راضیه فلاح-سارا طاهری، خبرنگار:حرکت به‌سمت اقتصاد دانش‌بنیان امروز نه‌تنها مساله و دغدغه دولت‌ بلکه به‌عنوان یکی از راه‌حل‌های چالش بزرگ مراکز آموزش عالی یعنی مساله اقتصاد دانشگاه، مورد توجه مدیران علمی کشور هم قرارگرفته است. از همین‌رو در دانشگاه آزاد ساختاری ایجاد شد تا با دقت بیشتری ظرفیت‌های فناورانه مورد بررسی قرارگرفته و آماده تجاری‌سازی شوند.  «استفاده بهینه از منابع دانشگاه و تعیین راهکارهای اجرایی»، «ایجاد منابع درآمدی پایدار برای دانشگاه»، «جلوگیری از کاهش ارزش دارایی‌های دانشگاه در اثر تورم و تحولات اقتصادی»، «ایجاد و تولید ثروت با استفاده از ظرفیت‌های دانشگاه»، «ایجاد سبد درآمدی متنوع و کارآمد برای دانشگاه»، «کمک به مدیریت هزینه در سطح دانشگاه»، «تولید ثروت با استفاده از ظرفیت علمی و پژوهشی شرکت‌های دانش‌بنیان»، «توسعه ارتباطات اقتصادی با نهادهای علمی و پژوهشی دانش‌بنیان داخلی و بین‌المللی»، «مشارکت فعال در بازار سرمایه و جلوگیری از کاهش ارزش دارایی‌ها» و «جلب مشارکت عملی استادان، کارکنان، دانشجویان و خانواده‌های آنان در فعالیت‌های سرمایه‌گذاری و اقتصادی دانشگاه» اهداف مهمی است که برای رسیدن به آن، «شورای اقتصاد و سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان» در فضای دانشگاه آزاد اسلامی تشکیل شد. در این گزارش عملکرد شورای اقتصاد دانش‌بنیان در 4 استان دانشگاه آزاد را بررسی کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید. 

رئیس دانشگاه آزاد استان اصفهان (خوراسگان):
7 طرح مصوب شورا  در مرحله تجاری‌سازی هستند

پیام نجفی، رئیس دانشگاه آزاد استان اصفهان (خوراسگان) درخصوص عملکرد شورای اقتصاد دانش‌بنیان این استان گفت: «در یک سال اخیر در این شورا 10 جلسه برگزارشده که در این جلسات 30 طرح مورد بررسی قرارگرفتند. از این 30 طرح حدود 50 درصد یعنی 15 طرح به تصویب رسیده‌اند.» 
او با بیان اینکه از 15 طرح تصویب‌شده حدود 7 طرح در مرحله تجاری‌سازی هستند ادامه داد: «این طرح‌ها در حوزه‌های مختلف ازجمله حوزه‌ آی‌تی، نرم‌افزار، آموزش دیجیتال، تصفیه ‌آب، آب شیرین‌کن، تصفیه فاضلاب، انرژی‌های نو، ارز دیجیتال، نرم‌افزار‌های کاربردی برای افزایش خلاقیت در مدارس، گیاهان دارویی و... از جمله این طرح‌ها بوده‌اند.»  رئیس دانشگاه آزاد استان اصفهان (خوراسگان) اضافه کرد: «در استان اصفهان، سرای نوآوری گیاهان دارویی، سرای نوآوری ‌آی‌تی؛ سرای نوآوری فرش ماشینی، سرای اتاق بازرگانی و سرای نوآوری بذر مشغول به فعالیت هستند.» 

  درآمدهای غیرشهریه‌ای استان اصفهان 25 درصد کل بودجه
نجفی درخصوص درآمدهای غیرشهریه‌ای استان نیز توضیح داد: «کل درآمدهای غیرشهریه‌ای استان، 25 درصد کل بودجه است. از این 25 درصد، 12 درصد مربوط به فعالیت‌های دانش‌بنیان و فناورانه بوده و در صدد هستیم تا درآمدهای غیرشهریه‌ای استان را با توسعه فعالیت‌های دانش‌بنیان افزایش دهیم. به همین منظور به‌دنبال این هستیم تا سرای‌های نوآوری را تقویت کنیم. به‌طور مثال تلاش داریم تا سرای نوآوری‌ آی‌تی را با شهرداری به‌صورت مشترک کرده تا ظرفیت‌مان در حوزه هوشمند‌سازی را گسترش دهیم.» 
او اظهار کرد: «سرای نوآوری اتاق بازرگانی نیز به قوت کار خود را پیش ‌برده و به‌شدت بین ارتباط دانشگاه و اتاق بازرگانی استان موثر بوده است. طرح پویش و کانون‌های صنعت و دانشگاه را نیز توسعه خواهیم داد. در زمینه گیاهان داوریی یک شرکت مشترک با صندوق پژوهش و فناوری راه‌اندازی کردیم تا بحث گیاهان دارویی را گسترش دهیم. همچنین صنعت فرش در شهر کاشان ارتباط خوبی را با صنایع فرش برقرار کرده است.» 

