فغانی اولین داور آسیایی تاریخ جام‌جهانی؟

امید نظری گوهر، خبرنگار:دمیده شدن سوت افتتاحیه جام‌جهانی توسط دنیله اورساتو مصادف با جشن 92سالگی بزرگ‌ترین رویداد فوتبال جهان بود که البته در این نزدیک به یک قرن، فوتبال ملی ایران کمتر موفق شده با برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری درون مستطیل سبز اتفاقات درخشانی را رقم بزند تا مهم‌ترین دستاورد‌های ما در این تورنمنت به داوران و کمک داورانی بازگردد که با حضور و عرض‌اندام‌شان موفقیت‌های خوبی را رقم زده‌اند. 
در سال‌های اخیر بعد از جعفر نامدار که سابقه قضاوت دیدارهای استرالیا-شیلی و لهستان-مکزیک در ادوار 1974 و 1978 این مسابقات را دارد و اسفندیار بهارمست که در کارنامه‌اش داوری رقابت‌های اسپانیا-نیجریه و برزیل- نروژ در جام‌جهانی 1998 را می‌بیند نوبت به علیرضا فغانی رسیده است تا با قضاوت دیدارهای آلمان- مکزیک، صربستان- برزیل، فرانسه- آرژانتین و بلژیک- انگلیس همچون بزرگ‌ترین قاضیان تاریخ جام‌جهانی در بیست‌ویکمین دوره این مسابقات بدرخشد. مسئولان عالی کمیته داوری فیفا با رصد عملکرد قاضی 44ساله ایرانی دوباره فغانی را برای حضور در جام‌جهانی 2022 برگزیدند و در این جام قضاوت دیدار امروز برزیل برابر صربستان را به او سپردند تا با پنج بار دمیدن سوت در بزرگ‌ترین رویداد فوتبالی جهان رکوردی جذاب‌تر نسبت به چند نام بزرگ داشته باشد. 

 بهتر از قاضیان سرشناس
در لیست داوران ادوار مختلف جام‌جهانی که سابقه چهار قضاوت در این تورنمنت بزرگ را دارند اسم 30نفر دیده می‌شود که نام چند شخص به گوش فوتبال‌دوستان بیش از بقیه آشناست. خاطرات علاقه‌مندان فوتبال در کشور ایران با ساندرو پل در قضاوت دیدار ایران- استرالیا و شهرآورد چهل‌ویکم گره خورده است اما این داور پیش از قضاوت فینال جام‌جهانی 1994 بین برزیل- ایتالیا در دوره اشاره‌شده داوری رقابت‌های نروژ- مکزیک، برزیل- سوئد و ایتالیا- اسپانیا را برعهده داشت. 
قاضی دیدار فینال 2002-2001 لیگ قهرمانان اروپا بین رئال مادرید و بایرلورکوزن نیز سابقه 4 قضاوت در جام‌جهانی را دارد. اورس مایر در جام‌جهانی 1998 فارغ از قضاوت دیدار ایران و آمریکا داوری تقابل نیجریه- دانمارک را نیز برعهده داشت. داور سوئیسی در دوره بعدی این مسابقات قاضی نخست دیدارهای کره جنوبی- آمریکا و آلمان- کره‌جنوبی بود. همچنین داور فینال جام‌جهانی 1974 بین هلند- آلمان، جک تیلور که سابقه قضاوت بیستمین شهرآورد سرخابی‌های پایتخت را نیز برعهده داشته است با داوری تقابل‌های ایتالیا- سوئد در سال 1970 و بلغارستان- اروگوئه و آرژانتین- آلمان‌شرقی در دهمین دوره جام‌جهانی در زمره افرادی قرار می‌گیرد که سابقه 4 قضاوت در بزرگ‌ترین آوردگاه فوتبالی جهان را دارند. 
دیگر چهره نامدار فوتبال جهان که فغانی از رکوردش عبور کرده شخصی نیست به جز گراهام پل که در سال 2002 داوری ایتالیا- کرواسی را برعهده داشت. مرد متولد ترینگ در دوره بعدی این مسابقات نیز نقش داور نخست رقابت‌های کره‌جنوبی- توگو، عربستان سعودی- اوکراین و کرواسی- استرالیا را ایفا کرد. پائولو گومز کاستا فارغ از حضور در 2 شهرآورد پایتخت با داوری دیدارهای جامائیکا- کرواسی و آلمان- مکزیک در سال 1998 و قضاوت مسابقات دانمارک- فرانسه و مکزیک- آمریکا در جام‌جهانی 2002 جزء افراد نامدار لیست اشاره‌شده است. قاضی رقابت فوتبال المپیک 2008 بین آرژانتین و نیجریه، ویکتور کاسای که در کارنامه‌اش سابقه برعهده گرفتن مسئولیت داوری فینال لیگ قهرمانان اروپا 2011-2010 بین منچستریونایتد و بارسلونا را می‌بیند تنها در سال 2010 موفق شد طعم شیرین حضور در بزرگ‌ترین آوردگاه فوتبالی جهان را بچشد اما در همین تنها تجربه‌اش توانست دیدارهای مهمی همچون تقابل برزیل-کره‌شمالی، مکزیک- اروگوئه، آمریکا- غنا و آلمان- اسپانیا را قضاوت کند. 
ریتزولی ایتالیایی، داور فینال جام‌جهانی 2014 بین آرژانتین- آلمان و بازی پایانی لیگ قهرمانان اروپا 2013-2012 میان بایرن مونیخ و دورتموند در سال 2014 قضاوت رقابت‌های اسپانیا- هلند، نیجریه- آرژانتین و بلژیک – آرژانتین را نیز برعهده داشته است. همچنین نباید به‌راحتی از کنار اسم نواف شکرالله گذر کرد که در سال 2014 در نقش داور ضیافت استرالیا- اسپانیا و پرتغال- غنا ظاهر شد و در دوره گذشته داور رقابت‌های لهستان- سنگال و پاناما- تونس بود. علاوه‌بر موارد ذکرشده فغانی توانست از افراد نامدار دیگری همچون جورج کورتنی، هیو دالاس، جمال حیمودی، ماسیمو بوساکا، لوئیس مدینا کانتالخو و تورو کامیکاوا که سابقه 4 قضاوت در جام‌جهانی را دارند بگذرد. 

