محمد محمدی، منتقد تئاتر:درحالیکه کمتر از چند روز دیگر به برپایی بخش رادیو تئاتر هجدهمین جشنواره تئاتر مقاومت زمان باقیمانده است 30 متن پذیرفتهشده در این بخش مطابق با جدول زمانبندیشده در 21شهریورماه از سوی دبیرخانه جشنواره اعلام شد، 30 متنی که در دوره هجدهم با یک ابتکار و نوعآوری منحصربهفرد در مقایسه با ادوار هفدهگانه تئاتر مقاومت صورت پذیرفت و آن اقتباسی بودن نمایشنامهها از بیش از 20 عنوان کتاب چاپشده توسط انتشارات روایت فتح است. آثاری چون «ستارههای کوکب/ افرا/ تهنیت عشق سلام/ هیچچیز مثل همیشه نیست/ با تو میمانم/ دوست دارم به یک شرط/ حکایت زخمها/ اسم تو مصفاست/ ایستادهام/ تو تورنتو/ دفترچه نیمسوخته/ اینجا خط مقدم است/ مجموعه کتاب یادگاران/ عقربههای جامانده/ قاسم حاجقاسم/ دلتنگ نباش/ 39 کیلو تمام/ معجزه رتیان/ عباس توأم بانو/ فهیمه/ مجموعه آسمان/ بچههای فلسطین/ تو جای همه آرزوهایم» که همگی نهتنها جزو آثار پرمخاطب که جزو ماندگارترین روایتها از رزمندگانی است که برای مقاومت از تمامیت این سرزمین تن و جان خود را فدا کردند. بیشک و بر مبنای فراخوان و محدودیت پذیرش قرار است تنها 15 اثر رادیویی از این نمایشنامهها به مرحله نهایی جشنواره راه پیدا کنند که خود یک آزمون سخت را پیشپای داوران قرار داده است، اما به هرنوع و نحوی که است در این روزها و مطابق با برنامه از پیش مشخصشده قرار است نام 15 نمایش رادیویی منتخب از سوی دبیرخانه اعلام شود تا در روزهای آینده بخش رادیویی هجدهمین جشنواره تئاتر مقاومت در استان فارس بعد از برپایی بخش نخست بینالملل در عراق و بخش خیابانی در استان یزد برگزار و این آثار به داوری گذاشته شود که صدالبته ازنظر نگارنده تمام این آثار جزو نمایشهای رادیویی برتر در حوزه ادبیات نمایشی معاصر بهشمار خواهند رفت و طبعا انتخابی سخت از بین آثار منتخب پیش پای داوران نهایی جشنواره قرار گرفته است.
اما اجازه دهید پیش از آنکه به آثار رسیده برای انتخاب به مرحله نهایی بپردازیم نیمنگاهی به برخی از کتابهای معرفیشده از سوی دبیرخانه که همگی از محصولات انتشارات بنیاد فرهنگی روایت فتح هستند انداخته شود تا با شناخت کلی اما کافی درخصوص متون معرفیشده به نمایشنامههای رسیده به دبیرخانه هجدهمین دوره جشنواره تئاتر مقاومت داشته باشیم.
«ستارههای کوکب»، «اسم تو مصطفاست» و «عباس توأم بانو» هرسه به قلم راضیه تجار است، ستارههای کوکب روایت مادرانه و شیرینی از زندگی بانو کوکب اسکندری مادر شهیدان حسن، علی و رضا مظفر است. او که قبل از انقلاب، خانهاش مرکز توزیع اعلامیههای امام بود با شروع جنگ تحمیلی همسر و پسرانش راهی جبهه میشوند و خودش هم پشتجبهه، خدمترسانی میکند. «اسم تو مصطفاست» روایتی شیوا و ماندگار از زبان همسر شهید مصطفی صدرزادهجوانمردی که همه دوستش داشتند بهطوریکه حتی اراذلواوباش را هم جذب هیأت میکرد و «عباس توأم بانو» از نگاه همسر، دختر و پسر شهید عباسعلی علیزاده به رشته تحریر درآمده است. از جمله سوابق کاری راضیه تجار نویسنده سرشناس حوزه ادبیات پایداری و مقاومت میتوان به «نرگسها»، «زن شیشهای»، «هفتبند بندهای روشنایی»، «سفر به ریشهها»، «شعله و شب»، «سنگ صبور»، «از خاک تا افلاک»، «ستاره من»، «جایی که آسمانش آینهکاری است»، «گمان مبر که شعله بمیرد»، «کوچه اقاقیا»، «فانوسی بیفروز» و «جای خالی آفتابگردان» اشاره کرد.
«حکایت زخمها» به قلم الهه آخرتی که روایتی است از زخمهای چهار جانباز مدافع حرم لبنانی، افغانستانی، پاکستانی و ایرانی. الهه آخرتی در این کتاب خواننده را بهپای حکایت زخمهای چهار جانباز مدافع حرم برده است که هرکدامشان از گوشه جغرافیای ایمان، خود را به سنگر دفاع رساندهاند و روایتگر مصافشان با دشمنی واحد هستند. از این نویسنده دو کتاب دیگر نیز در انتشارات روایت فتح به چاپ رسیده است؛ «هیچچیز مثل همیشه نیست» و «کمی بیشتر بمان». آخرتی در دومین جشنواره ادبیات پایداری و مقاومت شهید حاجحسین همدانی بهعنوان نویسنده منتخب مورد تجلیل قرارگرفته بود.
