فلسطین؛ قهرمان جام‌جهانی قطر

عاطفه جعفری، خبرنگار:جام‌جهانی 2022 قطر امسال فضای متفاوتی به نسبت ادوار پیشین دارد. نام فلسطین به بهانه‌های مختلف به‌عنوان زنده‌ترین آرمان حق‌طلبی و انسانی، بارها از میان تماشاگران و بازیکنان فوتبال تکرار شد. دامنه این آرمان‌خواهی هم محدود به کشورهای مسلمان نماند و گستره وسیع‌تری یافت. آخرین نمونه‌اش همین ویدئویی است که روز گذشته وایرال شد. خبرنگار تلویزیونی رژیم‌صهیونیستی میان تماشاگران انگلیسی رفته بود تا از حال‌و‌هوای بعد از برد انگلیس مقابل سنگال گزارشی تهیه کند. تماشاگرانی که خوشحال از پیروزی انگلیس بودند، گزارش را با فریاد free Palestine به چالش کشیدند و البته چشمان گزارشگری که هاج و واج مانده بود. این البته تنها اتفاقی نیست که در جام‌جهانی امسال رقم خورد و نشان داد آرمان فلسطین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اشتراکات انسانی امروز جامعه جهانی همچنان زنده و اثرگذار است. این در‌حالی است که دستگاه‌های رسانه‌ای بسیاری در دنیا با کمک ابزارهای مدرن و البته هنری در اختیار اشغالگری صهیونیست‌ها قرار دارد. 
انتشار کلیپ‌های مختلف در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که ملت‌های مسلمان و غیر‌مسلمان در جام‌جهانی قطر، هنوز نسبت به رویه عادی‌سازی روابط دولت‌ها با صهیونیست‌ها اقناع نشدند و اثبات این مدعاست که توافق‌های سازش، مشروعیت مردمی ندارد. یکی دیگر از مواردی که باز هم در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شد مربوط به گزارشی از خبرنگار شبکه ۱۳ تلویزیون رژیم‌صهیونیستی بود. این خبرنگار قصد مصاحبه با هواداران فوتبال را داشت که با تظاهرات این هواداران در رد عادی‌سازی روابط با رژیم‌صهیونیستی مواجه شد. 
راز ششنیک، خبرنگار تلویزیون رژیم‌صهیونیستی هم با اشاره به نگاه منفی نسبت به اسرائیل، در صفحه توییتر خود نوشت: «من همیشه فکر می‌کردم که مشکل از دولت‌هاست، اما در قطر فهمیدم که نفرت مردم در خیابان از ما چقدر است. پس از ۱۰ روز اقامت در دوحه نمی‌شود از آنچه در اینجا بر ما می‌گذرد حرف زد، ما اینجا محصور شده‌ایم. ما با احساس بسیار بد اینجا را ترک خواهیم کرد. ما اینجا در کنار ایرانی‌ها، لبنانی‌ها، قطری‌ها، سوری‌ها راه می‌رویم و همه آنها نگاه‌های غضبناکی به ما می‌کنند، تنها نگاه عربستانی‌ها کمی متفاوت است. ما تصمیم گرفتیم اینجا خودمان را اکوادوری جا بزنیم.» 
این خبرنگار صهیونیست در ادامه می‌نویسد: «بعد بازی برزیل بدترین تجربه را داشتیم، ما می‌خواستیم با هواداران برزیل عکس بگیریم، اما مسلمان‌ها مدام می‌آمدند و پرچم فلسطین را کنار ما بلند می‌کردند و عکس را برهم می‌زدند. به‌عنوان یک اسرائیلی لیبرال همیشه فکر می‌کردم مشکل ما با اعراب و مسلمان‌ها با دولت‌های آنهاست، اما من اینجا از مستی پریدم و فهمیدم که چقدر مسلمان‌ها از ما متنفرند و این ربطی به دولت‌ها ندارد.» 
این را هم اضافه کنید که در جریان برخی مسابقات، هواداران تیم‌های فوتبال به شکل‌های مختلفی از فلسطین حمایت می‌کنند. در دقیقه ۴۸ بازی تونس و استرالیا، هواداران تونسی پرچم بزرگی را که روی آن نوشته شده بود: «فلسطین را آزاد کنید» به دست گرفتند. هواداران مراکشی هم روز بعد در جریان بازی تیم‌شان مقابل بلژیک همین کار را کردند. برای فلسطینیان، عدد ۴۸ عدد اشاره به سال ۱۹۴۸ دارد و بسیاری از اعراب از این شماره برای ابراز عشق و حمایت خود از فلسطینی‌ها استفاده می‌کنند. در سال 1948، گروه‌های مسلح یهودی حدود 531 شهر و روستای فلسطین را تخریب کردند و بیش از 15 هزار فلسطینی را قتل‌عام و بیش از 800 هزار نفر را از سرزمین خود اخراج کردند. 
