رویکرد امنیتی ایران و دولت جدید عراق
محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق روز گذشته در نخستین سفر خود به ایران وارد تهران شد و مورد استقبال سیدابراهیم رئیسی قرار گرفت. همزمانی سفر وی به تهران با اقدامات تقابل‌جویانه ایران علیه مواضع گروهک‌های تروریستی کردی اهمیت این سفر را دوچندان کرده است. بعد از روی کار آمدن محمد شیاع السودانی به‌عنوان یک فرد همسو با مرجعیت شیعی عراق این امیدواری به‌وجود آمده است که تعاملات تهران و بغداد وضعیت بهتری به نسبت دوران الکاظمی پیدا کند و روابط دو کشور در حوزه‌های امنیتی و اقتصادی گسترش یابد. هدفی که برنامه‌های سفر السودانی به ایران امیدواری زیادی نسبت به تحقق آن ایجاد میکند.
در بین قدرت‌های منطقه، ایران اولین مقصد السودانی
عراق درحال‌حاضر به‌لحاظ امنیتی در وضعیت بسیار حساسی قرار دارد. آمریکا تسلط نظامی و اقتصادی خود را بر بغداد همچنان حفظ کرده و به‌همراه رژیم‌صهیونیستی درحال تقویت گروه‌های تروریستی کردی است. این حمایت‌ها در شرایطی است که ترکیه و ایران حساسیت خود نسبت به تحرکات گروه‌های کردی را اعلام کرده و اقدامات نظامی علیه آنها را نیز آغاز کرده‌اند. ترکیه به همین بهانه درحال پیشروی در خاک عراق است و درصورت تعلل بغداد ممکن است بخش‌های شمالی این کشور از دست برود.
در میان کشورهای عربی نیز عربستان‌سعودی و امارات به‌دنبال تقویت جناح‌های خود در داخل عراق از طریق لابی و رایزنی هستند و می‌کوشند این کشور را وارد جنگ داخلی و بی‌ثباتی سیاسی کنند. در این میان تنها ایران است که چشمی به تمامیت ارضی عراق ندارد و به‌دنبال دخالت در امور داخلی عراق نیست، هرچند به‌سمت بر هم زدن دخالت‌های خارجی در این کشور گام برمی‌دارد. همه این عوامل باعث شده السودانی برای توازن بخشیدن به تعاملات بین‌المللی عراق سفر به کشورهای منطقه را در دستورکار قرار دهد. اردن، کویت و ایران نخستین مقاصد سفرهای دیپلماتیک السودانی بودند. نخست‌وزیر عراق با سفر به اردن و کویت که دو کشور کوچک در همسایگی این کشور هستند، نخست تلاش کرد از سفرهای خارجی خود حساسیت‌زدایی و بر تمرکزش برای توسعه روابط با کشورهای همسایه تاکید کند، اما درنهایت بین سه قدرت اصلی منطقه، ایران را به‌عنوان مقصد نخست برگزیده است. در همین رابطه روز گذشته یک مقام مسئول در دفتر نخست‌وزیری عراق اعلام کرد که السودانی پس از سفر به تهران به ریاض پایتخت عربستان‌سعودی سفر خواهد کرد. تأخری که نشان می‌دهد دولت فعلی عراق برای گسترش تعاملاتش همسایه فارسی‌زبان خود را نسبت به سایر قدرت‌های منطقه‌ای در اولویت قرار داده است.
پایان حضور تروریست‌ها در مرزهای ایران
سال‌هاست که حضور گروه‌های تجزیه‌طلب و تروریست کردی در مرزهای غربی ایران به معضلی برای امنیت کشور تبدیل شده است. ایران بارها درمورد این گروه‌ها که از زمان صدام در عراق استقرار یافته‌اند به مقامات دولت‌های مختلف عراق هشدار داده و خواهان برخورد و بیرون راندن این گروه‌ها از مرزهای ایران شده است. نادیده گرفتن این هشدارها باعث شده که ایران خود مستقیما وارد عمل شده و مقر گروهک‌های تروریستی را مورد هدف موشک‌های خود قرار دهد. تحرک این گروهک‌ها در اغتشاشات اخیر و تلاش برای ناامن سازی شهرهای ایران از طریق ارسال اسلحه و تروریست به داخل کشور باعث شد ایران بار دیگر مقر این گروهک‌ها را مورد هدف قرار دهد. واکنش ایران باعث شد مقامات عراقی با نگاه جدی‌تری برای رفع نگرانی‌های تهران وارد عمل شوند. در همین راستا بین محمد شیاع السودانی نخست‌وزیر عراق و نیچروان بارزانی رئیس اقلیم کردستان برای تشکیل یگان‌های مشترک متشکل از ارتش و مرزبانی و نیروهای پیشمرگه توافقی منعقد شد تا در اسرع‌وقت نیروهای این یگان‌ها در مرزهای ایران و عراق مستقر شده و ده‌ها نقطه نظارت و کنترل مرزی ایجاد شود. مطابق آنچه یک نماینده پارلمان عراق به العربی الجدید گفته است السودانی و بارزانی توافق کردند تا هرگونه حمایت دولتی و حزبی از سوی اقلیم کردستان از گروه‌های مخالف نظام ایران متوقف شود و تمام مقرهای سیاسی آنها در اربیل و سلیمانیه باید بسته شود. آنها همچنین بر سر بازرسی اردوگاه‌های کردهای ایرانی و نظارت مستقیم سازمان ملل بر اداره اردوگاه‌ها توافق کردند. آن‌طور که منابع عراقی گفته‌اند السودانی قرار است توافقات امنیتی جدید با اقلیم کردستان را به اطلاع ایران برساند.
