کابوس بازی آخر!

امید نظری گوهر، خبرنگار:بدون‌شک در تورنمنتی همچون جام‌جهانی که ادوار اخیرش در مرحله گروهی با برگزاری سه جدال برای هر تیم به‌پایان می‌رسید، اهمیت عدم لغزش و روند کم‌نوسان بیش از رقابت‌هایی همچون لیگ‌های قاره‌ای، داخلی و حتی مقدماتی جام‌جهانی است. اما به‌نظر می‌رسد تیم ملی ایران در شش‌دوره حضورش در این رقابت‌‌ها موفق نشده با تکیه به دانسته‌هایش اتفاقات قابل دفاعی را رقم بزند تا براساس شواهد تیم ملی ایران معمولا شروع‌های نسبتا قابل دفاع، اوج‌گیری میانه راه و پایان نسبتا بد داشته باشد. اتفاقی که سه‌شنبه‌شب و در دیدار تیم ایران مقابل آمریکا نیز رقم خورد تا شاگردان کی‌روش نتوانند بعد از یک عملکرد خوشایند روبه‌روی ولز با کسب حداقل امتیاز برابر تیم تحت‌هدایت برهالتر مستطیل سبز را ترک کنند. پیش از این دستاورد تیم ملی به ترتیب در دیدارهای نخست، دوم و پایانی‌اش در مرحله گروهی ادوار گوناگون جام‌جهانی به ترتیب کسب 4، 7 و 2 امتیاز بوده است که با شکست برابر یانکی‌ها دستاورد ایران در آخرین رقابتش از حیث امتیاز بهبود نیافت. به‌نظر می‌رسد طبق شواهد که برابر تیم‌های تحت‌هدایت گرت ساوت‌گیت، راب پیج و گرگ برهالتر کاملا محسوس بود، تنها نمی‌توان از موارد فنی به شاگردان کی‌روش ایراد گرفت. یکی از مشکلات ایران در این تورنمنت را شاید بتوان فیزیکی دانست که در بسته شدن پرونده ایران در بیست‌ودومین دوره جام‌جهانی نقش داشت. 

    شروع‌هایی که همیشه باب میل نبوده است
مقایسه عملکرد ایران در دیدارهای مختلف جام‌جهانی نشان می‌دهد همواره مربیان قصد داشته‌اند دیدار نخست‌شان در این رویداد مهم را بااحتیاط آغاز کنند تا ملی‌پوشان به‌مرور زمان بتوانند با فضای جام‌جهانی خود را هماهنگ کنند که البته همواره نیز موفقیت‌آمیز نبوده است. شاگردان مهاجرانی در یازدهمین دوره این رویداد نتیجه را 3 بر صفر واگذار کردند. در جام‌جهانی 1998 نیز شاگردان طالبی عملکرد قابل‌دفاعی برابر یوگسلاوی داشتند اما یک اشتباه نیما نکیسا روی ضربه کاشته سینیشا میهایلوویچ سرنوشت بازی را تعیین کرد تا در کارنامه ایرانی‌ها شکست یک بر صفر روبه‌روی تیم تحت‌هدایت اسلوبودان سانتراچ درج شود. 
شاگردان ایوانکوویچ در سال 2006 با عملکرد قابل دفاع در نیمه‌نخست برابر مکزیک مستطیل سبز را ترک کردند اما در نیمه‌دوم اشتباهات مدافعان و دروازه‌بان ایران و استراتژی‌های نامناسب پروفسور کروات باعث شد درنهایت این بازی را 3 بر یک ببازیم. 
استراتژی کی‌روش در دیدار آغازین یوزها در جام‌جهانی 2014 برابر نیجریه کسب یک امتیاز بود که درخشش و دوندگی بی‌امان بازیکنان ما این امر را برابر عقاب‌های سبز میسر کرد. شاگردان کی‌روش در دوره پیشین این تورنمنت در دقایق نخستین برابر مراکش آغاز مقتدرانه‌ای نداشتند اما گذر زمان باعث پیاده شدن رویکردهای پیرمرد پرتغالی در میدان نبرد شد تا با کمی خوش‌شانسی ایرانی‌ها موفق به ثبت کلین‌شیت و البته پیروزی یک بر صفر روبه‌روی شیرهای اطلس شوند. همچنین ایران همان‌طور که تمام فوتبال‌دوستان می‌دانند در دیدار نخستش در جام‌جهانی 2022 متحمل شکست 6 بر 2 روبه‌روی انگلیس شد. 

