ابهام در رقم واردات تجهیزات پزشکی

ندا اظهری، مترجم: تجهیزات پزشکی بخش اساسی و انکارناپذیر در سیستم‌های بهداشتی جهان هستند که نبود آنها نظام سلامت را با چالشی جدی روبه‌رو می‌کند. اما از مزیت‌های آن هرچه بگوییم کم است و از پیشگیری از بروز بیماری گرفته تا تشخیص و درمان و بازتوانی بیماری‌ها را شامل می‌شود. صنعت تجهیزات و فناوری‌های پزشکی معمولا شرکت‌ها و کارخانه‌هایی را در بر می‌گیرد که در امر تولید، توسعه و توزیع فناوری‌ها، دستگاه‌ها، تجهیزات، تست‌های تشخیصی و سیستم‌های اطلاع‌رسانی اطلاعاتی فعال بوده و در راستای تشخیص سریع‌تر بیماری‌ها، انجام فرآیندهای درمانی کم‌تهاجم و درمان‌های موثرتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. فناوری‌های پزشکی که اغلب مسیر زندگی بسیاری از مردم جهان را تغییر می‌دهند، به میلیون‌ها نفر امکان حیات طولانی‌تر، سالم‌تر و زندگی پربارتری می‌دهند. استفاده از پروتزها گرفته تا درمان‌های رادیویی، درنهایت به‌نفع بیماران تمام می‌شود و روند تشخیص و درمان را کوتاه‌تر می‌کند.

  آمریکا برترین صادرکننده تجهیزات پزشکی در دنیا
نوآوری و پژوهش‌هایی که در زمینه تولید تجهیزات و فناوری‌های پزشکی به‌کار می‌روند، آمریکا را به کشور پیشگام دنیا در زمینه پیشرفت‌های پزشکی تبدیل کرده‌اند، به‌طوری‌که درحال حاضر، آمریکا بزرگ‌ترین بازار تجهیزات پزشکی بوده و بیش از 40 درصد بازار فناوری پزشکی جهانی در دنیا را دراختیار دارد. به‌طور کلی، از نظر اخلاقی، فنی، پزشکی و قانونی اهمیت بالایی دارد که تمام تجهیزات پزشکی در وضعیت کارکرد کامل، ایمن بالا در استفاده و بالاترین سطح دقت باشند. بازار تجهیزات و دستگاه‌های پزشکی رشد سریعی دارد و با توجه به نقش مهمی که در حفظ سلامت مردم دنیا دارد، بازار خوبی را در سطح جهانی دراختیار دارند. تجهیزات و دستگاه‌های پزشکی به بیش از 10هزار نوع می‌رسند. در این میان، همان‌طور که گفته شد، آمریکا مهم‌ترین و بزرگ‌ترین بازار دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی دنیا را دارد و حتی در چند کشور هم، این بخش با رشد قابل‌توجهی مواجه بوده است. کشورهای آمریکایی واردات بیش از 80 درصد دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی را به خود اختصاص می‌دهند. به‌رغم حجم بالای صادرات و واردات در آمریکا، هنوز هم امنیت بیماران و دسترسی آنها به کیفیت بالای تجهیزات در اولویت این کشورهاست.
صادرات فناوری‌ها و تجهیزات پزشکی آمریکا به‌طور چشمگیری از واردات این بخش فراتر رفته، به‌طوری که مازاد رقم تجاری این حوزه به بیش از یک‌میلیارد دلار رسیده است. به‌دلیل اهمیت این تجهیزات در بالابردن کیفیت زندگی افراد و به‌دنبال پیشرفت در فناوری‌ها و تجهیزات پزشکی، پنج سال به امید به زندگی مردم آمریکا افزوده شده است. علاوه‌بر این، از سال 1980 تاکنون، به لطف فناوری‌های پزشکی روز دنیا، میزان روزهایی که یک بیمار باید در بیمارستان باشد تا 60 درصد کاهش یافته است. مبتکران فناوری پزشکی در آمریکا متعهد هستند بهترین ابزارها را برای تشخیص و درمان بیماران دراختیار پزشکان قرار دهند. این تعهد بیش از 6500 شرکت فناوری پزشکی در ایالات‌متحده را که اغلب شرکت‌های کوچک و متوسط هستند، وادار می‌کند تا هر روز معجزات پزشکی خلق کنند. این شرکت‌های آمریکایی اغلب کمتر از 100 نفر کارمند و نیرو دارند و در تجارت، رقابت جدی بر سر پیشرفت نوآوری دارند. رشد و توسعه تجهیزات و دستگاه‌های پزشکی علاوه‌بر بالا‌بردن کیفیت سلامت و زندگی مردم، با ایجاد فرصت‌های شغلی به‌ویژه در مشاغلی که دستمزدهای بالایی دارند، رشد اقتصادی را برای این کشور و صادرات خالص این محصولات را برای دیگر کشورهای دنیا به همراه می‌آورد.
به گزارش advamed، پیشرفت پزشکی و پیشرفت در فناوری‌هایی که پزشکان، پرستاران و سایر مراقبان سلامت برای درمان بیماران استفاده می‌کنند، امکان بهبود نتایج، صرفه‌جویی در سیستم سلامت و حتی تحرک اقتصادی آمریکا را هم فراهم می‌کند. کل خروجی اقتصادی صنعت فناوری و تجهیزات پزشکی در آمریکا سالیانه چیزی بالغ بر 381 میلیارد دلار گزارش شده است که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم روی تامین‌کنندگان و دیگر بخش‌های این صنعت تاثیر می‌گذارد. این صنعت مسئول ایجاد دومیلیون شغل در آمریکاست که اشتغال مستقیم و غیرمستقیم را دربرمی‌گیرد. صنعت فناوری و تجهیزات پزشکی تنها در آمریکا باعث ایجاد 519هزار شغل شده است که سهم بزرگی در تولید ناخالص داخلی این کشور ایفا می‌کند. در 50 سال گذشته پیشرفت‌های شگرفی در توسعه فناوری‌های پشرفته پزشکی رخ داده است. درحال حاضر بیش از 6500 شرکت فناوری و تجهیزات پزشکی در آمریکا مشغول فعالیت هستند. نرخ صادرات سالیانه فناوری‌ها و تجهیزات پزشکی در آمریکا بیش از 44 میلیارد دلار تخمین زده شده است.
به طور کلی، آمریکا در سال 2020 به ترتیب با 27.7 میلیارد دلار و 28 میلیارد دلار برترین صادرکننده و واردکننده تجهیزات پزشکی به شمار می‌آمد. در این میان، برترین صادرکنندگان دنیا در سال 2020 هم به ترتیب، آمریکا با 27.7 میلیارد دلار، آلمان با 16.7 میلیارد دلار، مکزیک و هلند با 10.6 میلیارد دلار و چین با 10 میلیارد دلار هستند.

