مدیرکل کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌سنجی دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با «فرهیختگان» مطرح کرد
ارتقای جایگاه علمی و توسعه کشورها، هدفی است که در اولویت برنامه‌های بسیاری از کشورها قرار گرفته است؛ هدفی که تحقق آن برعهده دانشگاهها گذاشته شده است. بی‌شک کشورهایی که درحال حاضر به‌عنوان کشورهای توسعه‌‌یافته شناخته می‌شوند، همان کشورهایی هستند که در برنامه‌های توسعه خود، ارتقای جایگاه علمی و توسعه دانشگاهها را به‌عنوان یک اولویت مهم دنبال می‌کنند. ایران نیز تلاش دارد مسیر توسعه خود را از طریق آموزش عالی و ارتقای جایگاه علمی دنبال کند و این هدف را برعهده دانشگاه‌های خود سپرده است. این روزها دانشگاه آزاد تلاش دارد بخش اعظمی از این هدف را محقق کند تا جایی‌که تعداد تولیدات علمی دانشگاه طی سه سال اخیر 24.76 درصد رشد داشته است. البته بحث تولیدات علمی یکی از راهکارهای رسیدن به پیشرفت و توسعه است؛ اداره کل کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌سنجی دانشگاه آزاد این روزها اقدامات زیادی را برای رسیدن به پیشرفت دنبال می‌کند. به‌طور مثال قرار است در این دانشگاه سامانه جدید نشریات تحت‌عنوان «سند» یا همان «سکوی نشر دانش» تا پایان شهریورماه راه‌اندازی شود تا مدیریت نشریات و بحث کنترل کیفی پیگیری شود؛ اقدامی که باعث رشد مجلات دانشگاه می‌شود. راه‌اندازی سامانه جامع کتابخانه‌ها، راه‌اندازی سامانه‌ای برای مقالات فارسی و... از دیگر اقدامات این اداره کل در سال تحصیلی جدید است.
سامانه نشریات تحت‌عنوان «سند» راه‌اندازی می‌شود
مدیرکل کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌سنجی و رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه آزاد گفت: «در چند حوزه فعالیت خود را آغاز کرده‌ایم؛ در حوزه نشریات، راه‌اندازی سامانه جدید نشریات را تحت‌عنوان «سند» یا همان «سکوی نشر دانش» دنبال و برای راه‌اندازی این سامانه همکاری خود را با جهاد دانشگاهی آغاز کرده‌ایم.»
او اضافه کرد: «این سامانه ابزارهای بسیار خوبی را دراختیار ما قرار خواهد داد تا مدیریت نشریات و بحث کنترل کیفی مجلات را دنبال کنیم؛ همچنین هم‌افزایی مجلات توسط این سامانه فراهم خواهد شد تا شاهد رشد مجلات دانشگاه آزاد باشیم.»
به گفته او تفاهمنامه راه‌اندازی سامانه «سند» دی ماه سال گذشته توسط دکتر طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با جهاد دانشگاهی به امضا رسیده است و طبق این تفاهمنامه، قراردادهای آن درحال تنظیم بوده و ظرف روزهای آینده از این سامانه رونمایی خواهد شد. او در پاسخ به این سوال که از این سامانه چه زمانی رونمایی می‌شود، گفت: «تلاش‌مان این است که تا آخر شهریور رونمایی شود.»
توجه ویژه دانشگاه به مجلات علمی انگلیسی‌زبان
مدیرکل کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌سنجی دانشگاه آزاد با بیان اینکه در حوزه مجلات نیز بحث مجلات بین‌المللی پیگیری می‌شود، تصریح کرد: «درصدد ایجاد ظرفیتی در دانشگاه آزاد هستیم تا از مجلات بین‌المللی انگلیسی‌زبان، حمایت‌های مادی و معنوی داشته باشیم تا سریع‌تر بتوانند رتبه‌های بین‌المللی را کسب کنند. این حمایت‌ها باعث می‌شود رشد مجلات علمی دانشگاه آزاد با سرعت بیشتری اتفاق بیفتد.»
او عنوان کرد: «با عنایت به اینکه نشریات علمی از جایگاه ویژه‌ای نزد ریاست دانشگاه برخوردار است برنامه‌های حمایتی از نشریات مورد‌توجه قرار گرفته و تمام نشریات در رصد ارزیابی سالانه هستند. درصدد هستیم با حمایت نشریات لاتین دانشگاه را در پایگاه بین‌المللی نمایه کرده و دانشگاه آزاد به‌عنوان ناشری معتبرتر از قبل در عرصه‌های بین‌المللی ظاهر شود.»