«دوستت دارم به یک شرط» و «معجزه رتیان» هر دو به قلم طاهره کوهکن از نویسندگان جوان و دهه شصتی ادبیات مقاومت است. اولی روایتی است از زندگی شهید مدافع حرم، پژمان توفیقی، قهرمان موتورسواری و آچارفرانسهای که مدافع حرم شد و دومی برداشتی داستانی از زندگی جانباز مدافع حرم، عباس دهقانیجوان اهل گوریگاه که بیشتر روزها و شبهای بیستوهشتسالگیاش در تاریکی خلاف میگذشت تا اینکه یک روز دیدن نامه اعزام دوستش به سوریه تلنگری میشود بر شیشه ذهنش. آن نامه یادآور خوابی میشود که عباس روز قبلش دیده بود. خوابی که در محاصره چندساعته رتیان، زیر گلولهباران تعبیر شد و روی سیاه سکه زندگی عباس را برگرداند.
«تو جای همه آرزوهایم» به قلم سمیه گنجی روایتی از شهید افغان نعمتالله نجفی است. شهیدی که در افغانستان بهدنیا آمد و در سوریه به شهادت رسید، مردی که پس از گذراندن سختیهای زیاد در زندگی و جابهجایی و مهاجرتهای فراوان پس از ۱۹ سال زندگی با همسری مهربان و فداکار درحالیکه سرپرست ۴ فرزند صالح بود، پس از شنیدن هجوم عناصر تکفیری به ساحت مقدس حضرت زینب(س) از آنچه داشت، گذشت.
آنچه بیان شد تنها تعدادی از منابع و مراجعی است که قرار بود در دوره هجدهم تئاتر مقاومت از روی آنها نمایشنامهها اقتباس شوند که در اوج ناباوری و با استقبال قابلتوجه علاقهمندان و هنرمندان متعهد و دغدغمند با دریافت بیش از یکصد نمایشنامه به دبیرخانه و سپس انتخاب 30 اثر و درنهایت نیز 15 اثر به مرحله اصلی این بخش برسند که با فیلترهای موجود خود نشان از نگارش برترین آثار نمایشی در حوزه تئاتر از چنین منابعی دارد. به دیگر سخن آنکه بهمدد و همت جشنواره تئاتر مقاومت، هنرهای نمایشی کشور اکنون صاحب گنجینه بیبدیل از بهترین نمایشنامهها در حوزه ادبیات مقاومت و پایداری شده است و این خود یک گام مهم و اساسی در حوزه تئاتر انقلاب و دفاع مقدس است، اما 30 اثری که از سوی دبیرخانه برای تولید نمایش رادیویی اعلام شد نیز خود جای تقدیر دارد. از نمایشنامه «نامههای شرجی» به قلم شهرام کرمی گرفته تا متن «این اسم ندارد» به نویسندگی شهرام احمدزاده و بسیاری دیگر از هنرمندان جوان در سراسر کشور برای حضور در چنین رویداد مهمی بیشک بخش رادیو تئاتر را که در ادوار گذشته نهایتا بدل به یک بخش فرعی و کماهمیت که ذیل بخش اصلی و صحنه همواره نادیده گرفته میشد به یک بخش اصلی و اثرگذار تبدیل شود که خود نمود واضح و آشکاری از پیوند تئاتر مقاومت با ادبیات پایداری آنهم در وضعیت نابسامان فعلی تئاتر دارد. آمال و آرزویی که نهتنها برای سایر ادوار تئاتر مقاومت که برای تمامی ادوار جشنواره تئاتر فجر و حتی هنرهای نمایشی کل کشور در عمر بیش از چهار دهه از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی بهنوعی دستنیافتنی و غیرممکن بود.
نمایش «گره آخر» به نویسندگی و کارگردانی بهنام میرزایی از همدان، نمایش «فال مین» به کارگردانی ماکان رضاییپور از تهران، نمایش «سربردار» به کارگردانی سمیه مودی از بیرجند، نمایش «آرامگاه» به کارگردانی مریمالسادات رضوی از کرمانشاه، نمایش «افرا» به کارگردانی سحر کیه از ساری، نمایش «تور تورنتو» به کارگردانی مصطفی ساری از ازنا، نمایش «معجزه رتیان» به کارگردانی حمید حمدی از آذربایجانشرقی، نمایش «تو جای همه آرزوهایم» به کارگردانی سامان ارمی از مهاباد، نمایش «فهیمه» به کارگردانی محمد امانی از بهشهر، نمایش فرزندان روحالله به کارگردانی وحیدرضا براتی از اصفهان تنها بخشی از 30 اثری است که نهتنها نشان از پیوند تئاتر با ادبیات دفاع مقدس دارد، بلکه شعار دوره هجدهم که برخلاف سایر ادوار تنها در تهران برگزار میشد اینبار در گستره ایران اسلامی جامه عمل پوشاند و بیشک دوره هجدهم را میبایست یک دوره ویژه و منحصربهفرد دانست. دورهای که محصول حمایتها و سیاستهای دقیق و درستی است که با اشراف کامل بر حوزه تئاتر و هنرهای نمایشی کشور توسط رئیس بنیاد فرهنگی روایت فتح و دبیر محترم این دوره در کنار مشاوران و گروه اجرایی این دوره اتخاذ شده، دانست. به امید آنکه دوره هجدهم تئاتر مقاومت برای سایر ادوار نیز الگویی تمامعیار در اتخاذ تصمیمات درست و بینقص موردتوجه قرار گیرد.