رئیس دانشگاه آزاد استان خراسان شمالی در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
کسب درآمد یک میلیارد و 200 میلیون تومانی از طرح‌های دانش‌بنیان در یک‌ سال

غلامرضا کاظمی، رئیس دانشگاه آزاد استان خراسان شمالی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درخصوص عملکرد شورای اقتصاد دانش‌بنیان استان خراسان شمالی گفت: «در شش ماه ابتدای امسال 3 جلسه شورای اقتصاد دانش‌بنیان برگزارشده که در این جلسات 10 طرح ارائه و بررسی شده است.»  او توضیح داد: «از این 10 طرح، 3 طرح مورد تایید قرار گرفته است؛ همچنین از 3 طرحی که مورد تایید قرار گرفته است 2 طرح تجاری‌سازی شده‌اند.»  او درخصوص جزئیات 3 طرحی که مورد تایید قرار گرفته‌اند نیز گفت: «از این سه طرح، یک طرح سقف سبک، یک طرح میلگرد بستر و یک طرح نیز درخصوص نرم‌افزار بازار است. این نرم‌افزار با نام «همینجا» مشخص می‌کند که در سطح شهر هرمغازه چه اجناسی داشته و اجناس با کمترین قیمت و نزدیکترین مغازه را معرفی می‌کند. پروپوزال این طرح به سازمان مرکزی دانشگاه آزاد ارسال شده و قرارداد آن نیز با دانشگاه منعقد شده است.»  رئیس دانشگاه آزاد استان خراسان شمالی درخصوص طرح‌های دیگری که در شورای اقتصاد دانش‌بنیان این دانشگاه ارائه‌شده اما هنوز تایید نشده‌اند نیز توضیح داد: «چند طرح در حوزه معدن، دو طرح در حوزه کشاورزی و چند طرح نیز در حوزه گردشگری و سلامت است. یک معدن در مسیر اسفراین به جاجرم وجود دارد که برخی از اساتید در مسیر کشف سنگ معدن بررسی‌هایی انجام دادند که طرح معدن به سازمان مرکزی دانشگاه آزاد نیز ارسال شد.»  کاظمی اظهار کرد: «یک طرح نیز درخصوص اصلاح بذر پیاز و یک طرح نیز برای واکسن کرونا گیاهی نیز در یک سال اخیر یعنی قبل از ارائه این 10 طرح به مرحله ثبت رسیده است. البته این واکسن هنوز در مرحله تست آزمایشگاهی است و به مرحله تست انسانی نرسیده است.»  او درخصوص درآمدهای غیرشهریه‌ای حاصل از طرح‌های دانش‌بنیان نیز صحبت به‌میان آورد و گفت: «در یک سال گذشته از طرح‌های دانش‌بنیان حدود یک میلیارد و 200 میلیون تومان درآمد غیرشهریه‌ای داشتیم. متاسفانه استان خراسان شمالی از استان‌های محروم کشور است و در طرح‌های سرمایه‌گذاری نتوانسته به‌خوبی عمل کند. همچنین برای سال جدید 2 طرح جدید دردست بررسی داریم که هنوز در جلسه شورای اقتصاد دانش‌بنیان مطرح نشده است که از این دو طرح قطعا یک طرح به‌تصویب خواهد رسید. یکی از این طرح‌ها در حوزه نرم‌افزار برای مشارکت دانشجویان در برخی از امور است که به دانشجو حقوق ماهانه به صورت ثابت پرداخت می‌شود.»  رئیس دانشگاه آزاد استان خراسان شمالی درخصوص چالش‌های حوزه دانش‌بنیان در این استان نیز گفت: «یکی از مهم‌ترین مشکلات‌مان در حوزه بودجه و سرمایه‌گذاری است و به‌علت عدم وجود منابع مالی مناسب نمی‌توانیم سرمایه‌گذاری درستی روی دانش‌بنیان‌ها انجام دهیم. در چنین شرایطی افراد ‌انگیزه چندانی برای ارائه طرح‌های دانش‌بنیان یا سرمایه‌گذاری در این حوزه را ندارند.» 

