چه کسی روی پل رفته؟

سیدمهدی طالبی، خبرنگار:بامداد روز گذشته (شنبه) در پی انفجاری شدید بخشی از پل «کرچ» که شبه‌ جزیره کریمه را به خاک روسیه متصل می‌کند، تخریب شد. گفته می‌شود عامل انفجار این پل کامیونی مملو از مواد منفجره بوده است. مقامات اوکراینی طی ماه‌های گذشته با انجام حملاتی به پایگاه‌های ارتش روسیه در کریمه که مسکو آن را بخشی از خاک خود می‌داند، نشان داده بودند خواستار به چالش کشیدن کرملین در این بخش هستند. 
در آن برهه هرچند روسیه در حال عملیات در استان‌های متعددی در خاک اوکراین بود و حتی استقلال دو جمهوری خودخوانده دونتسک و لوهانسک در منطقه دونباس را نیز به رسمیت شاخته بود اما درگیری اوکراینی‌ها با روسیه در این مناطق از اهمیتی معادل با حمله به کریمه برخوردار نبود. در سال 2014 پس از آنکه غربگرایان با کودتا در کی‌یف دولت را ساقط کرده و به قدرت رسیدند، در پاسخ روسیه با تصرف شبه‌جزیره کریمه این استان را که اکثر ساکنانش روس تبار هستند را پس از برگزاری رفراندومی به خاک خود ملحق کرد. بر همین اساس حمله به این شبه جزیره از وزنی متفاوت با دیگر نقاط برخوردار است. 
تنها ساعتی پس از انفجار پل 19 کیلومتری کریمه، «میخایلو پودولیاک»، مشاور ریاست‌جمهوری اوکراین ضمن انتشار تصویری از آن در حساب توئیتری خود نوشت: «کریمه، پل، آغاز. همه (اموال) غیرقانونی باید منهدم شوند، هر چیزی که دزدیده‌ شده باید به اوکراین برگردد، تمام مناطق اشغال‌شده توسط روسیه باید خالی شود.»
در اقدامی دیگر حساب توئیتری منتسب به وزارت دفاع اوکراین نیز در همین‌باره نوشت: «رزم‌ناو موشک‌اندازِ «موسکوا» و پلِ «کرچ» به‌عنوان دو نماد بدنامِ قدرت روسیه در کریمه تخریب شدند. اتفاق بعدی چه خواهد بود؟ مردم روسیه؟»
این اظهارات تحریک‌آمیز که پس از اقدام جنجالی اوکراین انجام شده است تنها یک روز پس از اظهارات دوپهلو و شائبه‌برانگیز ولادیمیر زلنسکی درباره لزوم حمله پیش‌دستانه ناتو به روسیه صورت گرفته است. زلنسکی روز جمعه در جریان یک ویدیوکنفرانس در اندیشکده‌ای استرالیایی خواستار آن شد تا پیش از حمله هسته‌ای احتمالی روسیه به نقاطی در خاک اوکراین ناتو حملات پیش‌دستانه‌ای علیه مسکو انجام دهد؛ پیشنهادی که با توجه به عبارات آن به نظر می‌رسد درخواست حمله هسته‌ای به روسیه باشد هرچند رئیس‌جمهور اوکراین پس از مدتی تاکید کرد منظورش استفاده از تسلیحات نامتعارف نبوده است. 
در پاسخ به اقدامات و اظهارت تحریک‌کننده اوکراین، سخنگوی کاخ کرملین اعلام کرد که ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در جریان حمله به پل قرار گرفته و در همین راستا دستور تشکیل یک کمیته دولتی برای بررسی وضعیت اضطراری پیش‌آمده را صادر کرده است.

  دلایل حمله به پل کریمه
حمله به پل کریمه که توسط اوکراین صورت گرفته است، اقدامی است که دارای دلایلی چندگانه است. در ادامه تلاش شده است برخی از اهداف حمله به این پل مورد بررسی قرار گیرد. 

