استقبال پرشور از جشنواره فیلم کوتاه تهران و رکوردشکنی فروش ماهانه سینماها در پنجشنبه هفته قبل واقعیت فرهنگی ایران است
مجتبی اردشیری، خبرنگار:این روزها، سی‌ونهمین دوره جشنواره فیلم کوتاه تهران، در پردیس سینمایی ملت در حال برگزاری است. جشنواره‌ای که همواره مورد علاقه سینمادوستان بوده و استقبال بسیار خوبی از آن به عمل می‌آمد. برای امسال اما شرایط و مختصات این دوره، کمی متفاوت‌تر بود و وضعیت کشور، این شائبه را به وجود آورد که شاید این دوره از جشنواره، به مانند ادوار گذشته، با استقبال چندانی از سوی مخاطبان مواجه نشود اما میزان استقبال از این دوره به اندازه‌ای بود که تنها در روز نخست جشنواره، بیش از 1000 برگ رای از سوی مخاطبان در صندوق ریخته شد که یک آمار بسیار خوب برای روز نخست جشنواره که یک روز کاری بود، محسوب می‌شود.
البته که این جشنواره، در طول 39 دوره برگزاری، توانسته شایستگی‌ها و توانمندی‌های خود را برای فعالان سینما و دوستداران هنر هفتم به اثبات برساند. این جشنواره که مکمل انجمن سینمای جوان است، به پل محکمی تبدیل شده است که فیلمسازان مهمی را تحویل سینمای ایران داده است. در دوره‌ای، این وظیفه به عهده نهادهایی مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود اما پس از انقلاب، این انجمن سینمای جوان و جشنواره فیلم کوتاه تهران بود که توانستند با شایستگی، چندین نسل از فیلمساز را تربیت کرده و آنها را به سینمای ملی تحویل دهند.
این راندمان به اندازه‌ای چشمگیر است که هیچ نهاد و مرکز سینمایی نتوانسته در سال‌های پس از انقلاب، رقیبی برای انجمن سینمای جوان و جشنواره فیلم کوتاه باشد. به‌عنوان مثال، این دو اتفاق مبارک، زمینه‌ساز ورود چهره‌هایی چون اصغر فرهادی، مجید برزگر، شهرام مکری، مهدی نادری، مهدی جعفری، رضا میرکریمی، تورج اصلانی، هومن بهمنش، نیما جاویدی، برادران ارک، مهرداد اسکویی، سعید روستایی، محسن امیریوسفی، پدرام پورامیری، ارسلان امیری، عادل تبریزی، حسین نمازی، آیدا پناهنده، کاظم دانشی و آرین وزیردفتری به دنیای سینمای حرفهای شده است.
این اسامی، تنها نمونه‌ای از کارگردانانی هستند که از مسیر انجمن سینمای جوان و جشنواره فیلم کوتاه تهران توانستند خود را به سینمای ملی الصاق کرده و هم‌اکنون به چهره‌های تاثیرگذار و شناخته‌شده این سینما تبدیل شوند حال آنکه خروجی هیچ نهاد و مرکز سینمایی تا این انداره پربار و پرتعداد نبوده است.
این رویکرد سبب شده که فیلمسازان جوان، فارغ از هر نوع گرایش و تفکری، ولو با وجود تهدید، مشتاق حضور و رقابت در این رویداد مهم سینمای ایران باشند. رویدادی که هم‌اکنون چند سالی است که از سوی خارجی‌ها نیز با استقبال بسیار خوبی مواجه شده که آمار بالای حضور فیلمسازان خارجی، خود بهترین گواه بر اعتبار و میزان مقبولیت جشنواره فیلم کوتاه تهران است.
از سوی دیگر، این اعتبار، از سوی مخاطبان و دوستداران سینمای کوتاه نیز درک شده و آنها با استقبال بسیار خوب خود، اجازه ندادند تا هیچ سالنی از این جشنواره، بی‌رونق باشد. این علاقه‌مندان به خوبی به این مهم واقف شده‌اند که جشنواره فیلم کوتاه تهران، بهترین مسیر برای تماشای بهترین ساخته‌های کوتاه سینمای ایران است و به همین دلیل، نهایت تلاش خود را انجام می‌دهند تا از این رویداد مغتنم استقبال کرده و به تماشای بهترین فیلم کوتاه‌های سینمای ایران و جهان بنشینند.