  رشد 16.3 درصدی بازار تجارت جهانی
در دو، سه سال اخیر به‌دنبال شیوع همه‌گیری کرونا، به‌طورکلی بازار تجارت جهانی با روند کاهشی روبه‌رو شد اما در این میان به جرات می‌توان ادعا کرد که از معدود صنایعی که توانست با رشد چشمگیری هم مواجه شود، حوزه تجهیزات و فناوری‌های پزشکی بوده است که توانست رقم صادراتی و وارداتی قابل‌توجهی را در مقایسه با سال‌های گذشته به خود اختصاص دهد. با شوکی که در ابتدای سال 2020 به حهان وارد شد، در نیمه نخست همان سال میزان صادرات تجهیزات پزشکی با کاهش 14درصدی روبه‌رو شد اما با توجه به استقبال و تقاضایی که در کشورهای دنیا نسبت به تجهیزات و دستگاه‌های پزشکی وجود دارد، در ادامه سال 2020، بازار صادراتی و وارداتی این تجهیزات در مقایسه با رشد 4.7 درصدی در سال 2019 با رشد 16.3 درصدی مواجه شد. نمودارهای اولیه‌ای که در سال 2020 از 100 اقتصاد جهان منتشر شد، رقم دومیلیارد و 343 میلیون دلاری در تجارت (شامل واردات و صادرات) تجهیزات و فناوری‌های پزشکی را به ثبت رساند. این نمودارها با سهم 6.6 درصدی تجارت جهانی در سال 2020 مطابقت دارد که نسبت به سهم 5.3 درصدی با رشد مواجه بوده است. این افزایش 1.3 درصدی در سهم تجارت جهانی، گروه کوچکی از تجهیزات و فناوری‌های پزشکی را دربرمی‌گیرد.
به گزارش wto، تجارت کیت‌های آزمایشگاهی و معرف‌های تشخیصی همزمان با شیوع همه‌گیری کرونا در مارس 2020، افزایش چشمگیری داشت؛ به‌طوری که در دسامبر 2020، نرخ افزایش تجارت ماهیانه این بخش به 90 درصد رشد صادرات و 126 درصد رشد واردات رسید. سنگاپور و لیتوانی جزء 10 صادرکننده برتر این تجهیزات در دنیا بوده‌اند. تجارت جهانی کالاهای حیاتی برای مقابله با همه‌گیری کرونا بیشتر اقلامی چون ماسک صورت، ونتیلاتور، دستگاه‌های استریل و اسکنرهای آلتراسونیک را شامل می‌شد که در سال 2020 با رشد 31 درصدی روبه‌رو شده بودند. چین با توجه به اینکه کانون اصلی شیوع همه‌گیری کرونا در سال 2020 لقب گرفته بود، در آن سال به بزرگ‌ترین صادرکننده تولیدات و تجهیزات پزشکی در دنیا شناخته شد. رقم تجهیزات صادرشده از این کشور 105میلیارد دلار بود که حدود 2.8 برابر نسبت به سال 2019 رشد داشت. مالزی هم که جزء 10 صادرکننده برتر دنیا در سال 2020 قرار داشت، با رشد صادراتی سالانه 52درصدی مواجه شده بود. 10 اقتصاد برتر صادرکننده تجهیزات پزشکی در دنیا حدود سه‌چهارم کل تجارت جهانی تجهیزات حیاتی پزشکی را در دوران همه‌گیری کرونا برعهده گرفتند؛ این درحالی است که 10 واردکننده برتر جهان 62 درصد واردات دنیا را دراختیار داشتند. معرف‌های تشخیصی و کیت‌های تست کرونا حدود 10 درصد به‌ازای هزینه‌های وارداتی را در دوران کرونا به خود اختصاص داده بودند.  در سال 2020، تجارت تجهیزات پزشکی در رده چهاردهم محصولات تجاری در دنیا قرار گرفت و رقمی بالغ بر 133میلیارد دلار را به خود اختصاص داد. تجارت این بخش 0.79 درصد از کل تجارت جهانی را تشکیل می‌داد. در آن سال، برترین واردکننده تجهیزات پزشکی در دنیا آمریکا با 28 میلیارد دلار در رده نخست بود و بعد از آن آلمان با 11.1 میلیارد دلار، هلند با 9.49 میلیارد دلار، چین با 8.54 میلیارد دلار و ژاپن با 6.38 میلیارد دلار به ترتیب در رده‌های بعدی قرار گرفتند.

