم.» او همچنین در بخش دیگری از سخنان خود تاکید می‌کند: «خیلی‌ها از همان ابتدا اعتقاد داشتند رویه‌ای که گشت ارشاد در پیش گرفته نتیجه معکوس می‌دهد. در طول سال‌های گذشته هم مخالفان جدی داشته منتها اینها مخالفت خودشان را به‌صورت علنی مطرح نمی‌کردند برای اینکه تبعات خوبی برایشان نداشت. ولی نظرات مختلف به گوش مسئولان ذی‌ربط ازجمله فرماندهان نظامی چه این دوره چه دوره‌های قبل می‌رسید. حالا رسید به این زمان که الان مطالبی را محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور درباره تعطیلی گشت ارشاد طرح کردند که این نشان می‌دهد موضوع بسیار جدی در کمیسیون‌های مربوطه درحال بررسی جامع است که یکی از ابعاد این بررسی، نوع مواجهه پلیس امنیت اخلاقی با بداخلاقی‌های جامعه است. قاعدتا تصور می‌کنم باتوجه به مخالفانی که گشت ارشاد از گذشته دارد، الان تعداد موافقان زیاد نیست و این نوع مواجهه در جامعه از دستورکار خارج خواهد شد، حالا تحت هر عنوانی.» در ادامه‌ موارد دیگری ازجمله چرایی این مخالفت‌ها با تعطیلی گشت ارشاد و نحوه مواجهه با این افراد را موردبررسی قرار دادیم. مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید. 
در فضایی که براندازان به‌دنبال تجزیه ایران هستند، چنین صحبت‌هایی مبنی‌بر بازگشت گشت ارشاد یا شدیدتر شدن این رویه، چه ضربه‌ای به جامعه ایران می‌زند؟ و آیا کار براندازان را برای تجزیه ایران راحت‌تر نمی‌کند؟
به‌طور مشخص سوال شما راجع‌به گشت ارشاد است. اگر به تاریخ نگاه بکنید گشت ارشاد با این اسمی که اکنون وجود دارد، اساسا از ابتدا وجود خارجی نداشت. این ضوابطی که برای گشت ارشاد اکنون وجود دارد از ابتدا وجود نداشته چون وقتی ما از قانون می‌گوییم یعنی آن چیزی که از مجلس خارج می‌شود، این گشت ارشاد در قدیم ضوابطی بود که حدود بیش از 10 سال پیش تصویب شد و نامش «پلیس امنیت اخلاقی» شد. این ضوابطی که وجود دارد، از ابتدا هیچ‌گونه برخوردهای قضایی یا حقوقی را دربرنمی‌گرفت، بنابر نوعی نصیحت و ارشاد بود. اما به‌تدریج که زمان گذشت تا به امروز برسیم، یک اسمی مصطلح شد تحت عنوان «گشت ارشاد» درحالی‌که از ابتدا چنین اصطلاحی وجود نداشت و آرام‌آرام به سمت این رفت که بازداشت موقت یا احضار صورت بگیرد، درحالی‌که ابتدا بنای این نبود. زمانی هم که این بازداشت‌ها باب شد، افراد بسیاری با آن مخالفت جدی داشتند، حتی کسانی که مدافع انقلاب بودند منتقدان جدی این رویه بودند. این‌طور نبود که همه یکدست فکر کنند که گشت ارشاد نتیجه‌ مثبتی دارد. خیلی‌ها اعتقاد داشتند رویه‌ای که گشت ارشاد در پیش گرفته نتیجه معکوس می‌دهد. درطول سال های گذشته هم مخالفان جدی داشته منتها اینها مخالفت خودشان را به‌صورت علنی مطرح نمی‌کردند برای اینکه تبعات خوبی برایشان نداشت. ولی نظرات مختلف به گوش مسئولان ذی‌ربط ازجمله فرماندهان نظامی چه این دوره چه دوره‌های قبل می‌رسید. حالا رسید به این زمان که الان مطالبی را محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور درباره تعطیلی گشت ارشاد طرح کردند که این نشان می‌دهد موضوع بسیار جدی در کمیسیون‌های مربوطه درحال بررسی جامع است که یکی از ابعاد این بررسی، نوع مواجهه پلیس امنیت اخلاقی با بداخلاقی‌های جامعه است. قاعدتا تصور می‌کنم باتوجه به مخالفانی که گشت ارشاد از گذشته دارد، الان تعداد موافقان زیاد نیست و این نوع مواجهه در جامعه از دستورکار خارج خواهد شد، حالا تحت هر عنوانی. 

