بازنگری آیین‌نامه ارتقا با رویکرد تحولات جدید دانشگاه

سارا طاهری ،خبرنگار :به تازگی اتفاق خوبی در دانشگاه آزاد اسلامی در بحث هیات‌ممیزه افتاده است. تا پیش از شهریور سال 99 دانشگاه آزاد با بیش از 21 هزار عضو هیات‌علمی تنها 2 هیات‌ممیزه پزشکی و غیرپزشکی داشت. لزوم تسریع در بررسی و صدور احکام اعضای هیات‌علمی موجب شد تا تعداد هیات‌ممیزه برای طرح و بررسی پرونده‌های اعضای هیات‌علمی افزایش پیدا کند. حالا تعداد هیات‌های‌ ممیزه دانشگاه آزاد با موافقت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به 3 هیات‌ممیزه الف، ب و ج رسیده تا رسیدگی به پرونده‌های اعضای هیات‌علمی سرعت بگیرد. آن‌طور که محمدصادق ضیایی رئیس مرکز امور هیات‌های ممیزه دانشگاه آزاد اسلامی به «فرهیختگان» گفته در دو سال گذشته بیش از 2100 پرونده ارتقا ساماندهی شده است. مشروح گفت‌وگوی محمدصادق ضیایی رئیس مرکز امور هیات‌های ممیزه دانشگاه آزاد اسلامی و رئیس هیات تجدیدنظر انتظامی اعضای هیات‌علمی را در ادامه می‌خوانید. 

 بررسی بیش از 2100 پرونده در طول 2 سال اخیر
سومین هیات‌ممیزه دانشگاه آزاد هفته گذشته تشکیل شد که اتفاق مهمی برای اعضای هیات‌علمی محسوب می‌شود. درخصوص اهمیت و چگونگی تشکیل هیات‌ممیزه سوم توضیح دهید. 
پیش از این دانشگاه آزاد اسلامی یک هیات‌ممیزه داشت؛ به عبارت بهتر یک هیات‌ممیزه پزشکی و یک هیات‌ممیزه غیرپزشکی داشت. در شهریور سال 1399 تعداد هیات‌های ممیزه به دو هیات‌ممیزه رسید. عملکرد هیات‌ممیزه به این شکل بود که ما بالغ بر 2100 پرونده را به سامان رسانده و حدود 1550 پرونده مربی به استادیاری، حدود 310 پرونده استادیاری به دانشیاری و 72 پرونده دانشیاری به استادیاری را توانستیم محقق کنیم. همچنین ضمن حفظ کیفیت سعی در اصلاح هرم هیات‌علمی شد. همچین با توجه به اینکه دانشگاه 21 هزار هیات‌علمی دارد و تراکم پرونده زیاد است قرار شد که دو هیات‌ممیزه به سه هیات‌ممیزه تبدیل شود. از این‌رو پیشنهاد برگزاری هیات‌ سوم را به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ارائه داده و وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری با مجوز هیات سوم موافقت کرد. بعد از موافقت وزیر علوم، ریاست دانشگاه آزاد اسلامی احکام را زدند و روز یکشنبه جلسه معارفه برگزار شد. ریاست دانشگاه آزاد اسلامی در این جلسه، فرآیند کار هیات‌ممیزه و بحث مرجعیت علمی که یکی از اولویت‌های دانشگاه در سند تحول و تعالی است را مورد تاکید قرار داده و اعلام کردند که جلسه هیات‌ممیزه در جهت ارتقای اعضای هیات‌علمی، اصلاح هرم هیات‌علمی و مواردی که بر هیات‌ممیزه مترتب است برگزار شود. از هفته‌های آینده جلسات ممیزه با سامانه‌ای که از سوی مرکز فناوری و شبکه علمی دانشگاه ایجادشده برگزار می‌شود. 

