حمیدرضا اسکندری، خبرنگار:رقابت‌های لیگ برتر به هفته یازدهم نزدیک می‌شود و تاحدی تکلیف مدعیان قهرمانی و تیم‌هایی که برای بقا خواهند جنگید مشخص شده است. مساله‌ای که جای پرداختن دارد رقابت نزدیک تیم‌هاست که هیجان لیگ را بالا برده اما از لحاظ کیفی هنوز انتظارات تماشاگران برآورده نشده است. درمورد این مساله کارشناسان نظرات متفاوتی دارند. عده‌ای مربیان را محتاط و تاحدی بی‌برنامه می‌دانند. عده‌ای هم اعتقاد دارند که نزدیکی تیم‌ها و شناختی که از روش بازی هم دارند باعث می‌شود در بازی‌ها یکدیگر را تحت فشار قرار دهند. در همین راستا بد ندیدیم گفت‌وگویی با هومن افاضلی داشته باشیم. کارشناسی که از او به‌عنوان یک تئوریسین فوتبال نام برده می‌شود و در گفت‌وگو با «فرهیختگان» لیگ را از زاویه دیگری مورد بررسی قرار داد که نتیجه آن را در ادامه می‌خوانید.

لیگ بیست‌ودوم از دیدگاه شما تا الان جذاب بوده است؟
مردم ما یا شاید بهتر باشد بگویم فوتبال‌دوستان ایرانی به‌نوعی به بازی‌های جذاب اروپا عادت کرده‌اند. به هرحال تلویزیون ما شاید تنها کشوری باشد که 4 لیگ معتبر دنیا را رایگان پوشش می‌دهد، برخلاف همه کشورها که برای هر لیگی هزینه می‌کنند. تماشاگران شب‌ها بازی‌های جذاب تیم‌های بزرگ اروپایی را می‌بینند و لذت می‌برند و توقع دارند همین کیفیت را هم در لیگ خودمان ببینند. معلوم است که تفاوت زیادی وجود دارد. چیزی که هوادار در تلویزیون از تیم‌های بزرگ دنیا می‌بیند درواقع قله فوتبال است. بقیه تیم‌ها که سطح پایین‌تری دارند قطعا نمی‌توانند به‌مانند تیم‌های بزرگ بازی کنند. این‌طور نیست که بازی تیم‌های درجه دو اروپا هم زیبا باشد. فقط چمن‌شان جذاب‌تر، فیلمبرداری‌شان حرفه‌ای‌تر و نور ورزشگاه‌شان بهتر است. ما در فوتبال‌مان این چیزها را نداریم و کیفیت استادیوم‌ها را هم که می‌بینید. در این شرایط بازی جذاب به‌چشم نمی‌آید درحالی‌که کیفیت بازی‌ها را به‌شخصه کمتر از آن سطحی که مثال زدم پایین‌تر نمی‌بینم. 

یعنی شما اعتقاد دارید که کیفیت فنی لیگ‌مان بالاست؟
ما لیگی را مورد بررسی قرار می‌دهیم که خالی از ستاره شده است و حدود 30 بازیکن خوب فوتبال‌مان در خارج از ایران بازی می‌کنند. بازیکنانی که در لیگ‌های معتبری بازی می‌کنند و از لحاظ مالی هم شرایط بهتری را تجربه می‌کنند و طبیعی است که آنجا را به لیگ ایران ترجیح دهند. آنها نیروی خلاق لیگ ما بودند. در واقع بازیکنان خلاق لیگ‌مان را فروخته‌ایم و در غیاب آنها لیگ‌مان را بسیار داغ و رقابتی می‌بینم. لیگ امسال به‌مراتب سخت‌تر از هر سال دیگر است چون تیم‌ها نزدیک به‌هم هستند و این رقابت‌ها را نزدیک‌تر و سخت‌تر می‌کند. 

