شاخص تولید صنعتی ماهانه بیش از ۲۸۰ شرکت صنعتی پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار و فرابورس که بهصورت ماهانه گزارش تولید خود را منتشر میکنند بیش از نیمی از تولید کشور را در اختیار دارند، لذا با توجه به بررسی آمار این شرکتها میتوان وضعیت تغییرات تولید صنعت کشور را رصد کرد. بررسیها نشان میدهد شاخص مستخرج از دادههای این شرکتها همراستا با شاخص تولید صنعتی کل کشور است، لذا این شاخص در زمانی که شاخصهای رسمی کل کشور با تاخیر منتشر میشوند و تواتر فصلی دارند، میتواند جایگزین خوبی برای آنها باشد و وضعیت تغییرات ماهانه صنعت را نشان دهد. طبق آمارهای اعلامشده از سوی پژوهشکده پولی، روند رشد شاخص تولید صنعتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته تا مرداد ۱۴۰۱ نشان میدهد بعد از کاهش قابلتوجه تولید صنعتی در نیمهدوم سال ۱۳۹۷ و ابتدای سال ۱۳۹۸، رشد تولید این بخش از فصل چهارم ۱۳۹۸ صنعت روند صعودی به خود گرفت و این روند صعودی تا خردادماه ۱۴۰۰ ادامه داشت. روند افزایشی رشد شاخص تولید در تابستان متوقف شد و رشد شاخص تولید در تیر و مردادماه به ترتیب به 3.1 درصد و صفر درصد رسید. اما در پاییز مجددا روند رشد شاخص تولید صنعتی نزولی شد و رشد شاخص در ماههای پاییز نسبت سال گذشته به بازه منفی یک تا صفر درصد رسید. در دی و بهمنماه رشد شاخص تولید صنعتی نسبت به سال گذشته به ترتیب منفی ۰.۱ درصد و منفی ۰.7 درصد رسید. در ادامه روند نزولی ملایم شاخص تولید صنعتی شرکتهای بورسی، این شاخص در اسفندماه نسبت به سال گذشته حدود 1.2 درصد کاهش داشته است. بعد از کاهش بیش از ۵ درصدی شاخص تولید صنعتی در فروردینماه روند رشد این شاخص در دو ماه اردیبهشت و خرداد صعودی شد و در اردیبهشت رشد شاخص تولید صنعتی شرکتهای بورسی به نزدیک صفر درصد رسید و از خردادماه روند افزایشی رشد این شاخص شروع شد و شاخص تولید صنعتی در خرداد تیر و مرداد به ترتیب 2.5، 5.8 و 6.7 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته است. رشد مثبت بالای ۶ درصد در مردادماه در یکسال اخیر بیسابقه بوده است. نکات مهمی که از بررسی آمار رشد صنایع در این ماه استخراج میشود عبارتند از 1- شاخص تولید محصولات شیمیایی در مردادماه (مشابه تیرماه) رشد بالای ۳ درصد داشته، 2- رشد صنعت فلزات اساسی در مرداد همچون تیرماه در محدوده ۸ درصد بوده، 3- رشد قابلتوجه تولید شرکتهای فولادی از مهمترین عوامل رشد این صنعت بوده و 4- رشد شاخص تولید صنعت خودروسازی و قطعات و صنعت ماشینآلات و تجهیزات در سهماهه اخیر نسبت به سال قبل) بیشترین از سایر صنایع بوده است.
براساس دادههای مردادماه شرکتهای بورسی، رشد شاخص تولید شرکتهای صادراتی بعد از ۲۲ ماه بیشتر از رشد شاخص تولید سایر شرکتها شده است. همچنین رشد تولید کالاهای نهایی (مصرفی و سرمایهای) در ماههای اخیر بیشتر از رشد تولید کالاهای واسطهای شده است. آمار مردادماه نشان میدهد بهجز صنعت خودروسازی و صنعت محصولات دارویی در سایر صنایع رشد تولید بیشتر از رشد فروش بوده که منجر به افزایش موجودی انبار این صنایع شده است.
سودآوری در صنایع
اگرچه سودآوری در شرکتها و صنایع مساله مالی بهحساب میآید باید به این نکته توجه کرد که برای تداوم تولید و پایداری رشد در صنایع داشتن حاشیه سود مطمئن از الزامات بهشمار میآید. براساس آمار رشد اسمی سود شرکتها در 9 ماهه ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶۴ درصد بوده است. اما براساس گزارشهای 12 ماهه سود اسمی ۴۸۴ شرکت بورسی در سال ۱۴۰۰ حدود 42.8 درصد بیشتر از سال قبل بوده است. در سهماهه ابتدای سال ۱۴۰۱ رشد سود اسمی شرکتها نسبت به سال قبل به 45.4 درصد رسیده است. روند سودسازی شرکتهای بورسی را میتوان از طریق تعداد شرکتهای زیانده نیز دنبال کرد. براساس اطلاعات ارائهشده از سوی پژوهشکده پولی، در 9 ماهه ۱۴۰۰ تعداد 56 شرکت سود خود را منفی گزارش کردند که این آمار نسبت به مدت مشابه سال قبل 8 واحد بیشتر بوده است. اما براساس گزارشهای 12 ماهه ۱۴۰۰ تنها ۳۴ شرکت زیانده شناسایی میشوند که نسبت به سال قبل یک واحد کمتر شده است. براساس گزارش سودآوری سهماهه ۱۴۰۱ تعداد شرکتهای زیانده ۶۸ شرکت بودند که نسبت به سال قبل از نظر تعداد تغییری نکردهاند. در بین صنایع مهم مانند سنوات اخیر شرکتهای خودروسازی و ساخت قطعات بدترین وضعیت را از نظر سودآوری دارند. بهصورتی که تنها صنعتی است که جمع سود خالص شرکتهای آن منفی میشود. در این صنعت مجموع زیان ایجادشده در سال مالی ۱۴۰۰ حدود ۳۰ درصد بیشتر از سال قبل بوده اما در سهماهه ۱۴۰۱ زیان ساختهشده صنعت خودروسازی 37 درصد کمتر از زیان ساختهشده در فصل مشابه سال قبل است. صنعت محصولات شیمیایی و فلزات اساسی که صادراتمحور هستند به ترتیب با ۵۳ و 52.3 درصد رشد سود اسمی در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل بیشترین رشد در سودآوری در بین صنایع را داشتند. اما رشد سودآوری این صنایع در بهار ۱۴۰۱ به حدود ۲۰ درصد رسیده که بسیار کمتر از تورم و همچنین رشد سودآوری سایر شرکتهاست. بهعلاوه تعداد شرکتهای زیانده نیز در بهار ۱۴۰۱ در این دو صنعت افزایش داشته است. در سال ۱۴۰۰ بهجز صنعت خودروسازی، تنها صنعتی که رشد اسمی مجموع سودهای شرکتهای آن نسبت به سال قبل کمتر شده، صنعت محصولات غذایی است. اما سودآوری در سهماهه ابتدای سال ۱۴۰۱ برای صنعت مواد غذایی بهتر از سال قبل بوده و رشد 37.4 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است. آزادسازی قیمتها ناشی از حذف ارز ترجیحی یکی از عوامل اثرگذار بر سودآوری در این صنعت بوده است. سود شرکتهای صنعت محصولات دارویی نیز در سهماهه ابتدایی سال ۱۴۰۱ نزدیک به 48 درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل بوده است.