فوتبالی که همه طرف‌های آن برنده‌اند

مجتبی اردشیری، خبرنگار: همان‌گونه که انتظار می‌رفت، سالن‌های نمایش‌دهنده بازی ایران و آمریکا بلافاصله مملو از جمعیت شد تا پردیس‌های بزرگ مجبور شوند سالن‌های خود را برای این نمایش فوتبال افزایش دهند به‌گونه‌ای که پردیس کورش که در ابتدا با 2 سالن اصلی خود وارد شده بود، در انتها مجبور شد تعداد سالن‌های خود را به 9 سالن برساند.
پخش بازی‌های تیم ملی فوتبال کشورمان در سینما، حدود 2 هفته از آغاز این رقابت‌ها، تقریبا نهایی شده بود. شورای صنفی نمایش در تلاش بود تا پیش از آغاز جام‌جهانی، مجوز برخی از مهم‌ترین بازی‌های این دوره از جام‌جهانی را نیز کسب کند تا چندین مسابقه در سینماهای کشور نمایش داده شود، اما درست در همین روزها بود که انتشار فراخوان برای ناآرامی، همه چیز را به هم ریخت که نه‌تنها تا امروز هیچ مسابقه مهمی در سینماها نمایش داده نشود، بله 2 بازی نخست تیم ملی فوتبال کشورمان نیز مجوز نمایش نداشته باشد.
پس از برد تاریخی ایران در برابر ولز و درحالی‌که موجی از امیدواری در میان مردم کشورمان ایجاد شده بود، با همراهی سازمان سینمایی و نهادهای بالادستی مقرر شد تا بازی تیم ملی فوتبال کشورمان در برابر آمریکا، در سینماها نمایش داده شود. این اتفاق هم‌زمان شد با فروکش کردن ناآرامی‌ها و همه چیز مهیای یک حضور گسترده بود و همان‌گونه‌که عنوان شد، علی‌رغم اطلاع‌رسانی نمایش فوتبال در 24 ساعت پیش از بازی، استقبال باشکوهی از آن به عمل آمد و سینماها توانستند بخشی از خسارات خود طی هفته‌های اخیر را جبران کنند.

 چند نفر فوتبال را در سینما تماشا کردند؟
علی‌رغم انتشار دیرهنگام خبر پخش بازی ایران و آمریکا در سینما، اما باز 14 هزار و 350 نفر موفق شدند تا این بازی را در سینما تماشا کنند. اگر این اطلاع‌رسانی کمی زودتر صورت می‌گرفت و تعداد سالن بیشتری برای این مهم در‌نظر گرفته می‌شد، قطعا این آمار افزایش قابل‌توجهی داشت.
با این حال 103 سالن در کشور این بازی را نمایش دادند که شامل 58 سالن در تهران و 45 سالن در شهرستان بودند. این تعداد مخاطب، گیشه 610 میلیون تومانی را برای سینمای کشور به ارمغان آوردند که باید توجه داشت این رقم برای یک تک‌سانس 90 دقیقه‌ای به‌دست آمده است که چندین برابر شلوغ‌ترین سانس پرفروش‌ترین فیلم این روزهای سینمای ایران محسوب می‌شود.