در جشنواره سی‌ونهم چه خبر است؟
در این دوره، نشست‌های بسیار خوبی در موضوعات مختلف تدارک دیده شده است. نشست‌هایی با هدف انتقال تجربیات، آموزش و... که با استقبال خوبی از سوی مخاطبان همراه بوده است. البته که برای این کلاس‌ها، اساتید و چهره‌های خوبی انتخاب شده است که ازجمله آنها می‌توان به احمدرضا درویش، رضا کیانیان، رسول صدرعاملی و... اشاره کرد.
برخی از این نشست‌ها، از ساعت 10 صبح آغاز می‌شوند اما پروسه نمایش فیلم از ساعت 13 آغاز شده و تا ساعت 22 به طول خواهد انجامید.
تقریبا تمامی سالن‌های پردیس ملت به نمایش فیلم مشغول است. با ابتکارعمل خوب، پکیج فیلم‌ها، بسته به مدت زمان آنها، بین چهار تا پنج فیلم، نهایتا برای مدت زمان 120 دقیقه تدارک دیده شده که سبب انسجام جدول نمایش آثار و برنامه‌ریزی خوب برای مخاطبان شده است.
در این دوره، بسته‌هایی برای نمایش فیلم‌های بین‌الملل، فیلم‌های داستانی مسابقه سینمای ایران، آثار پویانمایی مسابقه سینمایی ایران، آثار مستند، بخش استعدادهای نو و بخش کتاب و سینما تعبیه شده که این آثار در سالن‌ها و سانس‌های مختلف تدارک دیده شده است.
تحریمی که شکسته شد
جشنواره فیلم کوتاه تهران به دلیل اعتبار بالایی که طی این سالیان به دست آورده است، علاوه‌‌بر اینکه مورد توجه مخاطبان و سینماگران داخلی قرار گرفته است، به اهرمی جهت فشار از سوی منتقدان داخلی و خارجی ایران تبدیل شده است.
برای این دوره، فشارهای بسیاری به سینماگران وارد شد که از حضور در این دوره انصراف دهند. دامنه این فشارها حتی به داوران و سخنرانان ورکشاپ‌ها نیز کشیده شده اما نکته قابل‌تامل اینکه تقریبا تمامی این فشارها با شکست مواجه شده و استقبال بسیار خوبی از سوی مخاطبان و فیلمسازان به عمل آمده است.
حقیقتی که با مراجعه به پردیس سینمایی ملت و حتی تماشای فیلم‌ها و تصاویری که این روزها از این پردیس بیرون می‌آید، به خوبی قابل درک است.
این میزان استقبال بیانگر آن است که سیاست فشار حداکثری به جشنواره فیلم کوتاه تهران و تلاش‌ها مبنی‌بر انصراف حداکثری فیلمسازان حاضر در این دوره که به تعطیلی آن می‌انجامید، با شکستی بزرگ مواجه شده و حالا که مغرضان، موفق به تعطیلی این رویداد نشده‌اند، سیاست حمله به ساختار جشنواره را آغاز کرده‌اند که این حملات، در ازدحام کیفی جشنواره گم شده و به جایی نرسیده است.
این میزان استقبال از جشنواره، نشانه بلوغ این رویداد سینمایی و تثبیت جایگاه حقیقی آن در میان فعالان فیلمساز و علاقه‌مندان به سینما تفسیر می‌شود که آن را به اهرمی قابل اتکا در سپهر سینمایی کشور تبدیل کرده است.
موافقان چه می‌گویند؟
ابوذر پاک‌نیا کارگردان فیلم ضدیخ است که اثر او با استقبال خوبی مواجه شده است. این کارگردان به «فرهیختگان» می‌گوید: «من در ابتدا موافق به تعویق انداختن این رویداد بودم اما در ادامه و وقتی قرار بر این شد که جشنواره در تاریخ مشخص خود برگزار شود، مخالفتی نکردم و با آن همراه شدم.»
این کارگردان ادامه می‌دهد: «جشنواره فیلم کوتاه تهران، ظرفیت محدودی دارد و شاید 10 هزار نفر در این چند روز درگیر جشنواره شوند و تمام این افراد نیز صرف تماشای فیلم به جشنواره می‌روند و بنابراین قرار نیست که بخواهیم در آن شادی کنیم و هدف، فیلم دیدن است مانند تمام انسان‌هایی که در این ایام، در خانه خود نشسته و فیلم دیده‌اند.»