1- اختلال در تدارکات‌رسانی به شبه‌جزیره‌کریمه
پل کریمه اصلی‌ترین خط ارتباطی برای تدارکات‌رسانی به این شبه‌جزیره و نیروهای روسی عملیات‌کننده در این محور است. هرچند روسیه از طریق سه استان دونتسک، ژاپروژیا و خرسون نیز قادر به دسترسی به شبه‌جزیره‌کریمه است، اما این سه استان درحال‌حاضر شاهد درگیری‌های شدیدی هستند که اجازه عبور و مرور امن در مقیاس وسیع را نمی‌دهد. 
انهدام بخشی از این پل ضمن آنکه می‌تواند تا زمان بازسازی کامل آن، تدارکات‌رسانی روسیه به این مناطق را مسدود سازد، پیامی درباره آسیب‌پذیر بودن این پل نیز دربردارد. اوکراین و متحدان غربی‌اش با تخریب بخشی از این پل به روسیه اعلام کردند درصورت ادامه و تشدید درگیری‌ها اراده حملات مجدد به این پل مواصلاتی را دارند. 

2- زدودن اثرات الحاق 4 استان اوکراین به خاک روسیه
روسیه در هفته‌های اخیر با برگزاری رفراندوم در چهار استان لوهانسک، دونتسک، ژاپروژیا و خرسون دست به الحاق این مناطق به خاک خود زده است. این اقدام روسیه ضمن آنکه اراده جدی مسکو برای تصرف جنوب اوکراین را نشان داد، بیانگر گامی قاطع علیه اوکراین بود، زیرا با پیوستن این مناطق به خاک روسیه بازپس‌گیری آنها مستلزم عبور از چتر هسته‌ای مسکو خواهد بود. سرگئی لاوروف، وزیرخارجه روسیه بلافاصله پس از رفراندوم اعلام کرد پیوستن این مناطق به خاک روسیه باعث خواهد شد تا آنان نیز تحت پوشش سیاست‌های هسته‌ای دولت متبوعش قرار گیرند؛ موضوعی که به‌طور نه‌چندان غیرمستقیم تهدیدی در رابطه با به‌کارگیری تسلیحات هسته‌ای علیه اوکراین بود. 
تغییر وضعیت این چهار استان که به‌دلیل تحریم کامل روسیه و شدت داشتن جنگ در بالاترین سطح خود، با پاسخ جدی و جدیدی از سوی غرب روبه‌رو نشد، در عمل یک پیروزی بزرگ برای مسکو بود. غرب و اوکراین از طریق حمله‌ای مناقشه‌برانگیز به پل کریمه دست به اقدامی زدند که به‌زعم‌شان با به‌راه‌اندازی یک جنجال و موج رسانه‌ای بتواند پیروزی روسیه در الحاق چهار استان اوکراینی به خاک این کشور را از بین ببرد. اقدامی که معادل اقدام روسیه نیست و صرفا در حوزه رسانه‌ای کارکرد دارد. 
3- اهمیت تدارکاتی شبه‌جزیره‌کریمه
شبه‌جزیره‌کریمه در سال 2014 به روسیه الحاق شد، اما در آن دوره هیچ مسیر زمینی‌ای از این منطقه تا روسیه وجود نداشت، اما همزمان تهدیدی نظامی نیز متوجه آن نبود. درحال‌حاضر با بروز جنگی شدید میان روسیه و اوکراین، این منطقه به تنها استان اوکراینی تحت کنترل روسیه تبدیل شده است که دارای ثبات بوده و عملا مرکز امن و تدارکات روس‌ها به‌شمار می‌رود. درحالی‌که روس‌ها به‌شدت در چهار استانی که جدیدا به خاک خود الحاق کرده‌اند و همچنین استان خارکف درگیر هستند، شبه‌جزیره‌کریمه برای حفظ استان خرسون و همچنین دستیابی به نیکولایف و در آتی‌ادسا اهمیت بالایی دارد. در روزهای اخیر ارتش اوکراین عملیات‌هایی را در استان خرسون در شمال کریمه انجام داده است که مسدودسازی پل مواصلاتی «کرچ» می‌تواند به افزایش احتمال موفقیت آن کمک کند. 

