زهیر اصفهانی، تحلیلگر سیاسی در گفت وگو با «فرهیختگان»:
کشور طی چندین روز گذشته شاهد التهاباتی بود که آثار آن را بیش از هر محل دیگری در دانشگاه‌ها و کف خیابان دیدیم. اعتراضاتی که به‌سرعت با میدان‌داری رسانه‌های ضدایرانی به ورطه رادیکالیسم و اغتشاش کشیده شد. نکته قابل توجه در این‌میان وجود پرسش‌های بی‌پاسخی است که منجر به ایجاد شکاف‌هایی اجتماعی و در نتیجه به‌وجود آمدن اعتراضات اجتماعی شده است. به‌منظور بررسی جایگاه مجلس و نمایندگان مردم برای حفظ سرمایه اجتماعی نظام و ترمیم شکاف‌های اجتماعی موجود با زهیر اصفهانی، تحلیلگر سیاسی گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
عملکرد مجلس در ماجرای مهسا امینی و بحران اجتماعی پس از آن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
گرچه قشر زیادی از نمایندگان، دوره اول نمایندگی‌شان است و تجربه تازه‌‌ای را پشت‌سر می‌گذراند اما این انتظار می‌رفت که مجلس فعال‌تر و پویاتر در قضایای اخیر ورود پیدا کند. در روزهای ابتدایی که خانم امینی فوت کردند، شاهد حرکات مثبتی از کمیسیون‌های مجلس بودیم و صحبت‌های سازنده‌ای درباره اصلاح ساختارها شنیده می‌شد اما انتظار می‌رفت نمایندگان مستقیم وارد عمل شده و به تبیین شرایط می‌پرداختند. با گذشت سه هفته از قضایا شاهد این هستیم که نمایندگان در حد شایسته‌ای وارد میدان نشده‌اند. نمی‌شود این انفعال را با این گزاره که مجلس درگیر مسائل دیگری بوده توجیه کرد. نمایندگان در مسائل مهمی که نیاز به بروز صدای وحدت‌آفرین است باید وارد عمل شوند و این انفعال اصلا زیبنده مجلس نیست.
مجلس از چه طریقی باید کنش موثر نشان می‌داد؟
در مسائل رسانه‌ای و تبلیغاتی مجلس باید بهتر عمل کند. یکی از نقاط ضعف مجلس این است که خیلی از اقدامات آن بازخوردی در فضای اجتماعی ندارد. نمایندگان باید به‌صورت پررنگ‌تر در بطن جامعه حضور یابند. ما ظرفیت‌های بسیار خوبی در شهرهای مختلف داریم و نمایندگان باید از این ظرفیت‌ها بهره مناسبی ببرند. به نظر من، جایگاه تبلیغات و رسانه‌های جمعی برای خیلی از نمایندگان ما روشن نشده است. در جامعه فعلی مشاهده می‌کنیم که دشمن نیز از این ضعف بهره برده و اقدامات تفرقه‌انگیز خود را شدت می‌بخشد. مطلب مهمی که باید مدنظر داشت این است که نمایندگان باید از خودسانسوری‌های بیهوده فاصله بگیرند. جامعه تشنه شنیدن حرف‌های منطقی و واقع‌گرایانه است. باید صراحتی در بین نمایندگان مجلس به‌وجود بیاید تا صدایشان به گوش مردم هم برسد.
آیا مجلس به لحاظ سیاسی کارکرد خود را از دست داده است؟
من اعتقاد دارم که در برخی مسائل مهم، در مجلس چندصدایی وجود دارد. درست است که هر نماینده‌ای حق اظهارنظر فردی دارد اما درموارد حساس نیاز به یک صدای واحد است، نه نظر فردی نمایندگان. چون بعضی از نمایندگان نظرات شخصی خود را به‌عنوان نظرات کلی مجلس بیان می‌کنند و این باعث می‌شود این برداشت در بین مردم به‌وجود بیاید که در مجلس چنددستگی وجود دارد. نمایندگان باید سعی کنند مواضع خود را از طریق رئیس محترم مجلس یا سخنگوی مجلس بیان کنند تا موضع مجلس برای مردم تبیین شود. چندصدایی باعث می‌شود یک موضوع ابتر شود و این ذهنیت برای مردم شکل بگیرد که نمایندگان مجلس یا محافظه‌کار هستند یا بی‌تفاوت. مطلب مهمی که مشاهده می‌شود این است که خیلی از موارد در کمیسیون‌ها به آن پرداخته نشده، در صحن عمومی توسط نمایندگان بیان می‌شود که این متاسفانه به پای کل مجلس نوشته می‌شود و باید از چنین اظهارنظرهای قاطعی پرهیز شود؛ چرا‌که اثرات نامطلوبی دارد.