رشد چشمگیر رتبه علمی مجلات دانشگاه آزاد
به گفته افتخاری همچنین رشد چشمگیر رتبه علمی مجلات دانشگاه آزاد را شاهد هستیم، چنان‌که بالاترین ضریب تاثیر در مجلات ایرانی نمایه‌شده در پایگاه‌های استنادی بین‌المللی در دانشگاه آزاد منتشر می‌شود. افتخاری درخصوص اقدام دیگر این اداره کل توضیح داد: «بحث تشویق مقالات و پژوهانه از دیگر بحث‌های درحال پیگیری است؛ درحال بازنگری آیین‌نامه پژوهانه و تشویق مقالات هستیم تا مسائل رفع‌شده و آیین‌نامه به شکلی باشد که همکاران بیشتر از آن استفاده کنند.»
آیین‌نامه سرآمدان علمی بازنگری می‌شود
او تصریح کرد: «بازنگری آیین‌نامه‌ای برای سرآمدان علمی نیز در دستورکار قرار دارد. این آیین‌نامه نیازمند بازنگری است تا بحث رشته‌ها را در آیین‌نامه وارد کنیم. رشته‌ها هرکدام رتبه‌بندی خاص خود را دارند و طبیعتا برخی رشته‌ها با پیچیدگی‌هایی همراه بوده و برای آنها سخت‌تر می‌توان مقاله ارائه داد. به‌طورمثال رشته ریاضی محض ازجمله این رشته‌هاست. بنابراین در آیین‌نامه جدید سرآمدان علمی دانشگاه، رشته‌ها از یکدیگر تفکیک می‌شوند.» مدیرکل کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌سنجی دانشگاه آزاد اظهار کرد: «طبیعتا همه آیین‌نامه‌ها با هدف رشد علمی دانشگاه آزاد و براساس سند تحول و تعالی دانشگاه بازنگری شده و تحولات به‌گونه‌ای خواهد بود که همکاران به سمت تحقق اهداف سند تحول و تعالی دانشگاه گام بردارند.»
راه‌اندازی سامانه جامع کتابخانه‌ها دانشگاه آزاد اسلامی؛ به‌زودی
افتخاری درخصوص اقدامات در حوزه کتابخانه‌ها نیز صحبت به میان آورد و گفت: «سامانه کتابخانه دانشگاه آزاد با اشکالات جدی مواجه بود و بنا به دلایلی دانشگاه به این نتیجه رسید که باید سامانه جدیدی در حوزه کتابخانه‌ها راه‌اندازی شود. بنابراین درحال راه‌اندازی یک سامانه جامع برای کتابخانه‌ها هستیم که این سامانه بحث کتاب‌های فیزیکی و کتاب‌های دیجیتال را در خود جای داده است. در حوزه کتاب‌های دیجیتال بحث امانت‌دهی، فروش، فروش پایان‌نامه‌ها، فروش تولیدات علمی همکاران را خواهیم داشت.» او تاکید کرد: «هرکدام از همکاران درصورت تمایل می‌توانند در این سامانه جدید وارد شده و تولیدات علمی خود اعم از کتاب، مدیا، فیلم و... را عرضه کرده تا دانشجویان از این تولیدات استفاده کنند.»
او در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: «در دانشگاه آزاد اسلامی یک اداره همایش‌ها و اداره ثبت اختراعات وجود دارد؛ برای اداره همایش‌ها درحال ایجاد سامانه همایش‌ها هستیم؛ چراکه متاسفانه در دانشگاه آزاد سامانه جامع همایش‌ها وجود ندارد؛ بنابراین این سامانه جامع راه‌اندازی می‌شود تا موضوع برگزاری همایش‌ها، بحث ثبت‌نام، ارسال مقاله، داوری و... را دنبال کنیم. درنهایت بستری ایجاد می‌شود تا اگر فردی قصد شرکت در همایش به‌صورت مجازی را داشت، بتواند از این امکان نیز بهره‌مند شود زیرا این سامانه در ذیل خود امکان برگزاری همایش به‌صورت مجازی را نیز خواهد داشت. معتقدم این پلتفرم به‌شدت موردنیاز است و تاکنون بخش عمده کار پیش رفته و امیدوارم به‌زودی نهایی شود تا بتوانیم از این ظرفیت استفاده کنیم.»