  آیا سینماها سود کردند؟
در شرایط عادی که یک فیلم در سینماها می‌فروشد، نیمی از فروش آن فیلم به سینما تعلق می‌گیرد و درواقع 50درصد از سهم فروش هر فیلم نصیب سینماها می‌شود. اما در نمایش فوتبال، تمام مبلغی که از این مسیر حاصل شود به سینماها می‌رسد و درواقع سود سینماها از این مسیر سودی 100درصدی است.
به همین دلیل در تقریبا تمامی کشورهای صاحب‌ صنعت در عرصه سینما، سینماها علی‌رغم نمایش فیلم، 20 تا 30 درصد از ناوگان خود را به نمایش‌های ویژه نظیر فوتبال، سریال، کنسرت، همایش و... اختصاص می‌دهند تا بتوانند با سود خالص این رویدادها، منفعت بیشتری کسب کرده و بتوانند چراغ خود را در تمام طول سال روشن نگه‌دارند.
البته پخش فوتبال در شرایط کنونی، یک ضرورت ویژه و مهم بود؛ چرا‌که سینماها هم‌اکنون بیش از 3 ماه است که حیات طبیعی ندارند و تعداد مخاطبان آن به کف رسیده است. در چنین وضعیتی صاحبان آثار پرفروش ریسک نمایش فیلم را نمی‌پذیرند و ترجیح می‌دهند تا عادی شدن شرایط صبر کنند. به همین دلیل طی 3 ماه گذشته تنها 3 فیلم بام بالا، لوپتو و بخارست روی پرده رفته که هر 3 فیلم نتوانسته‌اند فروشی نرمال را تجربه کرده و به همین جهت بسیار کمتر از انتظار ظاهر شده‌اند.
بنابراین کاملا ضرورت داشت که در چنین وضعیتی فوتبال روی پرده برود تا با پر شدن سالن‌های سینما، بخشی از خسارت‌های هنگفت سینما طی ماه‌های اخیر جبران شود.

  آیا نمایش فوتبال در سینما، همواره مخاطب دارد؟
نخستین بار در سال 89، نمایش فوتبال در سینماهای کشور اجرایی شد و طی آن پردیس سینمایی ملت به‌عنوان تنها پردیس سینمایی پیش‌قدم شد و برخی بازی‌های جام‌جهانی 2010 را نمایش داد. از آن زمان به بعد پرونده نمایش فوتبال در سینماها هر‌بار با سختی و دشواری همراه بود و با اگر و اماهای فراوان و البته در آخرین لحظات نهایی می‌شد.
آخرین باری که فوتبال به شکلی نرمال در سینماها نمایش داده شد، مربوط به جام‌جهانی 2018 روسیه بود که 3 بازی تیم ملی و چند بازی مهم روی پرده رفت. در آن زمان استقبال بسیار خوبی از این فوتبال‌ها به عمل آمد و حتی صدای اعتراض صاحبان فیلم‌های روی پرده را نیز بلند کرد که درنهایت مقرر شد سینمادارها طی همکاری با سازمان سینمایی، مبلغی را به‌عنوان غرامت به صاحبان فیلم‌های روی پرده بپردازند.
نخستین بازی آن زمان، فوتبال ایران و مراکش بود که در آن زمان با بلیت متوسط 17500 تومانی، گیشه 410 میلیون تومانی برای سینماها به ارمغان آورد. در جمعه 25 خرداد 97، 25 هزار نفر موفق شدند تا این بازی را در 110 سالن تماشا کنند.
البته سال گذشته نیز 3 بازی تیم ملی به‌صورت محدود در برخی سینماهای شهرستان روی پرده رفت. محدودیت نمایش این بازی‌ها سبب شد تا در تهران تنها پردیس ملت، میزبان علاقه‌مندان باشد. در 19 خرداد 1400، 260 نفر بازی ایران و کامبوج را در پردیس ملت تماشا کردند. 3 روز بعد که بازی ایران و عراق در 37 سالن نمایش داده شد، تعداد مخاطبان به 770 نفر رسید و در بیستم مهرماه سال گذشته که بازی ایران و کره‌جنوبی برگزار شد، 2100 نفر در 44 سالن به تماشای این بازی نشستند.

 آیا آمار مخاطبان بازی ایران و آمریکا خوشایند است؟
اگر بخواهیم با نگاه قیاسی به میزان مخاطبان توجه کنیم می‌بینیم که آخرین بازی تیم ملی در جام‌جهانی 2022، حدود 10 هزار مخاطب، کمتر از تعداد مخاطبان نخستین بازی تیم ملی در جام‌جهانی 2018 دارد.
در این زمینه باید به چند نکته توجه کنیم: نخست آنکه بازی ایران و مراکش از چند روز قبل از برگزاری این بازی مسجل شده و خبرسازی خوبی برای آن صورت گرفته بود، حال آنکه خبر قطعی شدن نمایش ایران و آمریکا شامگاه 7 آذر رسانه‌ای شد.
نکته دیگر به قیمت بلیت بازمی‌گردد که در سال 97، متوسط 17500 تومان بود و برای امسال 33 هزار تومان است. البته بازی ایران و آمریکا، عمدتا در پردیس‌های سینمایی نمایش داده شد که بلیت آنها 45 هزار تومان است. درنتیجه نرخ بلیت سینما به نسبت سال 2018 از رشدی بیش از دوبرابری برخوردار بوده که خود می‌تواند به سنگ بزرگی در مسیر کاهش میزان مخاطبان منجر شود.
بنابراین با توجه به نکاتی که عنوان شد، حضور 14 هزار و 350 مخاطب در شب بازی ایران و آمریکا در سینماها کاملا پذیرفتنی است و اینکه نمی‌توان این‌گونه عنوان کرد که نمایش فوتبال در سینماها با شکست مواجه بوده است.