اگرچه نقطه تمرکز رسانه‌های غربی در طول جام‌جهانی، نشان دادن حمایت هواداران و بازیکنان عربی از فلسطین نبود با این حال در شبکه‌های اجتماعی این تصاویر پخش و وایرال شد. مثلا یکی از ویدئوهایی که در رسانه‌های اجتماعی عربی پربازدید شد، مربوط به یوتیوبر سعودی بود که پرچم‌ کشورهای مختلف را می‌فروخت و یک پرچم فلسطین اضافی را به مشتریان هدیه می‌داد. یا اتفاق دیگری که در جریان بازی تونس و فرانسه رقم خورد هم از نکات مشهور شده جام‌جهانی امسال بود. یک هوادار تونسی در جریان بازی و در‌حالی‌که پرچم فلسطین در دست داشت، وارد زمین مسابقه شد. 

فلسطین زنده و ریشه‌دار در فرهنگ
مساله مهم و تاریخی اشغال فلسطین بیش از آنکه یک موضوع راهبردی در سیاست بین‌الملل باشد، در میان ملت‌ها به یک مورد مهم فرهنگی تبدیل شده است. این فرهنگ میان ملت‌ها آنچنان عمیق و ماندگار است که اگر فرآیندهای سیاسی هم به‌دنبال عادی‌سازی روابط صهیونیست‌ها و کشورهای عربی باشند، باز هم این مقاومت است که از جانب ملت‌ها ادامه‌دار خواهد بود. آثار هنری در قالب‌هایی همچون شعر، موسیقی و سینما به دل ملت‌ها رفته‌اند و به ریشه‌های محکمی برای آرمان آزادی‌بخش فلسطین بدل شدند. 
آرمان، آرزو، آزادى، مقاومت و ستم‌ستیزى، درد و تألم، دورى از دیار آبا و اجدادى و مواردى از این قبیل، مفاهیمى هستند که از زمان اشــغال فلسطین تا به امروز در ذهن و خیال فلسطینیان حضورى پایدار و پیوسته داشته و بخش عمده‌اى از هنر آنان نیز -که جزئى جدایى‌ناپذیر از فرهنگ، زمانه و جهان‌بینى آنهاست- ملهم از همین مفاهیم و اندیشه‌هاست. 
فرهنگ مقاومت فلسطین زمینه‌ساز به‌کارگیری از شیوه‌های نوینی از عناصر هنری بوده است. مثلا به کمک نمادسازی، آثار مهمی در بخش هنرهای تجسمی، ادبیات و شعر شکل گرفته است. همین نمادها تبدیل به زبان مشترکی بین ملت‌ها شده است. 
از سال 1948 و در واکنش به اشــغالگرى ســرزمین فلسـطین اســت که مى‌توان دامنه‌اى از معانى نمادین را که با نمود هویت ملى ارتباط داشته و پیوسته تکرار می‌شوند، مشــخص کرد؛ مواردى مانند دهقــان، کاکتوس، خاک، درخت زیتــون، نماینده‌ معناى انسان‌ها و سرزمین از دست رفته‌اند. البته تعدد و دامنه‌ این نمادها در همین حد باقى‌نمانده و طیف وســیعى از اشــیا، گیاهان، حیوانــات و پدیده‌ها را شــامل می‌شود که گاه همسـو و هم‌معنا با معادل‌هاى جهانى و در مواردى خاص نیز ساخته و پرداخته‌ ذهن و خیال هنرمندان فلسطینى‌اند. 
از منظر ادبی هم رابطه دو‌سویه‌ای بین عناصر ادبی و حوزه مقاومت شکل گرفته است. ضیاءالدین ترابی، نویسنده کتاب «آشنایی با ادبیات مقاومت جهان» معتقد است که ادبیات مقاومت فلسطین بیش از سایر گونه‌های ادبی با شعر به اوج خود رسید. شعری که گرچه تصویرگر درد و رنج و مصیبت‌هاست، اما ناامیدکننده و پوچ نیست و پویاست و چشم‌اندازهای روشن و سرشار از آرامش را برای مردم فلسطین به تصویر می‌کشد.