کارگردان ضدیخ در ادامه، به تلاش برخی برای تعطیلی جشنواره اشاره می‌کند و می‌گوید: «برخی دوستان به این سمت رفتند که شرایط ایجاب می‌کند تا جشنواره تعطیل شود. من مطمئن هستم این تقاضا از سوی کسانی مطرح می‌شود که یا فیلم نساخته‌اند یا اگر ساخته‌اند، آنقدر امکانات و شرایط برایشان فراهم بوده که متحمل سختی نشده‌اند که این‌طور راحت عنوان می‌کنند که جشنواره تعطیل شود. آنها نمی‌دانند که کارگردانی مانند من، دو سال از زندگی خود را صرف ساخت این فیلم کرده، بقیه هم به همین ترتیب. بنابراین نباید این‌طور باشد که با مطرح کردن بحث‌هایی چون تحریم یا تعطیلی جشنواره، کارگردانان حاضر و زحماتشان را زیر سوال ببریم.»
مانا پاک‌سرشت کارگردان فیلم کوتاه وقفه نیز به «فرهیختگان» گفت: «برخی از دوستان، پیش از آغاز جشنواره این دوره، صحبت‌هایی مبنی بر انصراف پیش کشیدند اما باید به این دوستان گفت، انصراف نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند بلکه این گزاره را پررنگ می‌کند که مطرح‌کنندگان این موضوع، با این رویداد مهم، دشمنی و مساله خاصی دارند.»
این کارگردان ادامه داد: «کسانی که این موج را به راه انداختند، یا با فیلمسازی و فیلمسازان مستقل مشکل داشتند یا خصومت آنها با مجریان این رویداد بود ولی مشکل آنها هر کدام از این دو موضوع که بود، خدا را شکر، جشنواره در موعد مقرر خود برگزار شد.»
پاک‌سرشت، برگزاری جشنواره فیلم کوتاه را اتفاق خوبی قلمداد می‌کند و می‌افزاید: «حداقل اتفاقی که در این دوره از جشنواره رخ داد این بود که فیلم‌های زیادی به نمایش گذاشته شدند و جمع کثیری هم این فیلم‌ها را دیدند و حال و هوایشان عوض شد. بسیاری از فیلم‌ها هم راجع اتفاقات روز جامعه بود بنابراین موردی در جشنواره رخ نداد که بخواهد سبب تعویق یا تعطیلی آن شود.»
کارگردان وقفه ادامه داد: «جشنواره فیلم کوتاه تهران، حامی فیلم‌های مستقل است و این‌طور نبود که بخواهد تماما دولتی باشد که عده‌ای بخواهند با این بهانه، خواستار تعطیلی آن باشند. بنابراین وقتی جشنواره‌ای متعلق به فیلم‌ها و فیلمسازان مستقل است بنابراین بسیار بی‌معرفتی است که از طریق به راه انداختن این بحث‌ها، فیلمسازان مستقل را زیر سوال برده یا به آنها توهین شود. من معتقد هستم که با طرح چنین موضوعاتی، فیلمسازان مستقل خیلی مظلوم واقع شدند.»
مخالفان چه اعتقادی دارند؟
علی پاک‌نیا، یکی از کارگردانان حاضر در جشنواره امسال است که فیلم دندان درخت او، وسوسه بسیاری را نزد دوستداران فیلم کوتاه به راه انداخته است.
پاک‌نیا، یکی از مخالفان برگزاری جشنواره فیلم کوتاه تهران است و در این رابطه به «فرهیختگان» می‌گوید: «اساسا فیلمسازی و ماهیت فیلم، مخاطب است و مخاطب یعنی مردم. وقتی حال مردم چندان خوب نباشد، بنابراین، آن ماهیت زیر سوال می‌رود چون من به‌عنوان فیلمساز، برای این مردم فیلم می‌سازم و وقتی که آنها نخواهند، برای من هم حس خوبی به وجود نمی‌آید چون من دوست دارم حال همه مردم خوب باشد.»
کارگردان دندان درخت ادامه می‌دهد: «اینکه جشنواره در تاریخ مقرر خود برگزار شده و اینکه آیا این تصمیم، لطماتی را به جشنواره وارد می‌کند یا خیر، موضوعی است که برای رسیدن به پاسخ آن باید کمی صبر کنیم. من نمی‌دانم فضای جشنواره به چه ترتیبی است و برای شب گذشته که نخستین نمایش فیلم من در جشنواره بود، در آنجا حضور نداشتم ولی باید بگذاریم تا جشنواره تمام شود و آن موقع عنوان کنیم که آیا به جشنواره لطمه وارد شده است یا خیر.»