برخی کارشناسان از زاویه دیگری به لیگ نگاه کرده و اعتقاد دارند کار تاکتیکی خاصی در لیگ‌مان جز در دو سه تیم دیده نمی‌شود و تیم‌ها بیشتر روی گلزنی در ضربات کرنر و ایستگاهی حساب بازمی‌کنند. 
اصلا این حرف را قبول ندارم. لیگ ایتالیا را مثال می‌زنم؛ بیشتر گل‌هایی که در سری‌آ به‌ثمر می‌رسد از روی ضربات ایستگاهی است. این را خودشان آماری اعلام‌کرده و به‌خاطر آن هم از لیگ‌شان انتقاد زیاد می‌شود. نقش داوری‌ها در تعیین نتایج بسیار پررنگ است. بازیکن جوان در لیگ ایتالیا خیلی کمتر از لیگ‌های معتبر دنیا دیده می‌شود. البته این آمار برای 4 و 5 سال اخیر است و در فصل جاری تیم‌ها بیشتر از بازیکنان جوان استفاده می‌کنند. ببینید من الان به‌خاطر حرفه‌ام همه تیم‌های لیگ خودمان را با دقت دنبال می‌کنم و اعتقاد دارم که همه تیم‌ها با برنامه خاص بازی می‌کنند و اینکه گل‌های زیادی زده نمی‌شود به‌دلیل کمبود بازیکن خلاق در لیگ‌مان است. شاید برنامه‌ای که فلان تیم دارد باب میل تماشاگر نباشد. نباید از همه تیم‌ها انتظار داشت مثل منچسترسیتی بازی کنند. شاید فقط 5 یا 6 تیم توانایی آن را دارند که در سطح من‌سیتی بازی کنند. آن‌شکل بازی کردن بازیکن خاص خودش را می‌خواهد. البته فلسفه مربی هم مهم است اما چنین فلسفه‌ای ابزار هم لازم دارد. 

هواداران ما انتظار ندارند تیم‌ها مثل تیم‌های بزرگ اروپایی بازی کنند اما حداقل اینکه کمتر به بازی مستقیم روی بیاورند!
اگر یک‌سری از تیم‌های داخلی ما به بازی مستقیم علاقه دارند یک‌بخش عمده آن به‌خاطر کیفیت پایین زمین‌هاست. این کیفیت پایین فقط مربوط به لیگ برترمان نیست بلکه در تیم‌های پایه هم می‌بینید که زمین‌ها چقدر افتضاح است. بازیکن نوجوان و جوان هم وقتی زمین مناسب نداشته باشد بازی روی زمین را یاد نمی‌گیرد. همین‌ها بزرگ شده و به لیگ برتر می‌رسند و آن‌وقت به بازی مستقیم که عادت‌شان است روی می‌آورند. از مربی هم کاری بر نمی‌آید چون مجبور است براساس آنچه دراختیارش است برنامه‌ریزی کند. همین سبک فوتبال هم شیوه‌های نوینی دارد که در برخی تیم‌های داخلی خودمان می‌بینیم. در کل نتیجه می‌گیریم که لیگ‌مان شاید از لحاظ فنی مثل فوتبال سطح اول اروپا جذاب نباشد اما از لحاظ رقابتی جذاب است. اگرهم انتظار بیشتری از این از فوتبال داشته باشیم اشتباه است چون ابزارش را نداریم. شما اگر به لیگ برزیل سر بزنید آنجا هم بازی جذاب نمی‌بینید، چون بازیکنان خوب‌شان در اروپا بازی می‌کنند. 

چرا برخی مربیان خوب خارجی مثل برانکو در همین لیگ خودمان با کمترین ابزار تیم‌شان فوتبال دلچسبی را ارائه می‌داد؟
برانکو یک پروژه چندساله را در پرسپولیس پیاده کرد. در سال اول پرسپولیس تحت هدایت او تهاجمی و زیبا بازی می‌کرد اما در دفاع مشکل داشت. درواقع تیمش در دفاع و حمله آن بالانس لازم را نداشت و برای همین نتوانست قهرمان شود. برای سال بعد برانکو تیمش را بالانس و از جذابیت فوتبالش کم کرد و نتیجه‌گرا‌تر عمل کرد تا بتواند قهرمان شود. اینها یک‌سری نکات مربیگری است که باید به آن عمل کرد. فقط تیم‌های محدودی در دنیا هستند که در کنار نتیجه خوب، فوتبال زیبایی هم ارائه می‌دهند چون فلسفه مربی‌شان و ابزاری که دارند این اجازه را به آنها می‌دهد. تیم‌هایی مثل چلسی، بایرن، بارسا، منچسترسیتی و... که مهره‌های بسیار خوبی دارند و تعادل در تیم‌شان وجود دارد. درحال‌حاضر برای مربیان در دنیا نتیجه به‌مراتب مهم‌تر از ارائه بازی زیبا و تهاجمی است. 

