فرصت‌ها و تهدیدهای یک فستیوال

مجتبی اردشیری، خبرنگار:فیلم کوتاه همواره به‌عنوان پیش‌نیاز سینمای بلند مطرح بوده است، به همین دلیل، فیلم کوتاه مورد اقبال سینماگران قرار می‌گیرد. بسیاری از سینماگران، از سینمای کوتاه به سینمای بلند حرفه‌ای آمده‌اند؛ فیلمسازانی مانند اصغر فرهادی، مجید برزگر، سعید روستایی، شهرام مکری و تقریبا تمام کارگردانانی که طی این سال‌ها با فیلم بلند اول خود توانسته‌اند جریان‌سازی کنند، از فیلم کوتاه به سینمای ایران معرفی شدند.
به‌دلیل اهمیت فیلم کوتاه، انجمن سینمای جوان نقش بسزایی در شناسایی این استعدادها و حمایت از آنها به‌عمل آورده است؛ نهادی که درکنار تربیت نسل فیلمساز، حمایت‌هایی از آنها به‌عمل می‌آورد تا بتوانند فیلم اول خود را جلوی دوربین ببرند. مکمل انجمن، جشنواره فیلم کوتاه است که همواره محل خوبی برای دیده شدن آثار مهم بوده است. جایگاهی که طی آن، فیلم کوتاه کارگردانان مختلف، به رقابت با یکدیگر پرداخته می‌شود و به همین دلیل درتمامی این سال‌ها، برگزیدگان این جشنواره موفق شده‌اند تا با ورود به سینمای بلند حرفه‌ای، فیلم‌های خوبی ساخته و مخاطبان بسیاری داشته باشند.
از امروز، سی‌ونهمین دوره جشنواره فیلم کوتاه آغاز به کار می‌کند. دوره‌ای که در نگاه نخست این‌طور احساس می‌شد که به‌واسطه انفعال تولید، آثار چندانی متقاضی حضور در آن نباشند اما دوره کنونی به دوره‌ای تبدیل شد که درکنار تعدد آثار متقاضی، ژانرهای مختلفی نیز در آن به چشم می‌خورد تا این دوره، به یکی از پربارترین دوره‌های‌ این جشنواره تبدیل شود.
البته یک حرکت شکست‌خورده درمورد جشنواره موفق فیلم کوتاه، تلاش برای انزوای این جشنواره در لوای انصراف حداکثری بود که این پروژه، به‌جز در مورد دو کارگردان، از سوی دیگر کارگردانان موردپذیرش واقع نشد تا حرفه‌ای‌ترین جشنواره فیلم کوتاه در خاورمیانه، با قدرت به مسیر خود ادامه داده و بتواند برنامه‌های بخش‌های مختلف خود را جلو ببرد.

    وقتی آموزشگاه‌ها به نظام فیلم کوتاه خلل وارد کردند
انجمن سینمای جوان به‌واسطه نگاه حرفه‌ای خود که مبتنی‌بر سازوکارهای علمی و پژوهشی است، توانست در مدت‌زمانی کوتاه، با خروجی‌های بسیار خوب، دامنه نگاه‌ها را به‌سمت خود جلب کند. بسیاری از هنرجویانی که در این انجمن آموزش دیدند، توانستند خیلی زود در جشنواره فیلم کوتاه و فیلم مستند، به کسب افتخاراتی نائل آیند.
درمقابل، هرسال و با توجه به تعدد علاقه‌مندان به فیلمسازی، بسیاری از هنرجویان با ثبت‌نام در کلاس‌های کارگردانی تلاش کردند متدهای اجرایی و حرفه‌ای کارگردانی را فرا گیرند و به‌عنوان خروجی، یک فیلم کوتاه تولید کنند. روندی که متاسفانه در انفعال این کلاس‌ها و نبود نظارت‌های حرفه‌ای روی این هنرجویان، چندان مثبت واقع نشد و خروجی این کلاس‌ها نیز چندان در جشنواره‌های معتبر، به چشم نیامد.
این روند سبب شد نگاه‌ها به انجمن سینمای جوان معطوف شود. نوع سیستم آموزشی که در انجمن به کار بسته می‌شد، بهره‌مندی از اساتید مجرب فیلمنامه‌نویسی و کارگردانی بود. همچنین درکنار این امکان، بهره‌گیری از منابع آموزشی استاندارد و سال‌ها ممارست روی این منابع سبب شد یک بسته آموزشی تحول‌خواهانه برای علاقه‌مندانی که سودای کارگردانی داشتند، آماده شود.
این بسته مدون، فرق بزرگ آموزشگاه‌ها با انجمن بود. خروجی این دو نهاد، از تفاوت‌های اجرایی بسیاری نسبت به یکدیگر برخوردار بودند که تفاوت این دو سطح اجرایی، درجایی مانند جشنواره فیلم کوتاه، به‌درستی قابل‌درک بود. علی‌الخصوص آنکه برای جشنواره کوتاه تهران، هنرمندانی از طیف‌های فکری مختلف حضور داشتند که توانستند متر و معیار داوری را بنابر اندیشه خود تعیین و برگزیدگان از فیلتر آنها عبور کند.

