مسعود تبریزی، خبرنگار: گرچه آیین‌نامه واردات خودرو از سوی دولت ابلاغ ‌شده، اما این آیین‌نامه یک مورد مهم اما مبهم را در خود دارد. این شاخص مهم، تعرفه‌های واردات خودرو است. البته منظور از تعرفه در اینجا، معنی عام آن بوده و شامل حقوق گمرکی و ورودی، سود بازرگانی، انواع مالیات‌هایی است که در سال‌های قبل که واردات خودرو ممنوع نبود؛ از واردات گرفته می‌شود. محاسبات نشان می‌دهد درصورتی‌که تعرفه‌های فعلی اصلاح نشود، مجموع تعرفه و مالیات‌ها قیمت خودروهایی وارداتی را تا 60 درصد افزایش می‌دهد. به این رقم 30 تا 35 درصد هم سود واردکننده و سایر هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده که اضافه کنیم، قیمت خودروهای وارداتی از مثلا 5 و 10 هزار دلار به 10 و 20 هزار دلار می‌رسد. این اصلاحیه اگر انجام نشود قیمت خودروهای وارداتی بین 400 تا یک‌میلیارد تومان خواهد بود. این درحالی است که وزارت صمت در گزارشی می‌گوید 50درصد از مردم ایران قدرت خرید خودروهای بالای 200 میلیون تومان را نداشته و درمجموع 80 درصد از ایرانی‌ها قدرت خرید خودروی بالای 400 میلیون تومان را ندارند.

  آیین‌نامه واردات خودرو
براساس آیین‌نامه واردات خودرو که اوایل شهریورماه امسال توسط معاون اول رئیس‌جمهور ابلاغ شد، خودروهای با قیمت کمتر از 10هزار یورو در اولویت واردات قرار دارند و پس از آن واردات سایر خودروها که قیمتی کمتر از 20هزار یورو دارند مجاز خواهد بود. هرچند در این آیین‌نامه اشاره‌ای به چگونگی اعمال اولویت واردات خودروهای کمتر از 10 هزار یورو نشده اما به نظر می‌رسد سیاستگذار در نظر دارد با اعمال تعرفه شناور، نسبت به تشویق واردکنندگان برای واردات خودروهای ارزان‌قیمت اقدام کند. به‌عبارت دیگر احتمال می‌رود تعرفه واردات خودروهای کمتر از 10هزار یورو به‌مراتب کمتر از تعرفه واردات خودروهای بیش از 10هزار یورو باشد و به این ترتیب زمینه بهره‌مندی اقشار کم‌برخوردار از مزایای واردات خودرو فراهم شود. نکته دیگر آیین‌نامه واردات خودرو، ممنوعیت واردات خودروهای تک‌نیرویی و... هیبریدی به مناطق آزاد تجاری و صنعتی است؛ موضوعی که نشان می‌دهد سیاستگذار تصمیم گرفته ورود خودروهای لوکس به این مناطق را محدود کند. گذشته از این موضوع، نکته مهمی که بر تردیدهای فعالان بخش خودرو نسبت به نتیجه‌بخش بودن واردات خودرو افزوده، تعیین سقف یک‌میلیارد‌یورویی برای تخصیص ارز به امر واردات خودرو است. مطابق بند 6 این آیین‌نامه، سقف منابع ارزی موردنیاز برای واردات خودرو‌های موضوع این تصویب‌نامه، به غیر از سرمایه‌گذاری خارجی، حداکثر معادل یک‌میلیارد یورو است. با این تفاسیر از آنجا که عمده خودروهای مورداقبال بازار در محدوده قیمتی 10 تا 20 هزار یورو قرار دارند، حتی با فرض آنکه تمام خودروهای وارداتی با قیمت 10هزار یورو وارد کشور شوند، عملا امکان واردات بیش از 100هزار دستگاه خودرو وجود نخواهد داشت، لذا انتظار نمی‌رود این حجم از واردات روی نیاز نزدیک به 600هزار دستگاه خودرو تاثیر چندانی داشته باشد.

