کاهش اقبال به کارآفرینی در فارغ‌التحصیلان چینی

ندا اظهری، مترجم:رونق علم و فناوری در دنیا در راستایی حرکت کرده که افراد به‌ویژه دانشجویان و فارغ‌التحصیلان ترجیح می‌دهند با توانمندی‌هایی که دارند در حرفه‌ای مشغول به فعالیت شوند که ایده و طراحی آن را خودشان انجام داده باشند و حتی عده‌ای را هم در سمت‌های مختلف به کار گیرند. اما این کار علاوه‌بر اینکه می‌تواند اشتغال‌آفرینی کند، تا حد زیادی به اقتصاد آن کشور کمک و آن را پررونق‌تر می‌کند. دولت چین چند سالی است که به دنبال اصلاح سیستم آموزش عالی این کشور، طرح‌هایی را در نظر گرفته تا به این واسطه بتواند به ابرقدرت علمی در جهان تبدیل شود. البته طبق رتبه‌بندی‌هایی که در دو، سه سال اخیر منتشر شده، چین توانسته جایگاه نخست آمریکا را در زمینه تولید علم در جهان بگیرد و به عبارتی، رده نخست تولیدکننده علم را در دنیا از آن خود کرده است و این بیانگر نتیجه‌بخش بودن راهکارهای ارائه‌شده باشد.  آخرین آمارها از اقتصاد چین حکایت از کاهش 4.4 درصدی رشد اقتصادی این کشور در سال 2022 دارد و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که این کاهش رشد در سال 2023 به 4.9 درصد خواهد رسید. ورود دانشجویان حرفه‌ای و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی کارکشته که بتوانند باری از روی دوش جامعه برداشته و به حل مسائل موجود کمک کنند، می‌تواند در رونق بخش اقتصادی تاثیر داشته باشد. در دنیایی که فناوری حرف اول را می‌زند و بسیاری از اقتصادهای دنیا از حالت تک‌بعدی خارج شده و از منابع مختلفی تامین می‌شوند، بسیاری ترجیح می‌دهند کسب‌وکار خود را راه بیندازند و تنها به اشتغال در یک شرکت به‌عنوان کارمند بسنده نمی‌کنند. این کار علاوه‌بر اینکه در اشتغالزایی نقش بسزایی دارد، خطرات و چالش‌های خاص خود را داشته و هر کسی زیر بار این مسائل نمی‌رود. با تمام تلاش‌هایی که دانشگاه‌ها و دولت چین برای جذب دانشجویان و فارغ‌التحصیلان به بخش کارآفرینی انجام داده‌اند، اقبال فارغ‌التحصیلان به مقوله کارآفرینی طی سال‌های اخیر با کاهش مواجه شده و بسیاری از آنها به دنبال مشاغل پایدارتری هستند تا بتوانند منبع درآمد باثبات‌تری برای خود داشته باشند. به‌ویژه با توجه به رکود اقتصادی حاکم بر دنیا بعد از همه‌گیری کرونا، این موضوع اهمیت بیشتری پیدا کرده است. 

 روند کاهشی گرایش به کارآفرینی در چینی ها
به گزارش «تایمز»، شواهد حاکی از آن است که سهم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی چین که به‌عنوان کارآفرین وارد بازار کار شده‌اند، از 0.7درصد در سال 2009 به 2.1 درصد در سال‌های 2015 و 2016 افزایش یافته است. این در حالی است که آمارهای ارائه‌شده از سوی MyCOS، بزرگ‌ترین شرکت تحقیقاتی آموزش عالی چین بیانگر افت نسبی و مداوم آن تا سال‌های اخیر است به‌طوری که شمار فارغ‌التحصیلانی که جذب کارآفرینی شده‌اند در سال 2021 به 1.2 درصد کاهش یافته است. با وجود این که حمایت‌های سیاست ملی و سرمایه گذاری‌ها در این بخش وارد شدند، اما آموزش عمومی کارآفرینی در چین با رشد قابل توجهی مواجه نشد و چالش‌هایی که فارغ‌التحصیلان کارآفرین با آن مواجه هستند، همچنان به قوت خود باقی است. کارشناسان بر این باورند زمانی که تب شکل‌گیری استارتاپ‌ها فروکش کرد، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هم نسبت به ورود به این عرصه سرد شده و تمایل زیادی به حضور در این حوزه پیدا نکردند. از این رو ترجیح می‌دهند ببیشتر به سراغ مشاغل پایدارتر و تحصیلات تکمیلی بروند تا اینکه وارد حوزه‌ای شوند که از پایداری و ثبات بالایی برخوردار نیست. 