    پیروزی متن بر حاشیه
با توجه به جایگاه جشنواره فیلم کوتاه تهران، طبیعی است که عده‌ای از مغرضان قصد کمرنگ کردن آن را داشته باشند. درست مانند جشنواره فیلم فجر که به‌واسطه اقبال این جشنواره در میان هنرمندان و البته مردم، تلاش‌های بسیار زیادی صورت گرفت تا این رویداد طی سالیان اخیر یا تعطیل شود یا با انصراف حداکثری هنرمندان حاضر در آن مواجه شود که در هر دو مورد، تیر این اهداف به سنگ خورد و جشنواره فجر به راه خود ادامه داد.
درمورد جشنواره فیلم کوتاه تهران نیز امسال چنین رخدادی صورت گرفت و طی آن از تقریبا تمام کارگردانان حاضر در بخش‌های مختلف خواسته شد به‌واسطه شرایط خاص کشور، از حضور در این جشنواره انصراف دهند تا مدیریت سینمای کشور، بالاجبار قانع شود این دوره از جشنواره را تعطیل کند.
این رویکرد از دو جهت قابلیت بررسی دارد؛ نخست آنکه جشنواره فیلم کوتاه تهران، به آن میزان مقبولیت و محبوبیت رسیده که حالا برگزار نشدن آن به‌عنوان برگ برنده مغرضان واقع شود. حال آنکه اگر این جشنواره، از اعتبار و محبوبیتی برخوردار نبود، این میزان توجه و تمرکز روی آن شکل نمی‌گرفت که به هر ترفندی سعی در تعطیلی آن داشته باشد. نکته دوم آنکه هم مدیریت سینمایی کشور و هم هنرمندان، روی اهمیت این جریان سینمایی وقوف کامل داشتند که توانسته‌اند این جشنواره را با تمام بیم و امیدهایی که وجود داشت، برگزار کنند و از این راه استعدادهای درخشان فیلم کوتاه را موردتقدیر قرار دهند.
این گزاره‌های تثبیت‌شده، جایگاه حرفه‌ای سینمای کوتاه در کشور را نشان می‌دهد که با توجه به اهمیت آن، تا چه اندازه از سوی مدیریت سینمایی کشور و البته هنرمندان، موردتوجه قرار گرفته است. مدیرانی که تحت هیچ شرایطی، حکم به تعطیلی این رویداد ندادند و هنرمندانی که با شناخت درست از جایگاه این رویداد، نخواستند چنین تریبون و جایگاهی را از دست بدهند.

    ضرورتی به نام جشنواره فیلم کوتاه
استمرار جشنواره فیلم کوتاه تهران، علی‌الخصوص در دوران کنونی، بسیار مهم است. زیربنای تفکری سینمای ایران، مشتاقان بسیاری دارد. دیگر تقریبا تمامی هنرجویان، به این نکته آگاه شده‌اند که دروازه ورود به دنیای فیلمسازی، فیلم کوتاه است و به همین جهت، نهایت تلاش خود را به‌عمل می‌آورند تا با درخشش در حوزه فیلم کوتاه، بتوانند خود را به جامعه سینمایی و مخاطبان سینمایی بشناسانند. همچنان ‌که درتمامی این سال‌ها، کارگردانانی مانند محمد کارت و برادران ارک پیش از آنکه وارد دنیای سینمای بلند شوند، توانسته بودند به‌واسطه فعالیت و درخشش در حوزه فیلم کوتاه، از نام خود یک برند معتبر بسازند.
این برند معتبر سبب شد با ورود این چهره‌ها به دنیای فیلمسازی بلند، تمامی حواس‌ها به آنها معطوف شده و به این ترتیب آنها از همان ابتدا، موردتوجه رسانه‌ها، مردم و هنرمندان واقع شدند.
فارغ از این مهم، جشنواره فیلم کوتاه تهران هم‌اکنون به‌عنوان یگانه مرجعی است که فیلمسازان ژانرهای مختلف را دور هم جمع کرده و با انتخاب برترین‌ها، زمینه دیده شدن و داوری صحیح را فراهم می‌آورد. از دیگر سو آنکه این جشنواره درطول 38 دوره اخیر، به جایگاه مورد وثوق اهالی رسانه و مخاطبان تبدیل شده که در تقویم سینمایی کشور جای ثابتی دارد و نگاه بسیاری به این رویداد دوخته شده است. تمام این عوامل سبب شده جشنواره فیلم کوتاه تهران به‌عنوان بزرگ‌ترین رویداد سینمایی کشور در حوزه فیلم کوتاه مطرح باشد که از اقبال بالایی نیز برخوردار است.