علیرضا تقوی‌نیا، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
نیروی هوافضای سپاه روز شنبه 14 آبان اقدام به پرتاب زیرمداری ماهواره بر سوخت جامد «قائم ۱۰۰» کرد. تاکنون ایران چندین بار با استفاده از موشک‌های سوخت مایع چندین ماهواره را به فضا پرتاب کرده است اما پرتاب ماهواره با استفاده از موشک سوخت جامد نخستین‌بار بود که صورت می‌گرفت. استفاده از سوخت جامد این قابلیت را به موشک می‌دهد که با حجم سوخت کمتر فاصله بیشتری را طی کند. قابلیتی که برای رسیدن به فناوری موشک‌های قاره‌پیما امری ضروری به نظر می‌رسد. به همین جهت استفاده ایران از ماهواره‌بری با قابلیت استفاده از سوخت جامد آن‌هم در بحبوحه اغتشاشات خیابانی در ایران و فضاسازی ضدایرانی رسانه‌های غربی و دستاویز قرار دادن فروش پهپادهای ایرانی به روسیه ضمن اینکه دولت‌های استکباری دوردست را مورد تهدید قرار می‌دهد واکنشی به فضاسازی‌های ایجادشده علیه قدرت تسلیحاتی ایران است. برای بررسی چرایی اهمیت و پیام‌های بین‌المللی پرتاب ماهواره‌بر قائم توسط نیروی هوافضای سپاه با علیرضا تقوی‌نیا، کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو نشسته‌ایم. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
این موشک چه ویژگی‌های متمایزی نسبت به سایر ماهواره‌برهایی که تاکنون پرتاب کرده‌ایم دارد؟
این ماهواره‌بر 3 مرحله‌ای بوده و قادر است محموله خود را به ارتفاع 500 کیلومتری برساند. ما پیش از این هم ماهواره‌بر 3 مرحله‌ای آزمایش کرده بودیم اما ظرفیت این ماهواره‌بر 2 برابر نمونه‌های گذشته است. عملکرد موشک سه‌مرحله‌ای به این طریق است که در هر مرحله یک موشک عمل کرده و بعد از جدا شدن موشک بعدی فعال می‌شود این امر باعث افزایش برد موشک می‌شود. از این حیث عملکرد ماهواره‌بر قائم مشابه عملکرد موشک‌های زمین‌به‌زمین قاره‌پیماست. یعنی این موشک علاوه‌بر اینکه می‌تواند ماهواره‌بر‌ها را در مدار زمین قرار دهد در صورت نیاز کشور قابلیت تغییر کاربری به موشک قاره‌پیما را نیز دارد.
بحث نقطه گریز را اگر ممکن است مقداری تشریح کنید. موشک قاره پیما چه ارتباطی به مبحث هسته‌ای دارد. برخی مدعی‌اند ایران با سوخت این موشک حلقه آخر گریز هسته‌ای را هم تکمیل کرده است؟
برای اینکه یک بمب اتمی ساخته شود حدود 10الی12 کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده 235 با غنای 90 درصد نیاز است. غربی‌ها معتقدند اگر ایران غنی‌سازی 90 درصد داشته باشد توان تولید 3 بمب اتمی را دارد. ارتقا توانمندی غنی‌سازی از 20 درصد به 60 درصد اقدام پیچیده‌ای است اما بعد از رسیدن به این توانایی غنی‌سازی 90 درصد در دسترس است. ایران تاکنون غنی‌سازی 60 درصد را اعلام کرده و حرکت از این میزان به سمت 90 درصد نیز کار بسیار راحت و در دسترسی است. اگر امروز اراده جمهوری اسلامی این باشد که به سمت بمب اتمی حرکت کند ظرف چند روز می‌تواند به مرحله شلیک سلاح برسد که البته چنین نیازی وجود ندارد. سلاح‌های اتمی اورانیوم غنی‌شده‌ای است که به‌صورت فلز درآمده است و این فلز با یک انفجار نوترونی قدرت تخریب پیدا می‌کند. وقتی یک نوترون وارد هسته یک اورانیوم می‌شود یک واکنش زنجیره‌ای در کسری از ثانیه رخ داده و انرژی بسیار زیادی آزاد خواهد شد. به چنین بمب‌هایی بمب شکافت گفته می‌شود. بمب‌های اتمی به‌صورت گوی‌های فلزی درآمده و درون یک کلاهک قرار می‌گیرد. از آنجایی که ایران توانایی تولید اورانیوم فلزی را دارد عملا به فناوری بالقوه بمب هسته‌ای نیز دست یافته است. ایران با ساخت موشک قاره‌پیما توانایی حمل سلاح هسته‌ای را نیز پیدا کرده است که البته چنین نیازی نمی‌بیند و فتوای رهبری نیز چنین اجازه‌ای نداده است. این امر قدرت بازدارندگی و پرستیژ بین‌المللی برای کشور ایجاد می‌کند. همزمانی شلیک موشک قاره‌پیما با دستاورد‌های هسته‌ای و عبور ما از نقطه گریز نشان‌دهنده تقویت بازدارندگی جمهوری اسلامی و نوعی موازنه با قدرت‌های بزرگ جهانی است که امنیت ملی ما را به نحو محسوسی افزایش می‌دهد.