 انتخاب رشته با نگاه به شغل آینده
بررسی‌های اخیر نشان می‌دهند که دانشجویان چینی بر چشم‌انداز شغلی مرتبط با انتخاب دانشگاه و رشته خود تاکید بیشتری دارند. این بدان معناست که آنها در زمان انتخاب رشته تحصیلی دانشگاهی خود ترجیح می‌دهند رشته‌هایی را انتخاب کنند که بازار کار خوبی داشته و بتوانند با تحصیل در آن، دانش و تجربه لازم برای ورود به شغلی کاربردی را به دست آورند. نرخ رشد این کشور در سال 2021 به 0.4درصد رسیده و در این حد متوقف شده است که پایین‌ترین رقم در بیش از 30 سال گذشته است که البته این توقف رشد جدا از رکود اقتصادی در شروع همه‌گیری کروناست. 

 افزایش بی‌سابقه فارغ‌التحصیلان چینی
مقامات آموزش عالی چین از دانشگاه‌ها خواسته‌اند تا به دانشگاه‌ها در یافتن شغل در بازار سخت اشتغال کمک کنند. این در حالی است که انتظار می‌رود تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی چین برای نخستین بار به مرز 10 میلیون نفر برسد. این تعداد که در تاریخ چین بی‌سابقه است، درخواست تحصیل در دوره‌های تحصیلات تکمیلی را دارند. تمایل به سرمایه‌گذاری در بازار کار به دلیل پویایی ضعیف بازار اشتغال چین با افت شدیدی روبه‌رو شده است. در این میان بیشترین تلاش چین و حمایت‌هایی که صورت می‌گیرد، روی ایجاد تحول در نوآوری و پروژه‌هایی برای مقابله با محاصره فناوری‌های خارجی متمرکز هستند بنابراین آن دسته از کسب‌وکارهایی که از خلاقیت محدودی برخوردار بوده و متخصصان کمی در حوزه‌های فناورانه در اختیار دارند از شانس موفقیت پایین‌تری برخوردارند. به‌طورکلی شمار فارغ‌التحصیلان کارآفرین که به فکر راه‌اندازی کسب‌وکارهای خود هستند به‌شدت کاهش یافته اما در عوض کیفیت کار آنها بهبود پیدا کرده است. طبق آمارهای اخیر ارائه‌شده تا مارس 2022 قریب 125 هزار فارغ‌التحصیل دانشگاهی در 407 رشته تحصیلی در 30 استان و ناحیه چین حضور دارند. 
 افزایش آمار اشتغال فارغ‌التحصیلان به زور تقلب
تمرکز چین بر اشتغال فارغ‌التحصیلان رویکرد سرکوب‌کننده‌ای را در بین دانشگاه‌های این کشور دنبال می‌کند. در چین که با توجه به نرخ بالای فارغ‌التحصیلان رقابت بالایی برای کسب شغل مناسب در این بازار آشفته وجود دارد و موسسات به دلیل بالا بودن این آمار و یافتن کار برای دانشجویان فارغ‌التحصیل خود در میان این رقابت تنگاتنگ، بسیار تحت فشار هستند. هر ساله دانشگاه‌های چین باید نرخ اشتغال فارغ‌التحصیلان خود را به دولت گزارش دهند. اما با توجه به بازار کار ضعیفی که در چین برقرار است، دانشجویان و موسسات آموزشی ترغیب به تقلب می‌شوند تا آمارهای ارائه‌شده از سوی دانشگاه‌ها، آمارهای قابل قبولی برای دولت این کشور باشد. این بازار تقلب تا جایی پیش رفته که مقامات چینی به دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی هشدار داده‌اند که هیچ کدام از دانشگاه‌های این کشور مجاز نیستند الزامات انضباطی را برای فارغ‌التحصیلان مشخص کنند و هیچ فارغ‌التحصیلی نباید مجبور به امضای قرارداد اشتغال شود. این هشدار در حالی منتشر شده که طبق اخبار رسیده، برخی موسسات آموزش عالی چین شرط اعطای مدرک به فارغ‌التحصیلان خود را اشتغال اعلام کرده‌اند در غیر این صورت از دادن مدرک به آنها خودداری می‌کنند. درواقع این دانشگاه‌ها در نظر دارند با تنظیم چنین قراردادهایی به‌اجبار هم که شده آمار فارغ‌التحصیلان شاغل خود را بالا نشان دهند. 