بعد از اتفاق ناگواری که برای مهسا امینی پیش آمد، محمدباقر قالیباف وعده داد که اصلاحات موردنیاز ساختارها و فرآیندها را پیگیری می‌کند. فکر می‌کنید مجلس چطور می‌تواند ساختارهای مرتبط با این مساله را اصلاح کند؟ تا چه اندازه این اصلاح در حوزه اختیاراتش است؟
مجلس رکن اول قانونگذاری در کشور است. در دیداری هم که امسال رهبر معظم انقلاب با نمایندگان مجلس داشتند، روی این مساله تاکید داشتند. برهمین اساس، انتظار می‌رود نمایندگان مجلس در این موضوع ورود کنند اما باید از شتاب‌زدگی دوری کنند چون هنوز ابعاد مختلف این مساله به‌صورت کامل در دسترس نیست. برهمین اساس، نمایندگان باید سعی کنند صدای اقشار و سلایق مختلف جامعه را بشنوند و چیزی که ما خیلی به آن نیاز داریم و مقام‌معظم‌رهبری هم اخیرا در صحبت‌های خود به آن اشاره کردند، بحث جذب حداکثری و دفع حداقلی است. شاید خیلی از افراد باشند که به‌ظاهر در جامعه ما به مبانی انقلاب اسلامی اعتقاد نداشته باشند ولی در بزنگاه‌های اصلی می‌بینید که پشتیبان ملت و نظام هستند. بنابراین ما باید به این چندصدایی احترام بگذاریم. همان‌طور که می‌دانید بسیاری از مردم دل درگروی نظام دارند. شاهد مثال این مساله هم حضور گسترده و سلایق متکثر در تشییع شهید سردار سلیمانی است. بنابراین نمایندگان بعد از شنیدن صداهای مختلف در این حوزه، باید جمع‌بندی انجام بدهند و برای اصلاح ساختارهای مرتبط با این مساله قانونی تصویب کنند که به‌روز باشد. ما در تاریخ دیدیم چه در زمان حیات امام خمینی(ره) چه در زمان حال، به‌‌راحتی می‌شود با پویایی دین خیلی از مسائل را اصلاح کنیم. نکته‌ای هم که وجود دارد این است که ریشه بسیاری از مسائل مشکل‌زا در کشور به خاطر نوع اجرای قوانین است. بنابراین با اصلاح رویه‌های اجرایی هم می‌توان در حل بسیاری از مسائل کوشید.
اینکه مجلس در بزنگاه‌ها از خود بروز موثری نشان ندهد و منتظر پایان قضیه بماند این تلقی را به‌وجود نمی‌آورد که مجلس کارکرد خود را از دست داده؟ نمونه‌ای از این انفعال را در طرح‌هایی مثل صیانت و شفافیت نیز می‌بینیم یا حتی در ماجرای اخیر، خانواده امینی را دعوت کردند و بعد که خانواده‌اش دعوت مجلس را نپذیرفت، مجلس گفت ما از خانواده خانم امینی گله هم داریم. آیا این باعث نمی‌شود شأنیت مجلس در اذهان عمومی از بین برود؟
خیر، من با این مساله موافق نیستم. نگاه کنید در این قضیه شیطنت‌های مختلفی از گروه‌ها و رسانه‌های غرب داشتیم. یک نکته را هم بگویم که در فضای اجتماعی و سیاسی دنیا، کسی می‌تواند موفق باشد که حرف اول را بزند. در قضایای اخیر هم قبول دارم که مجلس کمی باید پویاتر و به‌روزتر می‌بود اما با توجه به اینکه زوایای این ماجرا روشن نشده بود، اینکه منتظر ماند تا زوایای پنهان این ماجرا مشخص شود، به‌نظرم کار خوبی بود. ولی متاسفانه در اتفاقات اخیر می‌بینیم که دست‌های پشت‌پرده مانند رسانه‌های غرب خواهان شکستن وحدت مردم ایران هستند. باتوجه به این قضیه، نمایندگان استان‌های کردنشین می‌توانستند نقش بهتری ایفا کنند.