    اوج‌گیری در میانه راه
همواره سرنوشت دیدارهای ایران در دومین تقابل‌هایش در ادوار مختلف جا‌جهانی با شروع‌ها و آغازهایش متفاوت بوده است. شاگردان مهاجرانی بعد از ناکامی برابر هلند موفق شدند برابر اسکاتلند با گل ایرج دانایی‌فرد اولین امتیازشان در این تورنمنت بزرگ را به‌دست آورند. اتفاقی که در سال 1998 با گل‌های حمید استیلی و مهدی مهدوی‌کیا مقابل تک‌گل برایان مک‌براید برابر آمریکا خوشایند‌تر رقم خورد. شاگردان ایوانکوویچ در سال 2006 تا دقیقه 63 عملکرد قابل دفاعی برابر پرتغال پرستاره تحت هدایت لوییز فیلیپه اسکولاری داشتند و حتی می‌توانستند توسط رسول خطیبی دروازه ریکاردو پریرا را فتح کنند اما در یک‌سوم پایانی این نبرد عنان کار از دستان ملی‌پوشان خارج شد تا دکو و کریستیانو رونالدو موفق به گلزنی برابر ایران شوند. 
در جام‌جهانی 2014 ایرانی‌ها در دقیقه 1+90 به‌دلیل اشتباه و سهل‌انگاری‌شان توسط لیونل مسی، ستاره آرژانتینی تنبیه شدند اما شکست یک بر صفر نتوانست روی لحظات جذابی که یوزها در مستطیل سبز ورزشگاه مینیرو خلق کردند، سایه افکند. همچنین در سال 2018 ایران به‌دلیل گلزنی دیگو کاستا نتیجه را یک بر صفر به اسپانیایی‌ها واگذار کردند اما اصلا در حمله شاگردان کی‌روش برابر لاروخا تیمی دست و پا بسته نشان ندادند. در دوره فعلی جام‌جهانی نیز ایرانی‌ها توانستند بعد از شکست ناامید‌کننده 6 بر 2 روبه‌روی سه شیرها با گل‌های روزبه چشمی و رامین رضائیان برابر ولز پیروز شوند و امیدشان را برای صعود تا حد زیادی افزایش دهند. 