 عبور احتمالی از سد چند بزرگ
با شناخت از ظرفیت‌های علیرضا فغانی و اعتمادی که مسئولان کمیته داوری فیفا به او دارند بعید به نظر می‌رسد ارمغان او تنها در قضاوت در بازی امروز خلاصه شود اما نام او همین الان نیز در کنار اسامی بزرگی قرار گرفته است. پیرلویجی کولینا در جام‌جهانی 1998 قضاوت تقابل میان هلند- بلژیک و فرانسه- دانمارک را برعهده داشت. داور ایتالیایی همچنین در سال 2002 جدا از داوری فینال این مسابقات بین برزیل و آلمان، قضاوت آرژانتین- انگلیس و ژاپن- ترکیه را نیز برعهده داشت. مارکوس مرک به پشتوانه حضور در سال‌های 2002 و 2006 در کارنامه‌اش قضاوت 5 دیدار جام‌جهانی حک شده است. او در هفدهمین دوره این رقابت‌ها داوری تقابل ژاپن- روسیه و دانمارک- انگلیس را برعهده داشت و در دوره بعدی ایفاگر نقش قاضی صربستان مونته‌نگرو- هلند، برزیل- استرالیا و غنا-آمریکا بود. 
کیم میلتون نیلسون در جام‌جهانی 1998 داور رقابت‌هایی مثل آلمان- یوگسلاوی و آرژانتین- انگلیس بود و در دوره بعدی کمیته داوران فیفا، قضاوت تقابل آلمان- ایرلند، بلژیک- روسیه و برزیل- ترکیه را به وی سپردند. مازیچ صرب، داور جنجالی دیدار ایران و آرژانتین در سال 2014 پیش از این اشتباه تاثیرگذار حاکم میانه میدان تقابل آلمان- پرتغال بود. او در دوره پیش این رقابت‌ها نیز نقش عهده‌دار مسئولیت عدالت در هماوردهای کره‌جنوبی- مکزیک، سنگال-کلمبیا و برزیل- بلژیک را ایفا کرد. همچنین نباید از کنار اسامی نامداری مثل هوراسیو الیزوندو عبور کرد که در جام‌جهانی 2006 داوری‌های جذابی در تقابل‌های آلمان- کاستاریکا، جمهوری‌چک- غنا، سوئیس- کره‌جنوبی، انگلیس- پرتغال و ایتالیا- فرانسه داشت. 