  وضعیت تجارت تجهیزات پزشکی در اروپا
بحرانی که به‌دنبال شیوع همه‌گیری کرونا در دنیا رخ داد و فجایع دردآوری را رقم زد، باعث شد اتحادیه اروپا برای تامین تجهیزات پزشکی موردنیاز برای کادر درمان و درمان بیماران ازقبیل تامین تجهیزات شخصی مانند ماسک، تجهیزات دستگاه تنفس مصنوعی و نیز محصولات موردنیاز برای مقابله با همه‌گیری کرونا دست به دامن منابع و کشورهای خارج از اتحادیه اروپا شود.
 به گزارش europarl، اتحادیه اروپا در واکنش با این کمبود ابتکاراتی را برای تولید و توزیع تجهیزات پزشکی انجام داد و دست به انبار برخی فوریت‌ها و تجهیزات پزشکی زد. برآورد تجارت اتحادیه اروپا در چهار گروه محصولات دارویی، تجهیزات پزشکی، حفاظت شخصی و منابع پزشکی نشان می‌دهد تمام این گروه‌ها حدود 75 درصد واردات اتحادیه اروپا را به خود اختصاص داده‌اند. صادرات این بخش‌ها معمولا بسیار پراکنده‌اند به طوری که پنج شریک تقریبا نیمی از صادرات اتحادیه اروپا را دریافت می‌کنند. این اتحادیه در سال 2019 صادرکننده خالص این چهار گروه بود، به‌طوری که محصولات دارویی درصدر تجارت اتحادیه اروپا بود و صادرات تجهیزات حفاظت فردی در رده آخر قرار داشت.
اصلی‌ترین شرکای وارداتی اتحادیه اروپا، سوئیس، انگلیس، آمریکا، چین و سنگاپور هستند که در این میان، سوئیس، انگلیس و آمریکا در تمام گروه‌ها جزء چهار کشور نخست قرار می‌گیرند. در سال 2019، تجارت (صادرات و واردات) کل اتحادیه اروپا در حوزه تجهیزات پزشکی به رقم 9.3 درصد از کل تجارت این اتحادیه رسید. اتحادیه اروپا با صادرات خالص 123 میلیارد یورو که 0.9 درصد از کل تولید ناخالص این منطقه را تشکیل می‌دهد، به‌عنوان صادرکننده خالص تجهیزات پزشکی شناخته می‌شود. کل صادرات تجهیزات و تولیدات پزشکی اتحادیه اروپا رقم 251 میلیارد دلار گزارش شده است که 11.8 درصد از کل صادرات کالاها را در این اتحادیه به خود اختصاص می‌دهد. طبق آخرین گزارش‌ها، رقم کل واردات تجهیزات پزشکی اتحادیه اروپا حدود 128میلیارد یورو برآورد شد که 6.6 درصد از کل واردات کالا را در این منطقه تشکیل می‌دهد.