استفاده این موشک از سوخت جامد از چه جنبه‌هایی به نسبت سوخت مایع واجد مزیت است؟
نکته بعدی این است که این موشک با سوخت جامد کار می‌کند. سوخت مایع مشکلاتی زیادی دارد. فاسد شدن، نیاز به سوخت‌گیری و زمان‌بر بودن استفاده از آن، نمونه‌هایی از جمله این مشکلات است که موشک فاقد چنین مشکلاتی است. سوخت جامد هم سرعت را بالاتر می‌برد و هم بقا و پایداری بیشتری دارد و می‌تواند تا مدت‌ها درون محفظه بماند و هر زمان نیاز شد شلیک شود اما سوخت مایع این‌طور نیست. اگر بنا باشد سوخت مایع مورد استفاده قرار گیرد باید قبل از شلیک به محفظه تزریق شود که فرآیند زمان‌بری است.
پرتاب ماهواره‌بر قائم چه پیام‌هایی در عرصه بین‌المللی دارد؟
مهم‌ترین پیام این اقدام خطاب به دولت آمریکا است. ایران با این اقدام نشان داد از موشک‌های برد بلندی برخوردار است که قابلیت تبدیل به موشک قاره‌پیما زمین‌به‌زمین است. اکنون ایران هم قابلیت ساخت موشک‌های قاره‌پیما و هم قابلیت بالقوه ساخت بمب اتمی را دارد و همین امر علاوه‌بر ایجاد پرستیژ بین‌المللی برای ما یک قدرت بازدارندگی ایجاد می‌کند. این امر باعث کنار زدن سایه جنگ از روی سر ایران برای همیشه شده و جایگاه ایران را در معادلات جهانی به‌طور قابل توجهی ارتقا می‌دهد. همان‌طور که کشور چین در قرن گذشته میلادی به این سمت رفت. آنها ابتدا به فناوری نظامی به‌ویژه در زمینه هسته‌ای دست پیدا کردند و با رسیدن به یک موازنه قدرت در برابر آمریکا پشت میز مذاکره با آنها نشستند. همین اتفاق می‌تواند برای ایران نیز رخ دهد. ما می‌توانیم به‌عنوان یک بازیگر مطرح و با موازنه قدرت در عرصه بین‌المللی نقش ایفا کنیم.
این اقدام چه اثری بر میز مذاکرات هسته‌ای می‌گذارد؟
به نظر من برجام تمام شده و دیگر نمی‌شود روی آن حساب کرد. این اقدام در این راستا صورت گرفت که جمهوری اسلامی ایران نشان دهد بدون برجام به سیاست‌های خودش ادامه خواهد داد.
با توجه به اینکه هفته گذشته بایدن در یک اشتباه لفظی به حمایت از آشوب‌های ایران اعتراف کرد آیا اقدام ایران در پرتاب موشک قائم را می‌توانیم واجد پیام و پاسخ به اقدامات آمریکا ارزیابی کنیم؟
هدف غربی‌ها از اغتشاشات اخیر جلوگیری از نشست‌های منطقه‌ای و درگیر کردن ما با چالش‌های داخلی است. اما شلیک ماهواره‌بر قائم نشان می‌دهد چنین رفتارهایی از جمله تحریم حداکثری باعث نمی‌شود تا ایران از تلاش خود برای افزایش قدرت نظامی بکاهد.
مطالب پیشنهادی