پرونده ترور فرودگاه بغداد روی میز
بعد از آنکه خودروی حامل سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس در نزدیکی فرودگاه بغداد مورد هدف قرار گرفت و منجر به شهادت آنها شد ایران حساسیت خود نسبت به حضور نیروهای بیگانه آمریکایی در عراق را با شدت بیشتری به‌طرف عراقی متذکر شد. اقدام تروریستی دولت آمریکا باعث شد پارلمان عراق وارد عمل شود و مصوبه‌ای برای خروج نیروهای آمریکایی به تصویب برساند. مصوبه‌ای که 31 دسامبر 2021 منقضی شد اما به‌دلیل عدم قاطعیت هیات‌حاکمه وقت عراق به نخست‌وزیر مصطفی الکاظمی به‌درستی انجام نشد. حال با روی کار آمدن محمد شیاع السودانی به‌عنوان چهره همسو با مرجعیت عراق این امید به‌وجود آمده است که پرونده ترور فرودگاه بغداد بار دیگر با جدیت بیشتری روی میز قرار گیرد و سران دو کشور با نگاهی که بیش از گذشته به هم نزدیک شده است این موضوع را تحت بررسی قرار دهند.
واسطه تهران ریاض
مذاکرات بین ایران و عربستان که تا دور پنجم آن در بغداد برگزار شده بود بعد از آغاز اغتشاشات خیابانی ایران و مشخص شدن دست‌های سعودی در پشت‌پرده آن به‌حالت تعلیق درآمده است. بغداد سعی دارد با آغاز دور جدید مذاکرات از میزان تنش‌ها بین دو کشور بکاهد و منافع خود به‌عنوان میانجی صلح را افزایش دهد.
اهداف اقتصادی سفر
یکی از مهم‌ترین ابعاد سفر السودانی به ایران، تمدید قراردادهای اقتصادی بین ایران و عراق است. دولت عراق معاهدات گازی و برقی بسیاری با ایران داشته است. از این رو ایران پشتوانه اصلی تامین این نیاز عراق است که البته بهای آن باید پرداخته شود. هرچند عراق سعی کرده نیازش را از چندین کشور منطقه رفع کند اما اولویت و تامین‌‌کننده اصلی برقی او ایران است، از این رو از هر فرصتی استفاده میکند که این معاهدات دوجانبه را حفظ و تقویت کند. از سوی دیگر عراق سعی میکند روابط اقتصادی‌اش با ایران محدود به حوزه انرژی نماند و گستره آن افزایش یابد. چنانچه پیش‌تر دامنه روابط اقتصادی ایران و عراق تا 13 میلیارد دلار بوده اما امروزه عراق سعی دارد این توافقات را به سقف 20 میلیارد دلار افزایش دهد. با توجه به شرایط و بازار داخلی عراق، این کشور به‌علت خلئی که در تامین کالای اساسی خود دارد، سعی میکند افزایش سقف روابط و توافقات خود با ایران را از طریق تامین کالای اساسی خود دنبال کند. گذشته از دو حوزه انرژی و کالای اساسی، تکمیل راه‌آهن خرمشهر- بصره جزء قراردادهای اقتصادی این دو کشور محسوب می‌شود. این خط راه‌آهن خرمشهر را به بصره متصل میکند و سپس تا استان الانبار (یکی از استان‌های عراق) امتداد خواهد یافت و با عبور از استان دیرالزور در سوریه به بنادر سوریه در دریای مدیترانه خواهد رسید.
مطالب پیشنهادی