درمورد برخی رفتارهایی که از مربیان و بازیکنان‌مان درمقابل تصمیمات داوری سر می‌زند چه دفاعی دارید؟
یکی از عمده‌ترین دلایلی که باعث می‌شود برخی مربیان ما در کنار زمین اعتراض‌های تندی به داور داشته باشند به اعتقاد من زیر فشار بودن آنهاست. در فوتبال ما یک تیم سه تساوی پشت سر هم کسب کند صحبت از برکناری سرمربی‌اش می‌شود. از دید هواداری نباید به قضیه نگاه کرد. اگر بنابر قضاوت مربیان باشد باید همه مسائل را دید. وقتی سرمربی را با دو باخت عوض می‌کنند طبیعی است که آنها زیر فشار قرارگرفته و در مواقع حساس رفتارهایی انجام دهند که در حالت نرمال خودشان هم آن را نمی‌پسندند. دلیل دیگر می‌تواند این باشد که یک‌سری از مربیان می‌بینند وقتی مربی حریف به داور اعتراض می‌کند نتیجه بهتری از سوی تصمیمات داور می‌گیرد، برای همین آنها هم سعی می‌کنند با اعتراض شدید شرایط را به سود تیم‌شان تغییر دهند. این مساله در فوتبال ما زیاد اتفاق می‌افتد و بعضا داوران تحت‌تاثیر رفتار مربیان قرار می‌گیرند. بعضی مواقع هم مربیان ما از یک‌سری داوران ذهنیت‌هایی دارند که در طول بازی مجددا اتفاقاتی رقم می‌خورد که این ذهنیت تبدیل به یقین می‌شود و بعد واکنش نشان می‌دهند. از دید هوادار این رفتارها نامناسب و غیرحرفه‌ای قضاوت می‌شود، درحالی‌که آنها جای مربی نیستند که ببینند چقدر تحت فشار هستند. البته نمی‌گویم رفتار درستی است، اتفاقا رفتار نامناسب و زشتی است. حتی خود مربی هم آن را قبول دارد اما مجبور است آن را انجام دهد تا تیمش و خودش متضرر نشود. 

شما چه تیمی را مدعی اول قهرمانی تا اینجای لیگ دیده‌اید؟
امسال به‌خاطر اینکه تیم‌ها خیلی به‌هم نزدیک هستند رقابت تا پایان فصل ادامه خواهد داشت. تیم‌های سرمایه‌دار و پرمهره در لیگ کم نداریم که در بالای جدول رقابت نزدیکی با هم دارند. در این میان شرایط سپاهان از لحاظ مهره و امکانات از بقیه بهتر است اما هنوز این تیم به سطح ایده‌آل خود نرسیده است. پرسپولیس و استقلال هم تیم‌های قدری هستند که رقابت نزدیکی در این فصل خواهند داشت. 

درمورد حضور جواد نکونام در کادرفنی تیم ملی چه نظری دارید؟ آیا اصرار فدراسیون در این مورد به صلاح نکونام، فولاد و تیم ملی است؟
در مورد تیم ملی با تغییراتی که در کادرش صورت گرفته حرفی ندارم. چون ممکن است هر نظری بدهم برداشت دیگری شود. به این خاطر فقط برای تیم ملی کشورم که متعلق به همه ماست بهترین آرزوها را در جام‌جهانی دارم. اما در مورد شخص جواد نکونام باید بگویم که او از معدود بازیکنانی است که در زمان بازیگری برند فوتبال ایران در دنیا بوده است. رکورد بازی ملی را دارد، سال‌ها در اروپا بازی کرده و کاپیتان تیم ملی هم بوده است. الان هم به‌عنوان مربی با فولاد نتایج خوبی کسب کرده و علی‌رغم جوانی توانسته دو جام برای فولاد بیاورد و با این تیم راهی مرحله یک‌هشتم لیگ قهرمانان شده است. نکونام دیر یا زود سرمربی تیم ایران خواهد شد و شکی در این مساله نیست اما زمان در این مساله اهمیت دارد. او از هر نظر پتانسیل سرمربیگری تیم ملی را دارد اما به‌نظر من اینکه چه مقطعی سرمربی تیم ملی شود خیلی مهم است. تجربه من و افرادی که قبلا آنها را در تیم ملی دیده‌ام، به من می‌گوید که جواد نباید زود هدایت تیم ملی را برعهده بگیرد. چون ممکن است اتفاقی که برای دیگران رخ داد برای او هم پیش بیاید. باید در امر مربیگری پخته‌تر و با تجربه‌تر شود. این را به خودش هم گفته‌ام. جواد باید آنقدر عقبه مربیگری خوبی داشته باشد که وقتی سرمربی ایران شد اجازه ندهد به‌آسانی برکنارش کنند. من با جواد سال‌ها در تیم ملی بوده‌ام و خوب همدیگر را می‌شناسیم. حالا اینکه الان می‌خواهد در کادرفنی تیم ملی باشد یا نه، یک تصمیم شخصی است. من فقط دوست ندارم شرایطی پیش بیاید که فقط اسم جواد نکونام در کادرفنی تیم ملی باشد.