معاون پژوهشی دانشگاه آزاد استان قم:

16 شرکت دانش‌بنیان و هسته فناور در یک سال‌ونیم گذشته فعال شدند

غلامرضا نجفی، معاون پژوهشی دانشگاه آزاد واحد قم درخصوص تعداد برگزاری جلسات شورای اقتصاد دانش‌بنیان در سطح این استان اظهار کرد: «متاسفانه در یک‌و‌نیم‌سال گذشته حدود 3 جلسه در قالب شورای اقتصاد دانش‌بنیاد برگزار شده است. بیش از 15 جلسه مرکز رشد نیز در همین مدت برگزار شده است.» او درخصوص تعداد طرح‌های بررسی‌ شده در این جلسات گفت: «در این جلسات 4 طرح بررسی شده که از این تعداد تنها یک طرح تصویب شده و متاسفانه هنوز هیچ طرحی به مرحله تجاری‌سازی نرسیده است.»
نجفی درباره تعداد طرح‌های دانش‌بنیان و هسته‌های فناور استان قم عنوان کرد: «2 طرح دانش‌بنیان تولید گیاه آلوئه‌ورا از طریق کشت بافت و طراحی و راه‌اندازی سامانه آزادکاری‌کارآسون ارائه شده است.»
معاون پژوهشی دانشگاه آزاد واحد قم درمورد طرح تولید گیاه آلوئه‌ورا از طریق کشت بافت توضیح داد: «هدف اصلی از اجرای این طرح تولید گیاه از طریق کشت سلول و بافت در شیشه بود. پس از تولید گیاهان به‌‌ویژه گیاه آلوئه‌ورا در شیشه و ازدیاد آنها، به گلخانه منتقل و در زمین کاشت می‌شوند. بعد از رشد مناسب، گیاه بهینه‌سازی و مواد آلی مورد نیاز آن فرآوری‌شده و برای تولید محصولات مختلف آرایشی، بهداشتی و نوشیدنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.»
او در توضیحات تکمیلی افزود: «به‌طور معمول گیاهانی که در شیشه تولید می‌شوند به‌نسبت رشد خیلی بهتری دارند. همچنین به‌علت کم‌آبی در استان قم و میزان آسیب‌پذیری بالای گیاهان از این‌منظر، بهتر است گیاهان مختلف از طریق کشت بافت تولید شوند. همچنین زمانی که تصمیم بر زیاد شدن نوع خاصی از گیاه دارویی است؛ به‌علت دسترسی راحت به کم‌وزیاد کردن مواد مورد نیاز گیاه، بهتر است تا این گیاهان به‌صورت کشت بافت تولید شوند. این تغییر در نوع کشت، مواد دارویی گیاه را نیز کم‌وزیاد می‌کند.»
نجفی درخصوص طرح راه‌اندازی سامانه آزادکاری‌‌کارآسون بیان کرد: «این طرح با ایده ابتدایی راه‌اندازی یک سایت به‌منظور کاریابی و پیداکردن پروژه ویژه دانشجویان دانشگاه آزاد اجرا شد. همچنین در این سایت دانشجویان می‌توانند دوره‌های آموزشی مورد نیاز را آموزش ببینند. افراد پس از ثبت‌نام ابتدایی رزومه خود را اعلام کرده و پس از تایید مدیران سایت براساس رزومه اعلامی و سنجیدن توانایی قابلیت‌های هرفرد، اشخاص برگزیده برای اجرای طرح‌ها یا اشتغال اعلام می‌شوند.»

  ارائه پیشنهاد راه‌اندازی 2 سرای نوآوری در قم 
معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی قم درمورد تعداد سراهای نوآوری این استان اظهارکرد: «درحال‌حاضر استان قم سرای نوآوری ندارد ولی پیشنهاد تشکیل 2 سرای نوآوری با عنوان‌های کفش ماشینی و زیارت به سازمان مرکزی دانشگاه آزاد ارائه شده است.»
او درباره میزان درآمدهای غیرشهریه‌ای این استان از اجرای طرح‌های دانش‌بنیان عنوان کرد: «هسته‌های فناور استان نوپا هستند؛ در نتیجه هنوز به‌مرحله درآمدزایی نرسیده‌اند و کسب درآمدی از این طریق تاکنون نبوده است.»
نجفی درخصوص اقدامات دانش‌بنیان‌ها که برای سال تحصیلی جدید در سطح این استان انجام شده گفت: «درنظر داریم به تجاری‌سازی ایده‌های فناورانه کمک کرده و خدمات مشاوره‌ای به آنها ارائه دهیم. همچنین تجهیزات، امکانات و لوازم مورد نیاز دانش‌بنیان‌ها تامین شوند.»
معاون پژوهشی دانشگاه آزاد واحد قم درمورد چالش‌های دانش‌بنیان‌های این استان بیان کرد: «در یک سال‌ونیم گذشته حدود 16 شرکت دانش‌بنیان و هسته فناور در مرکز رشد این استان پذیرش شده‌اند. درحال‌حاضر بزرگ‌ترین چالش استان قم کمبود فضای مرکز رشد برای این شرکت‌ها است.»