  اصلی‌ترین شرکای وارداتی اتحادیه اروپا
برآوردها حکایت از آن دارد که واردات تجهیزات پزشکی اتحادیه اروپا تمرکز بالایی را به خود اختصاص داده است. در هر گروه از محصولات، کمتر از پنج کشور دست‌کم 72 درصد از واردات اتحادیه اروپا را به خود اختصاص می‌دهند. به‌علاوه، تنها چهار کشور شامل سوئیس، آمریکا، انگلیس و چین 65 درصد واردات تجهیزات پزشکی و 76 درصد تجهیزات دارویی را در این اتحادیه برعهده دارند. لازم به ذکر است انگلیس و سوئیس هیچ محدودیتی نسبت به صادرات از اتحادیه اروپا ندارند. همان‌طور که همین چهار کشور بزرگ‌ترین مقصد صادراتی اتحادیه اروپا هم محسوب می‌شوند، روسیه هم پنجمین مقصد صادراتی در چهار قلم صادراتی تجهیزات پزشکی است.

رقم 325 میلیون‌دلاری واردات تجهیزات پزشکی در ایران

ایران در سال‌های اخیر با توجه به رشد و توسعه‌ای که در حوزه تولیدات فناورانه داشته، جایگاه خوبی را به ویژه درمیان کشورهای منطقه کسب کرده است. رشد شرکت‌های دانش‌بنیان و ورود استعدادهای برتر به بازار سرمایه توانسته این صنعت را توسعه دهد. جایگاه چهارم فناوری نانو از نظر انتشار مقالات در دنیا هم مزید بر علت و باعث شده محققان پربارتر به تحقیق و مطالعه بپردازند. آمارها حکایت از آن دارد صادرات تجهیزات پزشکی در ایران مانند بسیاری از کشورهای دیگر در ابتدای دوران کرونا با رکود مواجه شد و به چیزی قریب به 20 میلیون دلار رسید. به‌رغم کاهشی که در سال‌های اخیر با آن مواجه بودیم، قرار است برنامه‌ریزی‌ها به‌گونه‌ای پیش برود که میزان صادرات تجهیزات پزشکی از ایران به‌حدود 100 میلیون دلار برسد.  به‌گزارش معتبرترین پایگاه تجسم داده‌های تجارت بین‌المللی oec، ارزش میزان واردات تجهیزات پزشکی ایران در سال 2020 به مبلغی بالغ بر 325 میلیون دلار رسیده که 0.25 درصد از کل میزان واردات را در کشور به خود اختصاص می‌دهد. در این میان، چین با دراختیار داشتن 21 درصد واردات تجهیزات پزشکی به ایران در رده نخست واردکننده‌ها به کشور قرار دارد و بعد از آن، هلند با 16.8 درصد دومین واردکننده تجهیزات پزشکی را به ایران برعهده داشته است. سپس آلمان با 13.7 درصد در رده سوم قرار گرفته است. پس از آن، بلژیک، ایتالیا، امارات، فرانسه و ترکیه در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند.