در جست‌وجوی دارو

علیرضا بهرامی، فعال حوزه سلامت:  دارو یکی از عنصرهای اساسی درمان به‌شمار می‌آید که تجویز و استفاده به‌موقع از آن مفید و ضروری است. درحالی‌که تهیه این عنصر کلیدی به‌خاطر کمبود برخی اقلام و عرضه محدود آن به دغدغه اصلی بیماران تبدیل شده است. با کمبود دارو و سرم در دوره همه‌گیری ویروس کرونا و به‌خصوص در زمان اوج فراگیری بیماری، صف طولانی در مراکز توزیع دارو به‌وجود می‌آمد. مردم از طرفی با آزردگی خاطر از بیماری عزیزان‌شان مجبور به ایستادن در صف و اتلاف وقت می‌شدند و از طرف دیگر خود به بیماری مبتلا یا با فرد بیمار در تماس بودند و ناقل بیماری محسوب می‌شدند. به‌عبارت‌دیگر این صف‌های طولانی از عوامل انتقال و شیوع کرونا بود و افزایش مبتلایان را درپیش داشت. کمیاب بودن برخی داروها موجب شده بود که مردم سردرگم در یافتن دارو به چندین داروخانه مراجعه کنند. علاوه‌بر دوره شیوع بیماری اکنون با وجود کاهش مبتلایان به بیماری، چالش‌های مشابهی مانند یافتن داروهای کمیاب از میان داروخانه‌های مختلف وجود دارد که نشان‌دهنده نبود سازوکارهای تسهیل‌گری در حوزه عرضه دارو است. به‌عنوان نمونه‌ای دیگر در ایام کرونا در کشورها طرح منع آمدوشد برقرار بود و بر قرنطینه خانگی تاکید می‌شود، هیچ سازوکاری برای ارسال دارو بیماران کرونایی، به درِ منازل‌شان پیش‌بینی و راه‌اندازی نشد! سوال اینجاست که آیا این امکان وجود نداشت؟
سازوکارهای مبتنی‌بر تحویل دارو درِ منزل که در زمان مناسب خود می‌توانست برای مقابله با ویروس کرونا موثر باشد با مخالفت مسئولان وقت سازمان غذا و دارو مواجه شد. به‌طور مثال این سازمان داروخانه‌هایی که به‌صورت اینترنتی ثبت سفارش انجام می‌دادند به کمیسیون ماده ۲۰ برای جریمه ارجاع می‌داد. علاوه‌بر این از ظرفیت برخی داروخانه‌ها استفاده نشد درصورتی‌که آنها زیرساخت مناسب و همچنین مجوز فروش اینترنتی اقلام غیردارویی را داشتند، درحالی‌که این امکان وجود داشت که این داروخانه‌ها علاوه‌بر عرضه ماسک و مکمل‌های غذایی، با نسخه الکترونیک پزشک دارو به منازل ارسال کنند. 
اکنون بعد از کنترل همه‌گیری بیماری و کاهش مرگ‌ومیر روزانه، ارسال دارو درِ منزل به دستور رئیس‌جمهور در دستورکار سازمان غذا و دارو قرار گرفته است. خانواده‌های بیماران S.‌M.‌A با تجمع جلوی مجلس شورای اسلامی خواستار ورود داروهای مخصوص این بیماری به کشور شدند که رئیس‌جمهور با حضور در جمع‌شان و دستور برای تامین این داروها، اشاره کردند که داروها درِ منازل بیماران تحویل داده شود. از همین روی طرح دارورسانی درِ منزل برای بیماران خاص با بیماران  S.‌M.‌Aبرنامه‌ریزی شد و قرار است به بیماران خاص ویژه مانند بیماران پیوندی، بیماران هموفیلی، بیماران دیالیزی و... تعمیم داده شود. بیماران خاص جزء افرادی هستند که داروی تکرارشونده دریافت می‌کنند و اجرای این طرح برای این گروه از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند از اتلاف وقت و هزینه آنها جلوگیری کند. به گفته رئیس سازمان غذا و دارو قرار است با انجام آزمایشی طرح در تهران، نواقص یا مشکلات احتمالی کشف و پس از واکاوی و برطرف‌شدن چالش‌ها، طرح در کل کشور به‌ویژه در مناطق محروم اجرایی شود. مدیرکل بیمه سلامت استان تهران، از اجرای طرح دارورسانی با همکاری داروخانه ۱۳ آبان و موافقت ۶۰ درصدی بیماران گروه هدف در تهران با دریافت دارو خود درِ منزل خبر داد. 
همچنین سازمان غذا و دارو در نظر دارد طرح دارورسانی درِ منازل را برای جانبازان استان تهران نیز انجام دهد. 
با پیگیری از عبدالرضا عباسپور، معاون بهداشت و درمان بنیاد شهید و امور ایثارگران، پاسخ ایشان در این زمینه دریافت شد:
«براساس تفاهمی که بین سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت، هلال‌احمر، بیمه دی و معاونت بهداشت و درمان بنیاد شهید و امور ایثارگران انجام شد، مقرر شد داروی موردنیاز همه جانبازان ۷۰ درصد که حدود ۹ هزار نفر را شامل می‌شود و والدین دو شهید و بالاتر، از طریق داروخانه‌های هلال‌احمر تهیه شود که عمده نسخه‌ها به‌صورت الکترونیکی نسخه‌پیچی شده و داروها آماده و از طریق پیک درب منزل به این عزیزان تحویل داده می‌شود. این طرح به‌صورت آزمایشی در تهران اجرا می‌شود و در تلاش هستیم اجرای آن به سایر استان‌ها نیز تعمیم داده شود، در جلسات اخیر با ادارات کل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان‌ها تاکید شده است که با همکاری سازمان‌های مرتبط اجرای این طرح را پیگیری کنند. این طرح شامل کلیه داروهاست و براساس ارزیابی‌های صورت‌گرفته رضایتمندی زیادی در بین ایثارگران ایجاد کرده و به‌دنبال این هستیم که برای سایر ایثارگران عزیز هم این طرح اجرایی شود.»
پرسش دیگر این است که آیا دشواری تهیه و توزیع دارو برای سایر بیماران و شهروندان عادی با این طرح به نقطه پایانی می‌رسد؟
بعد از گذشت سه‌سال از شروع نبرد با ویروس کرونا، رویکرد مسئولان جدید وزارت بهداشت حل دشواری دریافت دارو و کاهش کمبود آن است و درتلاشند تنها برای افراد محدود، دارورسانی انجام دهند، درحالی‌که این امکان وجود دارد که شمول این طرح را برای همه شهروندان قرارداد تا افراد به‌خاطر کمبود اقلام لازم نباشد درطول روز به داروخانه‌های متعدد مراجعه کنند. در این صورت برای کسانی که به داروخانه‌های شبانه‌روزی یا داروخانه‌های مرکزی شهر دسترسی ندارند تسهیل صورت‌گرفته و سلامت جامعه را تضمین کند. 
باتوجه‌به نکات فوق، به مسئولان مربوط توصیه می‌شود در سطح کل کشور، داروخانه‌هایی وجود داشته باشند که خدمت ارسال دارو به منزل را، درکنار دیگر خدمات‌شان ارائه دهند تا موجب افزایش رضایت و رفاه مردم شود.