دانشگاه‌های پکن جزء مراکزی هستند که فشار زیادی را به دانشجویان برای یافتن شغل فوری همزمان با فارغ‌التحصیل شدن وارد کرده و همین امر، دانشجویان و حتی دانشگاه‌ها را به تقلب واداشته است. در این میان، آن دسته از موسسات آموزش عالی که به دنبال آن هستند آمار بالای اشتغال فارغ‌التحصیلان آنها امیدوارکننده باشد، اعطای مدرک دانشگاهی به دانشجویان شاغل تنها راهی است که می‌تواند اوضاع را به نفع آنها پیش ببرد. به دنبال همه‌گیری کرونا و جدایی اقتصادی بسیاری از کشورها از چین، مشاغل کمتری در بازار چین حضور یافته و بسیاری از فارغ‌التحصیلان برای اخذ مدارک تحصیلی خود سردرگم شده‌اند. کارشناسان هشدار داده‌اند که این فشارها هم دانشجویان و هم دانشگاه‌ها را به تقلب وامی دارد. به لحاظ تجربی، بسیاری از فارغ‌التحصیلانی که قادر نیستند در زمان مقتضی در شرکت‌های ایده‌آل مشغول به کار شوند، مجبور به ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر می‌شوند یا حتی در سال آخر تحصیل، به امضای قراردادهای صوری تن می‌دهند. این در حالی است که فشارها برای یافتن شغل برای فارغ‌التحصیلان در سال‌های اخیر افزایش یافته است. اما این مقوله‌ای تازه در سیستم آموزش عالی چین به شمار نمی‌رود و سال هاست این فشارها در قالب قانونی نانوشته دانشجویان و دانشگاه‌ها را تحت تاثیر قرار داده است و همه‌گیری کرونا اوضاع تقلب را در نظام آموزشی چین تشدید کرده است. 
به گزارش studyinternational، دانشگاه‌ها به‌طور فزاینده‌ای به دنبال راه‌هایی برای تنوع بخشیدن به جریان‌های درآمدی خود هستند که از آن جمله می‌توان به ترغیب دانشجویان و استادان دانشگاه برای مشارکت در فعالیت‌های کارآفرینی اشاره کرد. با وجود آماری که حکایت از کاهش تمایل فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به کارآفرینی پیدا کرده‌اند، مطالعات نشان می‌دهد که فعالیت کارآفرینی در پردیس‌های دانشگاهی به‌طور فزاینده‌ای دنبال می‌شود و دانشجویان و محققان دانشگاهی ترغیب به کارآفرینی می‌شوند به این امید که با رونق کارآفرینی، تجاری‌سازی اکتشافات علمی تقویت شود. این در حالی است که گزارش لیگ دانشگاه‌های تحقیقاتی اروپا تاکید کرده است که پژوهش‌هایی که در قالب کارآفرینی‌ها صورت می‌گیرد، به حل بسیاری از چالش‌های اجتماعی جهان کمک می‌کند. مهارت‌های کارآفرینی به افراد در شناسایی و دنبال کردن فرصت‌های موجود برای خلق ارزش جدید و حل مشکل سازمانی کمک می‌کند. دانشگاه‌ها باید نسبت به نقش موثری که در اکوسیستم کارآفرینی دارند، آگاه باشند و این بدان معناست که این مراکز آموزشی باید دانشجویانی را آموزش دهند که بتوانند در سازمان‌ها، اقتصاد و جامعه‌ای که پس از فارغ‌التحصیلی به آن ملحق می‌شوند، ارزش‌آفرینی کنند. در این میان کارشناسان توصیه کرده‌اند که دانشگاه‌هایی که بیشتر روی مباحث پژوهشی تمرکز دارند باید مهارت‌ها و رویکردهای کارآفرینی را در دانشجویان و اعضای هیات‌علمی تقویت کنند. 

 استفاده از محققان و فارغ‌التحصیلان در دل استارتاپ‌ها
به گزارش studyinternational، در حالی که کارآفرینی در بین محققان لزوما در همه کشورها یا دانشگاه‌ها دیده نمی‌شود، چین تلاش می‌کند چنین فضای مساعدی را برای پژوهشگران خود تبدیل کند تا کارآفرینی فضای کافی برای گسترش پیدا کند. وزیر منابع انسانی و امنیت اجتماعی دستورالعمل‌های جدید را برای ترغیب فارغ‌التحصیلان و محققان دانشگاه اعمال کرده‌اند تا حضور آنها در کارآفرینی پررنگ‌تر شود. بسیاری از فارغ‌التحصیلان به‌عنوان محقق در دانشگاه‌ها فعالیت می‌کنند و دانشگاه‌ها در نظر دارند که دو راه را پیش روی آنها قرار دهند. یکی اینکه این افراد با حفظ سمتی که در دانشگاه دارند بتوانند به‌طور پاره‌وقت در استارتاپ‌ها فعالیت کنند. راه دیگر اینکه آنها می‌توانند به‌صورت تمام‌وقت به مدت سه تا 6 سال در کسب‌وکارهای جدید حضور پیدا کنند. موسسات آموزشی همچنین محققان و فارغ‌التحصیلان مستعد خود را تشویق می‌کنند تا با پروژه‌های مرتبط با تجارت همکاری کرده و از سیاست‌های کاری نوآورانه یا سیار حمایت کنند. 