پدیده بی‌حجابی فارغ از هنجار بودن یا نبودنش، فکر می‌کنید در ایران نتیجه چه مواردی است؟ آیا بیشتر به خاطر قهر اجتماعی است تا اینکه خروجی تئوریک برای حل یک پدیده باشد؟
مسائل اجتماعی، مسائلی نیست که عموما از یک پارامتر متاثر باشد. در مسائل اجتماعی عموما پارامترهای مختلفی دخیل است، ممکن است یک پارامتر تاثیر بیشتری داشته باشد اما نمی‌شود به عموم مسائل اجتماعی یک نگاه واحد داشت که مثلا متاثر از این فاکتور است. مانند اینکه شما بخواهید درباره دروغ گفتن بررسی اجتماعی داشته باشید، در اینجا مسلما به یک پارامتر نمی‌رسید و عوامل متعددی در آن دخیل است، این مساله هم همین‌طور است و عوامل متعددی در آن دخیل است قطعا، مانند مسائل اقتصادی و نوعی قهر با فرهنگ غالب جامعه که این هم دلایل متعددی دارد، نوعی اعتراض، نوعی خفقان که به این شکل خودش را نشان می‌دهد، نوعی تغییر نسل‌ها که تفاوت جدی در نسل‌ها به وجود آمده، همه اینها می‌تواند در این پدیده دخیل باشد. اینکه کدام یک از این موارد بیشتر نقش داشته، باید کار کارشناسی صورت بگیرد. اما اگر شما یک یا دو مورد از پارامترهایی که من مطرح کردم را داشتید یا میزان غلظتش به میزان فعلی بود، شاید اصلا شاهد این نوع ناهنجاری در جامعه اکنون نبودیم. 

مخالفت‌هایی که برخی از جریان‌های سیاسی برای عدم تغییر رویه در مواجهه با پدیده بی‌حجابی دارند، فکر می‌کنید چه تبعاتی برای اصلاح و پیشرفت کشور خواهد داشت؟
از مخالفت‌ها نباید هیچ‌گونه هراسی داشت. یکی از دلایلی که تقریبا روی تعطیلی گشت ارشاد اجماع وجود دارد این است که در وقایع چند ماه اخیر باعث شد تا صدای بخشی از جامعه ولو اینکه اقلیت هم باشند شنیده شود. الان هم همین‌طور است که ما نباید مخالفت‌ها را نشنویم. اینکه یک جریان سیاسی با تعطیلی گشت ارشاد مخالفت می‌کند به معنای این نیست که تصمیم نظام است. یک مثال بزنم، شما خاطرتان هست که در مساله برجام مخالفان و موافقان بسیاری برای این مساله وجود داشت، برخی مخالف کلیت آن و برخی دیگر مخالف نحوه مذاکره و روش آن بودند. بنابراین مخالفت فی‌نفسه بد نیست اما رویکردها ممکن است تغییر کند. من می‌خواهم فارغ از تحولات دو یا سه ماه اخیر صحبت کنم، مثلا فرض کنید در دو یا سه ماه اخیر تحولاتی وجود نداشت، بالاخره طی گذشت سالیان خیلی از رویکردها باید موردبازنگری قرار بگیرد، در همه عرصه‌ها نه‌فقط در عرصه مسائل اجتماعی یا سیاسی. در عرصه‌های فرهنگی و هنری و... هم باید این تغییر صورت بگیرد. بالاخص به این خاطر که ما امروزه با پدیده‌ای در جهان مواجه هستیم که این موضوع صرفا مرتبط با کشور ما نیست و این مساله تغییر نسل‌هاست. این نسل جدید با نسل‌های قبل یک تفاوت ماهوی جدی پیدا کرده، به خاطر دلایل متعدد که در راس آن می‌توان فضای مجازی و انفجار اطلاعات یا «دهکده جهانی» را اصطلاحا نام برد. تغییر جدی نسل‌ها، نیاز به تغییر جدی در برخی از رویکردها دارد و مهم‌تر از تغییر رویکردها، تغییر نگرش‌هاست. نگرش‌ برخی نسبت به حکومت، اداره جامعه و... هنوز هم مربوط به 30 یا 40 سال پیش است، درحالی‌که جامعه طی این سال‌ها بسیار تغییر کرده و حتی تغییر می‌کند. برهمین اساس ابتدا باید نگرش‌ها سپس رویکردها تغییر کند. ما نباید منتظر تحولات اجتماعی باشیم و بعد بالاجبار این رویکردها و نگرش‌ها را تغییر بدهیم.