مدیرکل کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌سنجی و رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه آزاد درخصوص اداره ثبت اختراعات نیز توضیح داد: «اداره اختراعات و اسناد دانشگاه به‌تازگی به مجموعه ما اضافه شده است. همان‌طور که می‌دانید اگر دانشجویان ثبت اختراع داشته باشند از دل اداره اختراعات به اداره ثبت اختراعات ارسال می‌شود. همچنین اگر همکاران به‌صورت مستقیم به اداره ثبت اختراعات مراجعه کنند، اختراعات آنها به همکاران ما در اداره اختراعات برای داوری ارجاع داده می‌شود. همچنین به‌دنبال این هستیم تا با توجه به بستر علمی دانشگاه آزاد درکل کشور به‌عنوان یک همکار فعال برای اداره اختراعات باشیم تا به بحث داوری طرح‌هایی که برای این اداره ارسال می‌شود و همچنین اعلام نظر فنی درخصوص طرح‌ها کمک کنیم.»
او در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «تامین منابع الکترونیک برای اساتید و دانشجویان دانشگاه آزاد نیز در دستورکارمان است تا اساتید دانشگاه بتوانند به به‌روزترین مقالات علمی که در مجلات علمی دنیا منتشر می‌شود، دسترسی داشته باشند. این مقالات عمدتا پولی است و بسیاری از اساتید دانشگاه آزاد به آن دسترسی ندارند؛ بنابراین راه‌اندازی سامانه جامعی را دنبال خواهیم کرد تا همکاران از طریق این سامانه بتوانند به مقالات علمی به‌صورت آنلاین و قانونی دسترسی داشته باشند.»
نیمی از اساتید پروفایل سامانه علم‌سنجی را تکمیل کردند
افتخاری درخصوص سامانه علم‌سنجی دانشگاه آزاد نیز گفت: «درحال حاضر سامانه به قوام خوبی رسیده و تاکنون 50 درصد از اعضای هیات‌علمی دانشگاه آزاد پروفایل خود را در سامانه علم‌سنجی تکمیل کرده‌اند. داشبورد علم‌سنجی، داشبوردی است که اطلاعات کلی همکاران را در دل خود دارد و می‌توان گزارش‌های مختلفی را از دل این سامانه استخراج کرد. این گزارش‌ها برای سیاستگذاری، جهت‌دهی و پیدا کردن نواقص کار به ما کمک کرده و آمار و اطلاعات آن می‌تواند برای رسیدن به اهداف سند تحول کمک‌رسان باشد. اعضای هیات‌علمی و واحدها نیز توسط این سامانه با یکدیگر مقایسه شده و طبیعتا فضای رقابتی مثبتی ایجاد شده تا مدیران واحدها و اعضای هیات‌علمی تلاش کنند از قافله علمی عقب نمانند؛ موضوعی که ما را به اهداف سند تحول نزدیک‌تر می‌کند.» او اضافه کرد: «همچنین می‌خواهیم بحث کتاب را به‌طور خاص برای علوم انسانی و سپس برای تمام اعضای هیات‌علمی در سامانه علم‌سنجی دنبال کنیم تا اگر همکاران به جز مقاله تولیدات علمی دیگری را نیز دارند در این سامانه نمایه کرده و سپس بتوانیم این کتاب‌ها را اعتبار‌سنجی کنیم.»
او با بیان اینکه در سامانه علم‌سنجی بحث‌های توسعه‌ای نیز مطرح است، تاکید کرد: «به‌طور مثال بحث‌هایی درخصوص تکمیل پروفایل اعضای هیات‌علمی علوم انسانی مطرح است که مقالات لاتین ندارند و مقالات‌شان فارسی است. اگر اعضای هیات علمی، در گوگل‌اسکالر این مقالات را وارد کنند در سامانه علم‌سنجی نیز قابل‌مشاهده است. برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است تا درمورد مقالات فارسی مثل مقالات لاتین بتوان شاخص‌های علم‌سنجی را دریافت و امتیازبندی کرد.»
