کتابخانه‌های مرکزی ظرفیت خوب فرهنگی

رویکرد مهم نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تکمیل پروژه‌های مهم اساسی و زیربنایی کتابخانه‌های عمومی، به‌ویژه کتابخانه‌های مرکزی استان‌ها، مرکزی شهرستانی و استاندارد شهری بوده است. البته به‌موازات آن، نهاد به‌دنبال افزایش میزان سرانه فضای کتابخانه و بهبود دسترسی به خدمات کتابخانه‌ای، به‌ویژه در مناطق کمتربرخوردار، روستایی، حاشیه‌ای و محروم است و در این راستا پیشخوان‌های خدمات کتابخانه‌ای و کتابخانه‌های سیار نیز موردتوجه قرار گرفته‌اند.
برخی پروژه‌ها که مورد بهره‌برداری قرار گرفته، فرآیندی طولانی را برای ساخت پشت سر گذاشته‌اند. به‌طور مثال کتابخانه مرکزی مشهد، بعد از 23 سال مورد بهره‌برداری قرار گرفت، کتابخانه مرکزی یزد، بعد از 23 سال، کتابخانه مرکزی بجنورد، بعد از 11 سال، و کتابخانه مرکزی قم نیز پس از 10 سال ان‌شاءالله مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
طی سه‌سال گذشته چهارپروژه اساسی استانی شامل کتابخانه‌های مرکزی بجنورد، مرکزی امام خمینی(ره) مشهد، مرکزی یزد و پروژه اخیر یعنی مرکزی امام خامنه‌ای سنندج مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
در ادامه دو پروژه مهم کتابخانه‌های مرکزی استان‌های قم و رشت را در شرف افتتاح و بهره‌برداری خواهیم داشت که فرآیند تجهیز، طراحی فضا، آماده‌سازی منابع، تعریف خدمات و مقدمات اولیه برای این دو پروژه آغاز شده است.
درعین‌حال، پروژه‌های استان‌های دیگر را نیز باجدیت پیگیری می‌کنیم، از بین این پروژه‌ها می‌توان به کتابخانه‌ مرکزی شهر اراک (با زیربنای قریب به 18 هزار مترمربع)، کرمانشاه (با زیربنای قریب به 11 هزار مترمربع) و لرستان (با زیربنای قریب به هشت هزار مترمربع) که درصد پیشرفت فیزیکی محسوس و مطلوبی را دنبال‌ می‌کنند، اشاره کرد.
در سایر استان‌ها نیز مکاتباتی با نهادهای ذی‌ربط و مسئول استان اعم از استانداری، مسکن و شهرسازی، ادارات ارشاد، شهرداری، و... انجام شده تا روند تکمیل ساختمان کتابخانه‌ها تسریع شود، ازجمله در استان‌های قزوین، هرمزگان و زنجان.

  تعداد کتابخانه‌های مرکزی
تا قبل از سه‌سال گذشته هفت‌باب کتابخانه مرکزی با زیربنای تقریبی 57 هزار مترمربع در کشور وجود داشتند، طی سه‌سال چهارباب کتابخانه جدید نیز به مجموع کتابخانه‌های مرکزی افزوده‌شده و بر این اساس مجموع زیربنای فعلی کتابخانه‌های مرکزی استان‌ها به 83754 هزار مترمربع افزایش پیدا کرده، یعنی 26732 مترمربع به مجموع زیربنای فضاهای کتابخانه‌های مرکزی افزوده ‌شده است.
درحال‌حاضر، 11 باب کتابخانه مرکزی استانی در کشور فعالیت می‌کنند که شامل مرکزی امام خمینی(ره) مشهد مقدس، مرکزی ارومیه، مرکزی تبریز، مرکزی اردبیل، مرکزی همدان، مرکزی سمنان، مرکزی بجنورد (آیت‌الله مهمان‌نواز)، ایلام، سنندج، مرکزی اهواز و یزد هستند.

  خدمات کتابخانه‌های مرکزی
کتابخانه‌های مرکزی از هر حیث الگو هستند. الگو از حیث فضاهای وسیع با کاربری‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی، ارائه خدمات چشمگیر به همه اقشار، بهره‌گیری از تجهیزات جدید و مدرن کتابخانه‌ای، فراهم‌سازی فرصت‌های یادگیری مادام‌العمر برای عموم، ارتقای فرهنگ عمومی جامعه، ایجاد فرصت‌های مطالعه برای همه اقشار، و امکان دسترسی همگان به حجم عظیمی از منابع خواندن، یادگیری و آموزشی؛ لذا با این رویکرد، نهاد کتابخانه‌های عمومی، به‌دنبال بهره‌برداری از پروژه‌های کتابخانه‌های مرکزی است.
به‌دلیل وجود فضاهای مناسب، ظرفیت‌های خوبی برای ارائه انواع خدمات متنوع و مختلف کتابخانه‌ای در کتابخانه‌های مرکزی وجود دارد. به‌عبارتی وجود کتابخانه‌های مرکزی، امکان فعال‌سازی و تعریف خدمات جدید را فراهم کرده است. به‌طور مثال با افتتاح و بهره‌برداری از کتابخانه مرکزی بجنورد، برای نخستین‌بار کتابخانه‌های عمومی کشور دارای گالری و نگارخانه شدند. با بهره‌برداری از کتابخانه مرکزی مشهد، بیش از 40 خدمت در این کتابخانه تعریف شد، ازجمله برای نخستین‌بار، اتاق‌های مطالعه گروهی و اتاق‌های مطالعه انفرادی با طراحی و فضاسازی جدید و مدرن ایجاد شد. با بهره‌برداری از کتابخانه مرکزی سنندج، برای نخستین‌بار، اتاق علم نوجوان در کتابخانه‌های عمومی کشور راه‌اندازی شد و ان‌شاءالله همین رویکرد در سایر پروژه‌های در دست بهره‌برداری و احداث دنبال می‌شود.
از سوی دیگر، به‌دلیل وجود فضا، بخش کودک کتابخانه‌های مرکزی، از نظر ظرفیت‌ها و امکانات برای برگزاری برنامه‌ها و فعالیت‌های ترویجی، فرهنگی، کتابخانه‌ای و آموزشی بسیار توانمند هستند. به‌طور مثال بخش کودک کتابخانه‌ها دارای زیربخش‌های مختلف شامل مادر و کودک، انتظار والدین، سن نمایش کودکانه، اسباب‌بازی، مخزن و بخش نشریات است.