 هر هفته دو جلسه هیات‌ممیزه تشکیل خواهد شد
نحوه فعالیت هیات‌ها در روند جدید چگونه پیش می‌رود؟
قرار است در هر هفته با موافقت رئیس دانشگاه و بیژن رنجبر، قائم‌مقام رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان جانشین ایشان در هیات‌ممیزه و عضو هیات‌ممیزه هرهفته یک جلسه داشته باشیم. یعنی ممیزه الف، ب و ج. البته ممکن است تراکم پرونده در هیات‌ممیزه الف بیشتر باشد بنابراین در یک هفته دو جلسه را به هیات‌ممیزه الف و جلسه سوم را به هیات‌ممیزه ب یا جیم براساس تراکم پرونده اختصاص خواهیم داد. البته مناطق کشوری را نیز به سه ممیزه تقسیم کردیم و برای یکسان‌سازی رسیدگی به پرونده‌ها، روسای کمیسیون‌های تخصصی هرسه ممیزه در کمیسیون تخصصی برای پرونده‌هایی که از کمیته‌های منتخب ارسال می‌شود شرکت خواهند کرد. همچنین افرادی ذی‌صلاح و فنی که دعوت شده و سایر افرادی که توسط روسای کمیسیون‌ها معرفی شده و توسط رئیس دانشگاه احکام آنها زده می‌شود نیز در این جلسات شرکت می‌کنند. 
درحال‌حاضر منتظریم که روسای کمیسیون‌ها، افراد کمیسیون‌ها را معرفی کنند تا پس از تایید احکام آنها صادر شود. همچنین درحال برنامه‌ریزی زمان کمیسیون‌ها هستیم که به‌سرعت پرونده‌های واصله از کمیته‌های منتخب را رسیدگی کنند. 
دستور دیگری که ریاست دانشگاه در جلسه مطرح و روی آن تاکید کردند، کمیته‌های منتخب استانی است. از آنجایی که در دانشگاه تمام فرآیندها استانی شده‌اند بنابراین ایشان تاکید کردند که کمیته‌های منتخب واحدها به کمیته‌های منتخب استانی تبدیل شود. روز شنبه دستورالعمل این کمیته‌ها را خدمت دکتر طهرانچی ارسال کردیم و در صورت تایید ابلاغ کرده و کمیته‌های منتخب استانی را نیز شکل خواهیم داد. 

سرعت بررسی پرونده‌ها در طی دو سال اخیر چقدر افزایش پیدا کرده است؟
میزان کاری که دو سال گذشته انجام شده است به اندازه 15 سال گذشته دانشگاه آزاد اسلامی بوده است. 

به تشکیل کمیته‌های منتخب استانی اشاره کردید. تشکیل این کمیته چه تغییری در روند فعالیت‌ها ایجاد می‌کند؟
نگاه در استان تخصصی‌تر و جامع‌تر شده و اگر در کمیته منتخب واحدها، افراد ذی‌فن از نظر تعداد به حد کفایت نرسد، در کمیته منتخب استان به حد کفایت می‌رسد. حتی پیش‌بینی کردیم که اگر در استان ذی‌فن مربوطه از باب تخصص در سطح استاد تمام نباشد بتوانند از استان‌های همجوار استفاده کنند و قطعا وقتی کمیته منتخب استانی شود از قوام و تخصص بهتری برخوردار است. رئیس استان رئیس این کمیته و معاون آموزشی استان نیز دبیر این کمیته خواهد بود. 

 65 درصد اعضای هیات‌ممیزه و کمیسیون‌ها از دانشگاه آزاد هستند
چه تعداد از اعضای هیات‌ممیزه‌ها و کمیسیون‌های تخصصی از دانشگاه آزاد هستند؟ چقدر این رویکرد وجود داشته که این افراد از دانشگاه آزاد باشند؟
بله بالای 65 درصد این افراد از دانشگاه آزاد هستند. قبلا این وزن به 20 درصد هم نمی‌رسید اما الان به صورت دقیقا 66.66 درصد از دانشگاه آزاد هستند و از بین اعضای هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی انتخاب شدند و مابقی آنها از غیر دانشگاه آزاد هستند. دستور ریاست دانشگاه آزاد اسلامی و رنجبر قائم‌مقام دانشگاه آزاد اسلامی این بود که در انتخاب‌ها به این سمت حرکت کنیم. پیش از این یعنی قبل از این دو سال شاید اعضای ممیزه تنها 20 درصد از دانشگاه آزاد اسلامی بودند. ضمن حفظ کیفیت این ارتقاها انجام شده است. کیفیت نیز به این دلیل است در دوره‌های قبل ممیزه، نمایندگان وزیر به‌صراحت بر این کیفیت تاکید کردند. 