تولیدات علمی مجلات فارسی‌زبان اعتبار‌سنجی می‌شود
مدیرکل کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌سنجی و رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه آزاد خاطرنشان کرد: «درکنار توانایی علم‌سنجی، قرار است سامانه‌ای را نیز برای مقالات فارسی راه‌اندازی کنیم تا معیاری مانند اچ‌ایندکس را نیز برای مقالات فارسی داشته باشیم. درحال حاضر چنین معیاری وجود ندارد تا بتوان اعضای هیات‌علمی را براساس تولیدات علمی در مجلات فارسی‌زبان نیز اعتبار‌سنجی کرد تا بتوانیم عددی را برای اعتبار علمی افراد تعیین کنیم.» او اظهار کرد: «طبیعتا تمام این موارد به ما کمک می‌کند تا بتوانیم برای تشویق مقالات از این اعداد و ارقام استفاده کنیم تا همکاران برای افزایش تولیدات علمی خود تشویق شوند و اهداف ما در ذیل سند تحول محقق شود.» افتخاری تصریح کرد: «سامانه‌ای که برای مجلات فارسی دنبال می‌کنیم مقداری زمان خواهد برد و به‌دنبال این هستیم تا در کوتاه‌ترین زمان این سامانه را راه‌اندازی کنیم. این سامانه باید ارتباط تنگاتنگ با مجلات فارسی زبان سراسر کشور داشته باشد. درحال حاضر اطلاعات مجلات فارسی‌زبانی که در دانشگاه آزاد هستند را در اختیار داریم اما وزارت علوم و وزارت بهداشت نیز باید موافقت کنند تا اطلاعات مجلات خود را با ما به اشتراک بگذارند تا بتوانیم مانند اسکوپوس (scopus) اطلاعات این مجلات را نیز رصد کرده و درنهایت یک عددی مانند اچ‌ایندکس برای مقالات فارسی نیز پیدا کنیم؛ این پروسه مقداری زمان‌بر خواهد بود.»
در تولیدات علمی، اول ایرانیم و 93 در جهان
او در بخش دیگری از سخنان خود درخصوص رتبه‌بندی دانشگاه آزاد در پایگاه‌های معتبر علمی نیز توضیح داد: «در آخرین آمار در تولید علم درکل دنیا در رتبه 93 و در ایران رتبه اول را داریم. مجله نانوشیمی واحد شهرقدس ضریب تاثیر هشت را کسب کرده که در ایران چنین عددی نداریم و طبق اعلام مسئولان مجله ما پیش‌بینی می‌کنیم برای سال آینده ضریب تاثیر مجله به بالای 10 برسد؛ رتبه‌ای که باعث افتخار کشور است.»
افتخاری گفت: «دانشگاه آزاد تاکنون دارای 114986 مقاله علمی نمایه‌شده در مجموعه وب‌آوساینس است. تعداد مقالات پراستناد دانشگاه 744، تعداد مقالات یک درصد برتر موضوعی 1573 و تعداد مقالات 10 درصد برتر موضوعی 11018 است.»
رشد 25 درصدی تولیدات علمی دانشگاه آزاد طی 3 سال
مدیرکل کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌سنجی گفت: «رصد و بررسی تولیدات علمی دانشگاه آزاد در پایگاه Essential Science Indicators (ESI) کلاریویت آنالاتیکس، نشان می‌دهد دانشگاه آزاد در رتبه 93 جهان قرار دارد.» به گفته او رتبه جهانی دانشگاه آزاد براساس تعداد مستندات علمی نمایه‌شده در وب‌آوساینس (WOS) بین 7883 دانشگاه در سطح بین‌المللی است. دانشگاه آزاد با 67249 مقاله در 16 حوزه موضوعی و 748 مقاله برتر، برترین دانشگاه کشور در تولید علم است. او گفت: «تعداد تولیدات علمی دانشگاه طی سه سال اخیر 24.76 درصد رشد داشته است. همچنین رشد تعداد استنادات 81.7 درصد است. تعداد استنادات به ازای هر مقاله در سه سال اخیر 45.5 درصد رشد داشته است. رشد کیفیت شاخص‌های علم‌سنجی دانشگاه آزاد نشان‌دهنده رشد کیفیت تولید علم دانشگاه طی سه سال اخیر است.»
در این رابطه بیشتر بخوانیم:
افزایش ۴۵ درصدی رجوع به مقاله‌های علمی دانشگاه آزاد(لینک)
مطالب پیشنهادی
