اخالقِ هوادارى

محمد سعید عبداللهی، دانشجوی دکتری فلسفه اخلاق :امروزه بخش قابل توجهی از ورزش در تمامی ساحت‌های آن، با وجود مساله مهمی به نام «هوادار» گره خورده است. برهه چندسال‌ای که در آن به‌دلیل فراگیری بیماری، هواداران اجازه حضور در کنار ورزشکاران را نداشتند، بیشتر از پیش ضرورت و اهمیت این عنصر کلیدی در ورزش یعنی مساله هواداری را روشن ساخت. هوادار نه‌تنها یک تماشاگر ساده که خود بخشی از ماجرای ورزش است. باری در دوره مدرن، ورزش دیگر تنها جست‌وخیزی ساده برای سلامتی یا قهرمانی نیست، بلکه تبدیل به امری صنعتی، سیاسی و فرهنگی شده است. برای نمونه سال‌هاست که بسیاری از کشورها ازجمله برخی کشور‌های عربی رویکرد‌های سیاسی و فرهنگی‌شان را از رهگذر ورزشی محبوب مانند فوتبال پیش می‌برند و در این امر نیز تا اندازه زیادی موفق بوده‌اند. از این رو در شرایط جدید هواداری نیز ویژگی‌های جدیدی پیدا کرده است و هوادار به‌عنوان بخشی از این مجموعه نقشی محوری دارد. این هواداران که برشی از جامعه هستند در یک مسابقه ورزشی هم اثر می‌گذارند و هم تاثیر می‌پذیرند. این تاثیر و تاثر هوادار افزون بر امر ورزش، بازتاب‌های مهمی نیز در جامعه دارد. این روزها و حضور تیم ملی کشورمان در مسابقات جام‌جهانی و تاثیری که هواداران از قشر‌های مختلف مردم روی آنها می‌گذارد و همچنین تاثیری که ملی‌پوشان با کنش‌های ورزشی و غیر‌ورزشی خود روی هواداران می‌گذارند، نمونه کاملا روشنی از اهمیت این مساله است. اما مفهوم «هواداری» به شکل دقیق به چه معناست؟ «هوادار» کیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ چه وظایفی در برابر ورزش و تیم محبوب خویش دارد؟ در بزنگاه‌های شکست یا پیروزی چه رفتاری باید داشته باشد؟ در برابر تیم مقابل چه رفتاری باید نشان دهد؟ نسبت به بازیکنان خودی و حریف چه واکنشی باید داشته باشد؟ 
کتاب آدام کدلاک،1 استاد دانشگاه ویک فارست2 آمریکا تلاش می‌کند تا پرسش‌های بالا و بسیاری دیگر از پرسش‌ها را در زمینه اخلاق هواداری با بیانی فلسفی و دقیق پاسخ دهد. کتابی که به‌تازگی توسط انتشارات راتلج روانه بازار شده است،3 بیانگر این نکته است که چرا هواداری بخش ارزشمند و مهمی در زندگی امروز بشر است. کدلاک در مسیر خویش به بحث‌های اخلاقی زیادی اشاره دارد. او به آسیب‌هایی که بازیکنان و هواداران ممکن است به آن دچار شوند می‌پردازد، همچنین سعی در پاسخ دادن به این پرسش دارد که چگونه هوادارن به ورزش و بازیکنان عینیت می‌دهند. نویسنده این امر را نیز تحلیل می‌کند که به چه دلیل در گوشه‌گوشه دنیا هواداران به‌ندرت طرفدار تیم‌های ورزشی زنان هستند. در بخش‌هایی از کتاب نیز کدلاک تلاش می‌کند راهکارهایی را برای برون‌رفت از پاره‌ای از مشکلات اخلاقی که هواداری می‌تواند به همراه داشته باشد روشن سازد. 
آدام کدلاک که استاد فلسفه است در مقدمه کتاب به این نکته توجه می‌دهد که خود نیز یکی از هواداران ورزشی است و این کتاب برگرفته از اقیانوسی از خاطرات او در این زمینه است. نویسنده از اولین تجربه هواداری‌اش در 6سالگی می‌گوید و اینکه چطور نرم‌نرمک با مفهوم هواداری آشنا شده است. در فصل اول کتاب، کدلاک به زیبایی شرح می‌دهد که چگونه هواداران ورزشی به هنگام توصیف عملکرد تیم خود از ضمایر اول شخص استفاده می‌کنند. برای نمونه آنها می‌گویند: «امروز اصلا خوب بازی نکردیم»، «اگر مهاجمی بهتر می‌داشتیم شرایط ما بسیار فرق می‌کرد.» برخی از نویسندگان بر این باورند که این روحیه هواداران در به‌کار بردن چنین ضمیر‌هایی و سهیم دانستن خویش در تیم، کاربردی غلط است. مادامی که کسی در تیمی فعالیت ندارد یا کارمند آن باشگاه نیست، حق چنین کاربردی را ندارد. وقتی طرفداران جملاتی مانند «ما بازی را بردیم» می‌گویند، از نظر زبانی ویژگی‌هایی را به خود نسبت می‌دهند که درواقع آنها را ندارند و درنتیجه تمایز اساسی بین شرکت‌کنندگان و مشاهده‌کنندگان را از بین می‌برند. کدلاک این معنا را با دقت بسیار زیادی می‌کاود و این پرسش را مطرح می‌سازد که این استفاده بی‌اندازه هواداران از واژه «ما» چه هزینه‌های بالقوه‌ای می‌تواند برای آنها داشته باشد. نویسنده در فصل‌های دیگر کتاب نیز با بیانی فلسفی و شیوا و بهره بردن از تجربه‌های شخصی خود به زیبایی به بررسی و تحلیل دیگر زوایای مساله هواداری می‌پردازد. 
کتاب کدلاک، افزون بر یک مقدمه با عنوان «بررسی اخلاق هواداری در عصر پس از همه‌گیری» دربردارنده هفت فصل زیر است:
1. در باب «ما»
2. چرا ورزش‌ها مانند شکسپیر هستند؟
3. آنها را مانند یک برادر دوست داشته باشید
4. پرهیز از دام‌های عینیت
5. دفاع محتاطانه از فوتبال
6. هواداری برابری‌طلب
7. هواداری جهان‌وطنی
نویسنده در بخش آخر کتاب با عنوان نتیجه‌گیری، دستور العمل‌هایی برای هوادار خوب بودن می‌دهد. برخی از آنان چنین هستند: 
همواره به یاد داشته باشید که ورزشکاران نیز در زمره مردم هستند. 
به دقت در باب آنچه ورزشکاران به شما مدیون هستند فکر کنید.  نسبت به فضاهای مجازی و برخط بسیار محتاط باشید.  سعی کنید از طرفداران دیگر، به‌ویژه هواداران جدید قدردانی کنید. 

پی‌نوشت‌ها: 
-1 Adam Kadlac 
-2 Wake Forest University
-3 Kadlac,Adam ( 2022) THE ETHICS OF SPORTS FANDOM, Routledge