 فعالیت هیات‌ممیزه تا پایان سال الکترونیکی خواهد شد
الکترونیکی شدن سیستم هیات‌ممیزه یکی از دستورکارهای مشخص مجموعه شما بوده است. قرار است چه اتفاقی بیفتد؟
به مرکز فناوری و شبکه علمی دانشگاه پیشنهاد مکانیزه یا الکترونیکی شدن سیستم هیات‌ممیزه را ارائه دادیم. دکتر قائدی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی شیراز فردی را معرفی کرده و بنده نیز از ممیزه فردی را معرفی کرده و جلسات زیادی در بخش فناوری با حضور این افراد برگزار شد. اگر بتوانیم این سیستم را مکانیزه کنیم اصفهان به‌عنوان پایلوت انتخاب شده و در کل سیستم بحث کاغذ را جمع‌آوری می‌کنیم. 

زمان مشخصی برای راه‌اندازی این سیستم وجود دارد؟
مرکز فناوری و شبکه علمی دانشگاه وعده پایان سال را به ما داده‌اند. البته امیدوارم قبل از ترم دوم بتوانیم این سیستم را راه‌اندازی کنیم اما در غیر این صورت نیز نهایتا تا پایان سال سیستم هیات‌ممیزه مکانیزه خواهد شد. امیدوارم بتوانیم این طرح‌ها را تجمیع کرده و نظرات ممیزه را براساس تجمیع اخذ کنیم. اقدامات پایه را واحد علوم و تحقیقات انجام می‌دهد ولی امیدوارم کل بحث ارتقا را در واحد اصفهان پایلوت کرده و بتوانیم نهایی کنیم. 

 بازنگری آیین‌نامه ارتقا با رویکرد تحولات جدید دانشگاه
آیین‌نامه ارتقای دانشگاه مورد بازنگری قرار گرفته است. لطفا درخصوص روند پیش‌روی آیین‌نامه جدید توضیح دهید. 
تلاش کردیم آیین‌نامه ابلاغی شورای عالی انقلاب فرهنگی را با دانشگاه آزاد اسلامی تطبیق دهیم؛ درواقع تلاش شد تا آنجایی که لازم بوده دانشگاه آزاد اسلامی‌ای شود و با قسمت ما بومی شود. پس از اخذ نظرات دکتر رنجبر، برای بررسی بیشتر به استحضار رئیس دانشگاه خواهد رسید. تلاش می‌کنیم آیین‌نامه مربوط به ارتقا را به شکل مستقل داشته باشیم. ممیزه دانشگاه آزاد اسلامی نیز براساس بخشنامه مربوطه شورای عالی انقلاب فرهنگی مستقل است. امیدوارم بتوانیم آیین‌نامه مستقل داشته باشیم. 

رویکردهای جدید دانشگاه چقدر در آیین‌نامه دیده شده و اجرایی می‌شود؟
رویکردهای جدید در آیین‌نامه دیده شده است. به‌طور مثال بحث سرآمدی، فناور، طرح‌های برون‌دانشگاهی و... را در آیین‌نامه جدید دیده و نهایی کردیم. اعلام کردیم اساتیدی که قرار است ارتقای آنها به استاد‌تمامی اتفاق بیفتد باید طرح‌های برون‌دانشگاهی را به‌عنوان روزمه داشته باشند. 

 یکی از روسای کمیسیون‌های تخصصی از گروه معارف انتخاب می‌شود
اعضای هیات‌علمی گروه معارف چالش‌های مختلفی نسبت به روند ارتقا دارند. درخصوص بهبود وضعیت این گروه چه برنامه‌ریزی صورت گرفته است؟
قرار است سه بحث را برای اساتید معارف پیش‌بینی کنیم. اول اینکه از اساتید معارف در رابطه با تایید اساتید این گروه استفاده شود. یعنی در کمیسیون علوم انسانی و هنر دانشگاه دیده شود. دوم اینکه اساتیدی که مجوز دارند ضمن اینکه در رشته مربوط به خود تدریس می‌کنند اگر تولیداتی تحت عنوان مقاله و کتاب در رشته‌ای که مجوز دارند داشتند در کمیته‌های منتخب حتما مورد بررسی قرار داده شود. سوم اینکه قرار شد یکی از روسای سه کمیسیون تخصصی ما قطعا از گروه معارف باشد و ذی‌فنی که دعوت می‌کنند نیز از آن مجموعه باشد. این موضوع را در تاریخ هجدهم آبان‌ماه به تمام روسای استان‌ها ابلاغ کردیم که این موضوع را درخصوص اساتید معارف ببینند. 