آریا گازر نیز دیگر کارگردانی است که در این دوره از جشنواره، با فیلم قضاوت حضور دارد. این کارگردان به «فرهیختگان» می‌گوید: «جشنواره فیلم کوتاه تهران، رویداد بسیار مهمی است؛ چراکه در درجه اول، بلندگوی بزرگی است که صدا را برای من فیلمساز، بسیار بلندتر می‌کند و آن را به گوش تعداد بیشتری از مردم می‌رساند. جشنواره فیلم کوتاه تهران، اجتماع رنگ‌ها و حرفهای مختلف است و در آن، تنوع نگاه‌ها را می‌بینیم که این اتفاق، آن را ارزشمندتر می‌کند.»
گازر ادامه می‌دهد: «بنده موافق برگزاری جشنواره در شرایط فعلی نبودم اما وقتی برگزار شد، نتوانستم که در آن حضور نداشته باشم. اعتقاد دارم جشنواره در این دوره، مانند ادوار گذشته خود نتوانسته مخاطبان چندانی داشته باشد بنابراین اگر برگزار نمی‌شد، به نظر من بهتر بود.»
کارگردان فیلم کوتاه قضاوت در انتها می‌افزاید: «البته که نمی‌توان در این موضوع، خیلی یک‌طرفه به قاضی رفت؛ چراکه مسئولان، حتما دلایل متقنی داشتند که ترجیح دادند تا جشنواره را در موعد مقرر خود برگزار کنند.»
چراغی که همچنان روشن است
جشنواره سی‌ونهم در این روزها، با قدرت زیاد در حال برگزاری است. اینکه برخی ادعا داشتند که در این دوره، مخاطبان چندانی به سینماها نرفتند، نکته بسیار عجیبی است که فیلم‌ها و تصاویری که در رسانه‌های مختلف منتشر شده، عکس آن را گواهی می‌دهد. سالن مجموعه فیلم‌های مختلف، تقریبا پر است و کمتر مخاطبی در اثنای نمایش فیلم‌ها، از سالن خارج می‌شود.
تعداد بیشتری از مخاطبان در نظرسنجی این دوره شرکت می‌کنند و حتی، بسیاری از اهالی رسانه و منتقدان که موفق به ثبت‌نام نشده‌اند، با حضور در دبیرخانه این رویداد، خواهان صادر شدن کارت هستند که این روند، ازدحام بسیاری را در روابط‌عمومی و دبیرخانه جشنواره شکل داده است.
تا پیش از آغاز جشنواره، موج سهمگینی که با تماس با کارگردانان حاضر در این دوره، از آنها خواسته بود تا از شرکت در جشنواره، انصراف دهد، تنها موفق به جذب دو کارگردان شد. نکته جالب آنکه یکی از این دو کارگردانی که حتی متن انصراف نیز نوشته بود، با حضور در پردیس ملت، به انصراف خود پشت کرد. این مهم، نشان‌دهنده آن است که نیروی خارج از اراده این فیلمسازان، آنها را وادار کرده تا برخلاف میل خود، به این رویداد پشت کنند. شاید به این دلیل که آنها تصور می‌کردند، عموم فیلمسازان به این طرح پیوسته و به همین دلیل، خیلی زود انصراف خود را اعلام کردند ولی اکنون که جشنواره با حضور تقریبا تمامی فیلمسازان در حال برگزاری است، طاقت نیاورده و به جشنواره آمده‌اند.
جشنواره فیلم کوتاه تهران، متعلق به سینماگران مستقل است. ده‌ها فیلمساز از این طریق به سینمای بلند حرفهای راه پیدا کرده و توانستند مسیر خود را به اسکار، کن و دیگر جشنواره‌های ملی و بین‌المللی برسانند. آن موجی که خواستار تعطیلی جشنواره بود، نه‌تنها ساحت جشنواره فیلم کوتاه تهران را نشانه گرفته بود بلکه در گامی بلندتر، سینمای ملی و رفیع ایران را هدف قرار داده بود تا با بدگمانی نسبت به یکی از اصلی‌ترین جشنواره‌های سینمایی کشور، یک نسل درخشان فیلمسازی کشور را از امکانی که در اختیار آنها قرار داده است، محروم کرده و به این ترتیب، ضربه‌ای بر پیکره سینمای ملی وارد آورد. حال آنکه سینماگر به‌عنوان یک کنش‌مند اجتماعی که گام‌هایی جلوتر را می‌بیند و قدرت تفسیر دارد، مرعوب این بازی‌ها نشد و جشنواره خودش را به بازی نامحرمان نفروخت.
باید به این حقیقت ایمان بیاوریم که این روزها، نبض سینمای ایران در پردیس سینمای ملت در حال تپیدن است.
مطالب پیشنهادی