    تنها 2 امتیاز!
تیم ملی ایران در سال 1978 و در آخرین نبردشان برابر پرو قرار گرفتند که استراتژی نه‌چندان هوشمندانه، نیاز مبرم ایرانی‌ها به برد و تجربه ناکافی ملی‌پوشان کشورمان باعث شد 3 مرتبه دروازه ناصر حجازی توسط تئوفیلو کوبیلاس فرو بریزد و دیگر گل پرویی‌ها را خوزه ولاسکوئز وارد دروازه ایران کند. البته 2 دقیقه بعد از گل سوم سفید و قرمزها ایرانی‌ها توانستند توسط حسن روشن به گل برسند اما این اتفاق منجر به بازگشت ایران به نبرد 21 خرداد 1357 نشد و درنهایت نتیجه 4 بر یک روی اسکوربورد ورزشگاه حک شد. 
شاگردان جلال طالبی بعد از نبرد برابر یوگسلاوی و آمریکا در دیدار پایان مرحله گروهی جام‌جهانی 1998 برابر آلمان قرار گرفتند که 2 سال پیش از آن موفق به کسب عنوان قهرمانی در جام ملت‌های اروپا 1996 شده بود. در این بازی ژرمن‌ها موفق شدند با درخشش الیور بیرهوف و یورگن کلینزمن بر ایران غلبه کنند که طبق شواهد و گفته‌های بازیکنانش با پیروزی روبه‌روی آمریکا دیگر‌ انگیزه چندانی برای خلق اتفاقات بزرگ نداشت. 
شاگردان برانکو ایوانکوویچ در جام‌جهانی 2006 بعد از رویدادها و نتایج نه‌چندان خوشایند برابر مکزیک و پرتغال امید داشتند با پیروزی برابر آنگولا کمی ناکامی‌هایشان را از اذهان فوتبال دوستان پاک کنند اما گل دقیقه 60 فلایو آمادا تنها توسط سهراب بختیاری‌زاده پاسخ داده شد و مهره‌های شاخصی مثل مهدی مهدوی‌کیا، رسول خطیبی، آرش برهانی، فریدون زندی و علی دایی نتوانستند زمینه دومین پیروزی تاریخ ایران را فراهم کنند تا درنهایت تیم ایران با یک امتیاز در قعر جدول گروهش قرار گیرد. 
در سال 2014 شاگردان کی‌روش بعد از یک عملکرد محتاطانه اما عقلانی روبه‌روی نیجریه و پدید آوردن صحنه‌هایی جذاب برابر آرژانتین ناچار بودند بین استراتژی‌های همیشگی‌شان و حضور در مرحله یک‌هشتم نهایی، یک انتخاب داشته باشند که طبیعتا جسارت و جاه‌طلبی توسط مرد پرتغالی برگزیده شد تا رویکرد یوزهای ایرانی برابر بوسنی و هرزگوین که آن روزها در رتبه بیست‌وهفتم رده‌بندی فدراسیون جهانی فوتبال قرار داشت هجومی‌تر از دو بازی قبلی باشد. البته نقشه‌های کی‌روش به‌دلیل فرو ریختن دروازه علیرضا حقیقی توسط ادین ژکو، میرالم پیانیچ و آدویا ورشایویچ و تنها یک مرتبه فتح دروازه آسمیر بگوویچ به‌وسیله رضا قوچان نژاد حاصل باب میل تمام ایرانی‌ها را به‌همراه نداشت. 
4 سال بعد گره خوردن جواز صعود ایران به فرو ریختن دروازه روی پاتریسیو باعث شده بود اهمیت تقابل با پرتغال و موفقیت برابر شاگردان فرناندو سانتوس بسیار زیاد شود تا بعد از فتح آخرین سنگر دفاعی ایران توسط ریکاردو کوارشما، یوزهای ایرانی با طراحی نقشه‌های حمله‌ای گوناگون تلاش کنند برابر سلسائو اروپا به مقصود مدنظرشان برسند که البته ضربه محکم و دقیق کریم انصاری‌فرد از روی نقطه پنالتی باعث درج تساوی یک بر یک در کارنامه ایران و پرتغال در دیدار سوم مرحله گروهی جام‌جهانی 2018 شد اما نتوانست زمینه حضور ایران در میان 16 تیم برگزیده بیست‌ویکمین دوره این تورنمنت بسیار معتبر را فراهم کند. علاوه‌بر اتفاقات تلخ اشاره‌شده ایرانی‌ها در جام‌جهانی 2022 برابر آمریکا اثبات کردند در به اتمام رساندن خوشایند جام‌جهانی دچار ضعف و نقیصه هستند. 

    مشکلی که در ذوق زد
فارغ از درست یا غلط بودن استراتژی‌های ایران برابر آمریکا که قطعا کارشناسان درمورد آن صحبت می‌کنند، یکی از تاکیدات همیشگی کی‌روش در فوتبال ایران به ضعف بدنسازی و آماده نبودن بدنی بازیکنان شاغل در فوتبال ایران بازمی‌گشت. نکته‌ای که قطعا سرمربی پرتغالی را وادار به برپایی مینی‌کمپ‌های مختلف در ماه‌های اخیر کرد و تاثیر نسبی آن روی عملکرد بازیکنانی مثل مرتضی پورعلی‌گنجی احساس شد. البته شرایط لژیونرهای فوتبال ایران درصورتی کاملا متفاوت بود که فوتبال دوستان توقع داشتند به‌دلیل برگزاری این دوره جام‌جهانی در دورانی که باید بازیکنان بهترین شرایط جسمانی را می‌داشتند افرادی همچون سردار آزمون، سعید عزت‌اللهی، احمد نوراللهی و میلاد محمدی با شادابی بیشتر و مصدومیت‌های کمتر درون مستطیل سبز عرض اندام کنند اما توقعات اشاره‌شده به‌وقوع نپیوست و ملی‌پوشان درطول 3 رقابت گذشته نتوانستند از حیث بدنی همچون جام‌جهانی 2018 بدرخشند.