4- پاسخی به حملات پهپادهای جدید
با ورود پهپادهای انتحاری و تهاجمی جدید به ساختارهای ارتش روسیه که رسانه‌ها و دولت‌های غربی تاکید دارند ساخت ایران است، تاسیسات مورد‌استفاده و تجهیزات نیروهای مورد‌حمایت ناتو در اوکراین به‌شدت تحت فشار قرار گرفته‌اند. مقامات اوکراینی مدعی هستند با ورود این پهپادها به جنگ از هرکاری برای مقابله با آنها دریغ نکرده‌اند، اما قادر به جلوگیری از حملات آنها نیستند. تصاویر منتشرشده از حملات پهپادهای انتحاری جدید روسیه نیز نشان می‌دهد آنها به دفعات به تاسیسات مهم نظامی و امنیتی اوکراین با دقت بالایی اصابت کرده‌اند.
اولکسی کولبا، فرماندار استان کی‌یف روز چهارشنبه ۱۳مهر مدعی شده بود 6 فروند پهپاد ایرانی «شاهد- ۱۳۶» تاسیساتی را در شهر بیلاتسرکفا واقع در ۸۰ کیلومتری جنوب شهر کی‌یف پایتخت اوکراین را مورد اصابت دقیق قرار دادند. این حمله درحالی صورت گرفت که از مدت‌ها قبل روسیه حمله‌ای موشکی و هوایی به استان کی‌یف انجام نداده بود. 
ورود پهپادهای جدید به میدان نبرد اوکراین پس از ماه‌ها نخستین برگ‌برنده روس‌ها علیه ناتو بود و آزار بسیاری از لحاظ مادی و روانی به آنها تحمیل کرد. تخریب پل راهبردی کرچ در کنار اهداف دیگر مدنظر غرب، جوابی به تخریب گسترده زیرساخت‌های ناتو در اوکراین توسط پهپادهاست. 

5- تشدید اختلافات داخلی در روسیه
پس از عقب‌نشینی ارتش روسیه در برخی میادین نبرد، بخش‌هایی از سیاستمداران و نظامیان این کشور نسبت به چنین اقدامی انتقاد کرده‌اند. این درحالی است که فرماندهان میدانی تاکید دارند این عقب‌نشینی‌ها از لحاظ تاکتیکی ضروری بوده‌اند. منفجرکردن بخشی از پل کریمه بهانه‌ای جدید در دست مخالفان سیاست‌های نظامی روسیه در اوکراین خواهد بود تا با استناد به آن خواستار حملات گسترده‌تر و اعزام نیروهای نظامی بیشتری به مرزها شوند. این درحالی است که سیاست فعلی روسیه در اوکراین نیازی به این اقدام ندارد.  در هفته‌های اخیر پس از عقب‌نشینی‌های ارتش روسیه از مناطقی در استان خرسون «کریل استرموسوف»، معاون رئیس این منطقه که منصوب دولت روسیه است در پیام ویدئویی به‌صورت آشکار وزرا و نظامیان دولت روسیه را مورد انتقاد قرار داد. استرموسوف می‌گوید دولت روسیه از فهم کافی نسبت به مشکلات موجود در خطوط‌مقدم نبرد در اوکراین برخوردار نیست. او در بخشی از سخنانش گفته بود: «با توجه به وضعیت پیش‌آمده در اوکراین و ناکامی‌هایی که رخ داد، وزیر دفاع و تمامی مقام‌های روسی باید به فکر خودکشی باشند. البته باید به این نکته اشاره کرد که واژه «افسر» برای آنها زیاد است.» درکنار این مقام، افرادی مانند رمضان قدیروف، رهبر منطقه خودمختار چچن و همچنین یوگنی پریگوژین، موسس گروه واگنر که از افراد نزدیک به پوتین هستند نیز انتقاداتی به عملکرد ارتش روسیه داشته‌اند که در این میان اظهارات قدیروف تندتر از دیگران بوده است.  قدیروف که پس از عقب‌نشینی ارتش روسیه از شهر لیما آن را غیرضروری دانسته و اعلام کرده بود آمادگی دارد برای جبران شکست‌ها 70هزار نیروی نظامی جدید به اوکراین اعزام کند، درکنار دیگر همفکرانش که در کرملین نیز نفوذ دارند، پس از عملیات اوکراین علیه پل کریمه به‌دنبال تشدید حملات فوری نظامی به‌ویژه یورش‌های زمینی خواهند بود، موضوعی که در‌حال‌حاضر مسکو باید از آنها اجتناب کند.