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان مطرح کرد:
کسب درآمد 5 میلیارد تومانی از دانش‌بنیان‌ها در یک سال گذشته 

احمد نقی‌لو، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان درخصوص تعداد جلسات برگزارشده شورای اقتصاد دانش‌بنیان در سطح این استان اظهار کرد: «12 جلسه در یک سال گذشته برگزار شده که در‌نتیجه آنها حدود 15 طرح پیشنهاد شده است.»
او در تکمیل اطلاعات طرح‌های پیشنهادی مصوب استان زنجان افزود: «از بین 15 طرح پیشنهادی 3 طرح تولید مشارکتی قارچ گانودرما، تولید مشارکتی زالوی استریلیزه و تولید مشارکتی مشتقات پلاسمای خون جهت داروهای برپایه پلاسما مصوب شده است که هیچکدام از آنها به مرحله تجاری نرسیده‌اند.» نقی‌لو در توضیح طرح مصوب مشارکتی قارچ گانودرما گفت: «این قارچ مصرف درمانی دارد و یکی از گران‌ترین انواع قارچ‌ها است. براین‌مبنا، یک طرح مشترک بین دانشگاه آزاد استان زنجان و جهاد دانشگاهی به‌منظور تولید قارچ، کمپوست و بذر این گیاه انجام می‌شود. به بیان دیگر جهاد دانشگاهی سرمایه‌گذاری لازم برای اجرای این طرح را تامین‌کرده و مقرر شده تا قارچ، کمپوست و بذر گانودرما در قالب این طرح تولید شود. تنها بذر تولیدی به‌صورت دانش‌بنیان دنبال می‌شود و تولید کمپوست و قارچ به‌منظور تجاری و سود بیشتر تولید خواهند شد. براساس قرارداد 20 درصد سود فروش نیز به دانشگاه آزاد تعلق می‌گیرد.»
رئیس دانشگاه آزاد استان زنجان درمورد طرح تولید مشارکتی زالوی استریلیزه بیان کرد: «زالو درمانی یکی از روش‌های درمان طب سنتی محسوب می‌شود. متاسفانه بسیاری از زالوهایی که برای این روش درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، آلوده بوده و خود آنها باعث ایجاد مشکلاتی برای بیماران بعد از استفاده از این روش می‌شود. در این طرح زالوها به‌صورت استریلیزه پرورش یافته و عاری از هرگونه آلودگی به مرحله استفاده خواهند رسید. درست مانند سوزن استریلیزه در پزشکی که خود سوزن آلودگی ایجاد نمی‌کند.»
او در بیان جزئیات طرح مشتقات پلاسمای خون جهت داروهای برپایه پلاسما عنوان کرد: «در این طرح مرکز مشتقات پلاسما با مشارکت هلدینگ درمان‌آرا تاسیس خواهد شد. در این مرکز مشتقات پلاسما به پالایشگاه داده می‌شود و پس از جداسازی، فاکتورهای مختلف آن دراختیار شرکت‌های داروسازی قرار می‌گیرد. هرفاکتور برای تولید دارویی مشخص برپایه پلاسما مورد استفاده قرار می‌گیرد.»
نقی‌لو درخصوص برنامه‌های دانش‌بنیان استان زنجان در سال جدید اظهار کرد: «در برنامه سال جاری توسعه این سه طرح را در اولویت قرار داده‌ایم.»
رئیس دانشگاه آزاد استان زنجان توضیح داد: «در سال گذشته حدود 5 میلیارد تومان اشز طریق دانش‌بنیان‌ها کسب درآمد داشته‌ایم. همچنین پیش‌بینی می‌شود تا در سال آینده حدود 11 میلیارد و 600 میلیون تومان از این روش استان زنجان درآمد غیرشهریه‌ای کسب کند.»
نقی‌لو درخصوص چالش‌های دانش‌بنیان‌های این استان بیان کرد: «عدم ابلاغ آیین‌نامه‌های قانون جهش تولید دانش‌بنیان بزرگ‌ترین چالش پیش‌روی این استان است. این قانون در اردیبهشت ماه ابلاغ شد که یک قانون بسیار دقیق و عالی دست بالا است. متاسفانه آیین‌نامه‌های دست پایین این قانون که برای اجرای آن است هنوز ابلاغ نشده است.»