 جایگاهی که می‌تواند متزلزل شود 
در لیست افرادی که سابقه 6 قضاوت در جام‌جهانی را دارند نام‌های قابل‌تاملی دیده می‌شود. از میان نسل گذشته داوران قاضی فینال جام‌جهانی 1962 میان برزیل و چکسلواکی، نیکلای لاتیشف نامش بیش از بقیه چشم‌ها را جلب می‌کند؛ داور اهل مسکو همچنین در سال 1958 داوری سوئد- مکزیک و ولز- مجارستان را برعهده داشت و در سال 1962 با قضاوت انگلیس- آرژانتین، ایتالیا- سوئیس و چکسلواکی- مجارستان شایستگی‌هایش را برای دیدار فینال اثبات کرد. داور نام آشنا سوریه‌ای، جمال شریف نیز موفق شده به پشتوانه داوری جدال انگلیس- مجارستان و انگلیس- پاراگوئه در سال 1986، اتریش- آمریکا در سال 1990، کلمبیا-رومانی، روسیه- کامرون و مکزیک- بلغارستان در پانزدهمین دوره این مسابقات به 6 حضور در جام‌جهانی برسد. 
جمال الغندور در جام‌جهانی 1998 قضاوت شیلی- اتریش، آمریکا- یوگسلاوی و برزیل- دانمارک را برعهده داشت تا به پشتوانه داوری تقابل اسپانیا- پاراگوئه، کاستاریکا- برزیل و اسپانیا- کره‌جنوبی در هفدهمین دوره این رقابت‌ها پرونده‌اش در جام‌جهانی مختومه شود. روبرتو روزتی را نیز باید در زمره افرادی قرار داد که سابقه 6 حضور در جام‌جهانی را دارند. مرد متولد تورینو در سال 2006 نیز در دیدارهای مکزیک- ایران، آرژانتین- صربستان- مونته‌نگرو، پاراگوئه- تیرینیداد توباگو و اسپانیا- فرانسه تلاش کرد عدالت را در مستطیل سبز پیاده کند. وی همچنین در سال 2010 قضاوت غنا- استرالیا و آرژانتین- مکزیک را برعهده داشت. 
دیگر اسم نامدار این لیست بلندبالا، هاوارد وب است که در سال 2010 توانست با قضاوت جدال‌های اسپانیا- سوئیس، اسلواکی- ایتالیا، شیلی- برزیل و هلند- اسپانیا بدرخشد تا در دوره بعدی این مسابقات نیز به مرد اهل روتردام اعتماد شود و در تقابل‌های کلمبیا- ساحل‌عاج، برزیل- شیلی در میانه میدان شایستگی‌هایش را اثبات کند. همچنین نباید اسم جونیت چاکر را فراموش کرد که در جام‌جهانی 2014 قاضی جدال‌های برزیل- مکزیک، الجزایر- روسیه، هلند- آرژانتین و در دوره بیست‌ویکم این مسابقات با درایتش بازی‌های مراکش- ایران، نیجریه- آرژانتین و کرواسی- انگلیس را کنترل کرد. علاوه‌بر اسامی اشاره‌شده داوران نام‌آشنایی مثل مارگ گایگر، ساندرو ریسی و اسکار رویز و آرتور ادوارد الیس نیز احتمالا به‌زودی جایگاه‌شان توسط فغانی تهدید خواهد شد. 

 سخت اما ممکن 
فغانی با قضاوت دیدار برزیل و صربستان به رکورد 5 قضاوت در جام‌جهانی رسید تا رسیدن به آمار 7 داوری که توسط جان لانگنوس، سندی گریفیتس، خوان گاردزابال گارای، علی بوسیم، کارلوس سیمون، فرانک دی بلیکر، مارک آنتونیو رودریگز و بیورن کویپرز ثبت شده است کمی سخت به نظر برسد اما طبق شواهد او جزو گزینه‌های اصلی قضاوت در فینال جام‌جهانی است تا حداقل بتوان بر این اساس آمار 8 قضاوت را برای داور 44ساله متصور شد که این اتفاق ارمغان فغانی را با جوئل کوینیو، جرج لاریوندا و بنیتو آرچندیا مساوی خواهد کرد. البته طبق شواهد عقلانی بسیار بعید به نظر می‌رسد داور ایرانی موفق شود به رکورد روشن ایرماتوف با 11 قضاوت برسد اما کمی خوش‌اقبالی و اعتماد مسئولان داوری فیفا شاید آمار داور ایرانی را برابر با نستور پیتانا کند که در مجموع جام‌جهانی 2014 و 2018 توانسته است 9 بار در مستطیل سبز حاضر شود. 

 حریفان فغانی برای تاریخ‌سازی
در جام‌جهانی 2022 قطر نسبت به دوره گذشته داوران نامدارانی مثل نستور پیتانا، جونیت چاکر، بیورن کویپرز و فیلکس برای حضور ندارند اما علیرضا فغانی برای قضاوت فینال بیست‌ودومین دوره این رویداد رقبای سرسختی پیش‌روی خود می‌بیند. با سپردن دیدار افتتاحیه به دنیله اورساتو احتمال به وقوع پیوستن قانون نانوشته یعنی استفاده از داور افتتاحیه در مراحل پایانی زیاد به نظر می‌رسد. همچنین در قاره اروپا دنی ماکلی، کلمن تورپین و حتی متئو لاهوز، آنتونی تیلور و مایکل اولیور جزو گزینه‌های احتمالی داوری فینال جام‌جهانی هستند. 
همچنین عجیب‌ترین گزینه احتمالی قضاوت دیدار پایانی شخصی نیست به جز عبدالرحمان جاسم که با توجه به سرمایه‌گذاری چندین‌ساله قطری‌ها و شناخت از افکار مسئولان تصمیم‌گیر احتمال هبه کردن داوری این رویداد به مرد 35ساله اصلا کم به نظر نمی‌رسد. البته فارغ از نگاه متعصبانه در سال‌های اخیر شایسته‌ترین عملکرد متعلق به علیرضا فغانی بوده تا شانس وی بر همین اساس برای قضاوت فینال و تبدیل شدن به اولین داور آسیایی فینال جا‌م‌جهانی بیش از بقیه گزینه‌‌ها باشد.