 و مسیری که باید ادامه پیدا کند
هم‌اکنون حدود 12 سال از پخش فوتبال در سینماها می‌گذرد و این زمان سبب شده تا پایه فرهنگ‌ساز این حرکت به‌خوبی در بین مخاطبان و هواداران محکم شود. بنابراین اکنون آن نگرانی‌های ابتدایی در مورد پخش فوتبال در سینما وجود ندارد.
شاید آنچه سبب شد تا 2 مسابقه نخست تیم ملی در سینماها پخش نشود، بیم اتفاقاتی بود که پس از بازی و در نتیجه ناآرامی اجتماعی می‌توانست رقم بخورد. حال آنکه بازی دیشب ثابت کرد که نگرانی چندانی از این بابت وجود ندارد. در بازی سه‌شنبه‌شب تیم ملی کشورمان از آمریکا باخت، اما اتفاق خاصی رخ نداد و آسیب چندانی در ارتباط با سینماها مخابره نشد.
بنابراین هم‌اکنون مقوله پخش فوتبال در سینماها به بلوغی رسیده که نمی‌توان آن را رها کرد. این اتفاق خود به فرآیندی پول‌ساز برای سینمای ایران تبدیل شده است و زوایای آن هم برای نهادهای تصمیم‌گیر هم برای سینماداران و هم برای مردم مشخص شده و قواعد آن را به‌خوبی پذیرفته‌اند.
درنتیجه اکنون نه بیم از خسارت به سالن‌ها می‌رود، نه محوطه داخلی سینماها آسیب می‌بیند و نه این هم‌نشینی اجتماعی به درگیری و شعارگویی ختم می‌شود. درواقع آن جماعتی که سینما را به‌عنوان محیطی برای تماشای فوتبال انتخاب می‌کنند، از جنس فرهنگی هستند و مشاهدات میدانی خبرنگار «فرهیختگان» نیز این موضوع را ثابت می‌کند که جنس کسانی که برای تماشای فوتبال به سینماها می‌آیند، فرهیخته‌تر از آن چیزی است که توسط برخی تصور می‌شود.
بنابراین در شرایطی که اطمینان خوبی از سطح فرهنگی تماشاگران فوتبال در سینما به دست آمده و البته اشتیاقی که از سوی سینماداران برای پخش بازی‌ها وجود دارد، نباید مانع چندانی برای تداوم این روند وجود داشته باشد. جام‌جهانی فوتبال آوردگاهی است که کشورهای خاورمیانه، بیشترین میزان بهره‌برداری سیاسی و اقتصادی را از آن به عمل می‌آورند و بنابراین ما نیز باید بیشترین استفاده را از این رویداد به عمل آوریم.
وقتی پخش فوتبال در سینماها از سویی با استقبال خوبی از جانب مخاطبان مواجه می‌شود و مورد خواست مردم و سینماداران است و از سوی دیگر سبب ارتقای نشاط اجتماعی می‌شود، بنابراین نباید مشکلی در مسیر تداوم آن وجود داشته باشد. مخصوصا اکنون که بازی‌های جام‌جهانی به مرحله حساسی رسیده و سینماها می‌توانند با پخش بازی‌های مهم به سودآوری خوبی برسند و کشور نیز از این مجرا در روزهایی که شدیدا به شادی نیاز دارد، سطح نشاط عمومی خود را افزایش دهد.