دانشگاه‌های چین باید آموزش‌های کارآفرینی را در دل آموزش‌های دیگر به‌گونه‌ای بگنجانند که بتوانند هدف کارآفرینی را در دانشجویان بالفعل کنند. اگرچه اجرای کارآفرینی از اهمیت بسیاری برخوردار است، اما نبود کارآفرینان نوآور و دانشجویان زیادی که در رشته‌های SMEs تحصیل کرده باشند، رونق کارآفرینی را به تأخیر می‌اندازد. معمولا دانشجویان و فارغ‌التحصیلانی که قرار است در آینده به‌عنوان کارآفرین فعالیت کنند، فاقد قابلیت‌های خاصی هستند که در قالب دروس دانشگاهی قابل ارائه باشند چراکه کارآفرینی به‌عنوان یک موضوع جداگانه در نظر گرفته می‌شود که با ترکیب علم و هنر صورت می‌گیرد. دانشگاه‌های این کشور سه بخش یادگیری، الهام گرفتن و پرورش منابع را مدل‌هایی برای تقویت‌انگیزه دانشجویان در نظر می‌گیرند. دانشجویان در قالب یادگیری، توانایی شناسایی فرصت‌های لازم بر ایجاد کسب‌وکار جدید را در قالب کارآفرینی پیدا می‌کنند و در این مسیر از دانش خود برای ادامه مسیر استفاده می‌کنند. بحث دوم، الهام گرفتن آنهاست که بخشی از آموزش کارآفرینی به شمار می‌رود و به تبدیل شدن دانشجویان به یک کارآفرین موفق نقش مهمی ایفا می‌کند. 

 دوره‌های آخر هفته‌ای برای اشتغالزایی دانشجویان
برخی دانشگاه‌های چینی به‌تازگی دوره‌های موسوم به micromajor برای دانشجویان طراحی کرده‌اند که تا آنها بتوانند بعد از فارغ‌التحصیلی وارد رقابت بازار کار شوند. دانشگاه فناوری «گوانگدونگ» از جمله موسساتی است که دوره‌های کوتاه‌مدت را برای تکمیل دروس مقطع کارشناسی راه‌اندازی کرده و دانشجویان مهندسی عمران را تشویق می‌کند تا در رشته‌هایی چون هوش مصنوعی و اتوماسیون ماشین‌آلات شرکت کنند. همچنین دانشگاه فناوری و تجارت «هونان» رشته‌های خردی را چون فناوری مالی سبز، فناوری متاورس و خنثی کردن دیجیتالی کربن در نظر گرفته‌اند. اما این دوره‌های کوتاه‌مدت اختلالی در مقاطع تحصیلی دانشجویان ایجاد نمی‌کند و برای آخر هفته‌ها طراحی شده‌اند. درواقع دوره‌های کوتاه‌مدت micromajor، برنامه انعطاف‌پذیر توسعه استعدادها»ست. در این طرح دروس مختلفی طراحی شده که به دانشجویان کمک می‌کند درک جامع‌تر و عمیق‌تری درباره آخرین دستاوردها و پیشرفت‌های فناورانه پیدا کنند. دانشجویان در طول هفته، دروس معمول رشته تحصیلی خود را مطالعه کرده و آخر هفته‌ها هم در دوره‌های micromajor مشغول فعالیت می‌شوند و در پایان دوره هم تاییدیه‌ای دریافت می‌کنند. در این دوره‌های آخرهفته‌ای قرار است مباحثی چون هوش مصنوعی، کلان داده‌ها و اتوماسیون آموزش داده شود که با هدف جذب دانشجویان به بازار کارآفرینی پس از فارغ‌التحصیلی صورت می‌گیرد. این دوره‌ها فارغ‌التحصیلان برتر را در مسیر کارآفرینی و جذب بازار کار شدن قرار می‌دهد.