گفت‌وگو امری است که باید در طول زمان شکل بگیرد

 اگرچه با مشخص شدن ابعاد ماجرای فوت مهسا امینی دیگر بهانه‌ای برای اعتراضات رادیکال وجود ندارد اما همچنان شاهدیم برخی این واقعیت را نادیده گرفته و تلاش دارند فضای آشوب را حفظ کنند. اما در ابتدای ماجرا بودند افرادی که در زمره اغتشاشگران دسته‌بندی نشده و متاثر از فضای ایجادشده ابهاماتی داشته و انتقاداتی را نیز مطرح می‌کردند. حال با فروکش کردن دامنه آشوب‌ها فضا برای پاسخگویی به ابهامات و ایرادات ساختاری مورد انتقاد قرارگرفته باز‌تر شده است و مسئولان قوا نیز با دانستن این مساله برای ایجاد فضای گفت‌وگو اعلام آمادگی کرده‌اند. رئیس دستگاه قضا روز دوشنبه 18 مهر طی سخنانی در شورای عالی قضایی، خطاب به همه جریان‌ها، گروه‌ها، جناح‌های سیاسی و عموم مردم که دارای انتقاد و اعتراضی هستند گفته است آمادگی استماع نقطه‌نظرات، پیشنهادات و انتقادات آنها را دارد. محسنی‌اژه‌ای در ادامه سخنانش گفت: «قطعا چنانچه اشتباه و ضعفی از ناحیه ما وجود داشته باشد از نقطه‌نظرات ارائه‌شده در راستای رفع آنها استفاده می‌کنیم و هیچ ابایی از اصلاح و رفع ضعف نداریم.» اعلام آمادگی برای گفت‌وگو و ایجاد فضای آن اقدام موثری برای دورکردن فضای جامعه از تنش و ایجاد فضای عقلانی جهت رفع ایرادات ساختاری محسوب می‌شود. حال برای اینکه این ایده ظاهری شعارگونه پیدا نکند نیاز است چهارچوب‌‌ها و سازوکارهای فضای گفت‌وگو نیز مشخص شود. در گفت‌وگویی که با ناصر ایمانی، کارشناس مسائل سیاسی داشته‌ایم به‌بررسی این موضوع پرداخته‌ایم. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید. 

رئیس قوه قضائیه اعلام کرده برای شنیدن نظرات هر فردی که انتقاد و اعتراض دارد آماده‌ است. به‌ نظر شما چنین اقداماتی چقدر می‌تواند در ایجاد آرامش در فضای جامعه موثر واقع شود؟
این اقدام آقای اژه‌ای اقدام مثبتی است. سایر مسئولان کشور نیز برای ایجاد فضای گفت‌وگو اعلام آمادگی کرده‌اند و خوب است که این‌ امر ادامه پیدا کند. این اقدام شاید بتواند یک‌مقداری ذهن برخی از اقشار جامعه را که درمورد حوادث اخیر ابهام دارند روشن کند اما قطعا درمورد سایر افرادی که تهییج شده و در اغتشاشات شرکت می‌کنند تاثیری ندارد، چون اساسا آنها منظورشان انتقاد و اصلاح امور نیست. از ابتدا هم مشخص بود اما با ارائه گزارش‌های پزشکی قانونی و تداوم این آشوب‌ها بر همه روشن است که اساسا هدف از این اغتشاشات چیز دیگری است. هدف آنها بیان انتقادات نسبت به مقامات ذی‌ربط و دستگاه‌های حکومتی نیست. بنابراین روی آنها هیچ تاثیری ندارد و اساسا این‌گونه اظهارات مسئولان ذی‌ربط را استماع نمی‌کنند. کسانی که نیت‌شان اعتراض بود صدای خود را رسانده و از میدان خارج شده‌اند و اکنون هرکس که در خیابان‌ها حضور پیدا می‌کند دیگر معترض نیست، اغتشاشگر است. در روز‌های اول نمی‌شد این صف را تفکیک کرد ولی هرچه جلوتر می‌رویم باید به این نتیجه برسیم که تعداد اعتراض‌کنندگان قلیل است، چون گزارش پزشکی‌قانونی منتشر شده و اگر هنوز برخی اصرار بر قبول‌نکردن دارند این معنی‌ اغتشاش می‌دهد. 

ایجاد فضای گفت‌وگویی که برخی از مسئولان ازجمله روسای قوه مطرح می‌کنند باید به چه‌ صورتی باشد تا بتوان در راستای حل مسائل به ‌کار گرفته شود؟
قوه قضائیه یکی از آن نهادهای حکومتی است که ظرفیت بالایی به‌ویژه در زمان حضور اژه‌ای از خودش برای استماع انتقادات و رفع کاستی‌ها نشان داده است. اما مساله برای معترضان و اغتشاشگران در یک سطح نیست. گفت‌وگو امری است که باید در طول زمان شکل بگیرد. نمی‌شود در شرایط اعتراض صحبت از گفت‌وگو کرد و بعد هم موضوع به‌فراموشی سپرده شود. باید در ادامه هم به کسانی که اعتراضی دارند این اجازه داده شود که به‌شکل قانونی انتقادات خود را ابراز کنند. اگرچه اغتشاشگران فعلی در زمره افرادی نیستند که نیاز باشد برای آنها وقتی برای انتقاد تعیین شود.
 
در اتفاقات اخیر علاوه‌بر اغتشاشگران شاهد بودیم دو طیف بر تشدید فضای تشنج موثر بودند. یک ‌دسته سلبریتی‌هایی بودند که به غیر از موارد معدودی وارد فضای احساسی شده و اعلام موضع کردند و یک  ‌دسته هم افرادی بودند که به بهانه دفاع از ارزش‌ها گاهی اظهارات هتاکانه‌ای را مطرح می‌کردند. مثلا اظهارات حسن عباسی درمورد خانواده‌های فوتبالیست‌ها در همین‌ دسته می‌گنجد. اما شاهدیم که پاسپورت برخی هنرمندان توقیف ‌شده اما با طیف مدافعان بداستدلال مواجهه‌ای با همان ‌شدت صورت نمی‌گیرد. به‌نظر شما این برخورد تلقی تبعیض در جامعه به‌وجود نمی‌آورد؟
نباید بین کسانی که از ارزش‌ها بد دفاع می‌کنند با کسانی که به ارزش‌ها خوب حمله می‌کنند تفاوتی قائل شد. افرادی که تحت عنوان دفاع از حکومت و نظام موضع هتاکانه می‌گیرند نیز شایسته برخورد هستند. دوست بد به‌مراتب آسیب بیشتری از رقیب خوب برای فرد درپی دارد. الان به‌قدری فضا ملتهب است که حتی برخورد قضایی لازم با کسانی که دعوت به اغتشاش کردند نیز به‌درستی صورت نگرفته است. اما اگر بنایی بر برخورد باشد، باید با افرادی که تحت عنوان مدافع به آشوب‌ها دامن می‌زنند نیز برخورد شود.