اخیرا موضوع نگارش آیین‌نامه جداگانه‌ای برای ارتقای اساتید معارف دانشگاه هم مطرح شده است. آیا این موضوع پیگیری می‌شود؟
بله این موضوع را نیز در دستور کار داریم اما آیین‌نامه ارتقای دانشگاه را به‌طور کلی بازنگری کرده و اگر دستوری درخصوص اصلاح این آیین‌نامه داشته باشند به آن عمل کرده و نهایی می‌کنیم. درخصوص آیین‌نامه معارف نیز خواهش کردیم که عزیزان معارف به ما پیشنهاد بدهند که آن را دیده و تطبیق دهیم اما هنوز آیین‌نامه پیشنهادی از معارف واصل نشده است. 

 شعبه دوم کمیته انتظامی اعضای هیات‌علمی فعال شد
شما مسئولیتی در کمیته انضباطی اعضای هیات‌علمی دانشگاه دارید. این مجموعه چقدر فعال است؟
هرهفته جلساتی در این خصوص برگزار می‌شود. شعبه دوم این کمیته نیز با حکم دکتر طهرانچی فعال شده و طبق آیین‌نامه‌ای که دکتر مظلوم، دبیر کمیته انضباطی تجدیدنظر به بنده ابلاغ کرده، ابلاغیه‌های مرتبط با پرونده‌هایی که باید در هیات انتظامی تجدیدنظر شعبه دوم کمیته انضباطی اعضای هیات‌علمی دانشگاه مطرح شود، به این کمیته ارجاع داده شده و هرهفته جلساتی را برای بررسی آنها برگزار می‌کنیم تا بتوانیم وضعیت پرونده‌های متراکم را ساماندهی کنیم. 

 150 پرونده در انتشار حکم تجدید نظر انتظامی 
آماری از کمیته‌انضباطی هیات‌علمی دارید؟ 
آمار دقیقی ندارم. اما حدود 150 پرونده در تجدیدنظر انتظامی متراکم شده و باید به نوبت به این پرونده‌ها رسیدگی شود. یکی از مشکلاتی که در کمیته‌انضباطی تجدیدنظر وجود دارد این است که کمیته‌های بدوی ما باید در آرای صادره دقت بیشتری کنند. درحقیقت در بسیاری از جلساتی که حضور پیدا می‌کنیم، متوجه می‌شویم در رابطه با آرای صادره بدوی که متقاضی تقاضای تجدید نظر می‌کند، وقتی با اعضای کمیته تجدیدنظر، شروع به بررسی محتوایی و تخصصی پرونده می‌کنیم، متوجه می‌شویم که رای‌های صادر شده رای‌های دقیق و بر مبنای آیین‌نامه کمیته انضباطی نبوده است تا جایی که گاهی لازم است تا درباره نوع رای صادر شده نسبت به تخلف صورت گرفته، تجدیدنظر صورت گیرد؛ در چنین مواردی در کمیته تجدید نظر، رای صادر شده مورد نقد قرار گرفته و رای جدید صادر می‌کنیم. 
طبیعتا کمیته‌های بدوی باید دقت عمل بیشتری داشته باشند و در همین راستا هر هفته جلسه برگزار می‌شود. امیداورم بتوانیم با جلسات برگزار شده تا پایان سال تراکم پرونده‌های موجود شکسته شود؛ البته با وجود شعبه دوم پرونده‌های معوق با سرعت بیشتری رسیدگی می‌شود. 

یک سال از رونمایی سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی گذشت؛ در یک سال گذشته در هیات‌ممیزه چه اقداماتی انجام شده است؟
در هیات‌ممیزه بحث مرجعیت مطرح است؛ راه‌کنش‌ها در این زمینه مشخص بوده و مسئولانی را هم در ارتباط با این حوزه در سازمان مرکزی مشخص کرده‌اند که نشان می‌دهد قرار است در هیات‌ممیزه بحث مرجعیت را دنبال کنیم. البته رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خود شخصا راهنمایی کرده‌اند مبنی‌بر اینکه از مجموعه دانشگاه چطور به هیات‌ممیزه ورود کنند. باید این مساله را هم مدنظر قرار داد که ما نسبت به جایگاه دانشگاه حساس هستیم و به همین دلیل خروجی‌های دانشگاه باید براساس سند تحول ارتقا پیدا کند تا از این طریق بتوانیم دیدگاه 5 ساله دانشگاه را محقق کنیم. 

تا شهریور سال آینده به‌صورت ملموس چه اتفاقی در بحث هیات‌ممیزه خواهد افتاد؟
بهبود وضعیت ارتقای اعضای هیات‌علمی، اصلاح هرم هیات‌علمی و تغییر جایگاه دانشگاه آزاد اسلامی سه ماموریت مهم و اصلی ما در سال آتی است.