  مقایسه خودروهای 10هزار یورویی با خودروهای داخلی
بررسی‌های «فرهیختگان» از شرایط فنی و کیفی آن دسته از خودروهای خارجی که در محدوده قیمتی کمتر از 10هزار یورو قرار دارند، نشان می‌دهد عمده خودروهای درخور توجه این گروه در مقیاس کوچک طراحی شده‌اند و به استثنای چند خودروی خاص از توان فنی قابل‌توجهی نیز برخوردار نیستند. با وجود این اما برخی خودروهای این طیف قیمتی مانند هیوندای سانترو، هیوندای کپسر، سوزوکی اسپرسو، رنو کویید، هیوندای آئورا، سوزوکی سلریو، رنو ترایبر و سوزوکی دیزایر چنانچه از تعرفه واردات مناسبی برخوردار شوند ممکن است بتوانند جای خود را در بازار ایران نیز باز کنند و مورداقبال خانواده‌های ایرانی قرار گیرند.

  بازار ارزان‌قیمت‌ها در اختیار سوزوکی
در میان خودروهای با طیف قیمتی کمتر از 10 هزار یورو، شرکت سوزوکی در سال‌های گذشته توانسته سهم مناسبی از بازار خودرو را به خود اختصاص دهد. این خودروساز ژاپنی هرچند در رقابت قیمت، بازی را به چشم‌بادامی‌های چین واگذار کرده اما این موضوع باعث نشده این کمپانی مشهور از کیفیت محصولات خود عقب‌نشینی کند. برند سوزوکی که بیشتر ایرانی‌ها آن را با گرند ویتارا می‌شناسند، با طراحی پنج محصول نسبتا باکیفیت و البته خوش‌قیمت آلتو لاپین، اسپرسو، سلریو، سوئیفت و دیزایر سهم قابل‌توجهی از بازار خودروهای ارزان‌قیمت را به خود اختصاص داده است.
گذشته از آلتو لاپین 6200 یورویی و اسپرسو 7500 یورویی که شاید به خودروهای نازل چینی شباهت بیشتری داشته باشند، سه محصول سوزوکی سلریو، سوزوکی سوئیفت و سوزوکی دیزایر که در محدوده قیمتی 9 تا 10 هزار یورو قرار دارند احتمالا مورد اقبال ایرانیان قرار خواهند گرفت.
به‌عنوان نمونه سوزوکی سوئیفت که با قیمت 9 هزار و 900 یورو به فروش می‌رسد به موتور 1.2 لیتری و گیربکس اتوماتیک مجهز شده و قدرتی معادل 89 اسب بخار دارد که از برتری 14 واحدی آن در مقایسه با پژو 206 تیپ 2 حکایت می‌کند. اگر قیمت این محصول سوزوکی را 10 هزار یورو معادل 300 میلیون تومان درنظر بگیریم با قطعیت می‌توان گفت با توجه به کیفیت ساخت کمپانی ژاپنی و مجهز بودن سوئیفت به جعبه‌دنده اتوماتیک، اساسا مقایسه این خودرو با پژو 206 تیپ 2 منطقی نیست!

  ارزان‌ترین خودروی خارجی چقدر آب می‌خورد؟
چشم‌بادامی‌های چین هرچند در کیفیت حرف چندانی برای گفتن ندارند اما نمی‌توان قیمت پایین محصولات چینی به‌ویژه تولیدات خودرویی این کشور را انکار کرد. خودروی «کیو کیو آیس‌کریم» یکی از آن خودروهای چینی است که بیشتر از آنکه به یک خودروی سواری شباهت داشته باشد به اسباب‌بازی کودکان شبیه است، بالاخص وقتی با رنگ‌های صورتی به بازار عرضه می‌شود.
این خودروی ارزان‌قیمت و تمام الکتریکی چینی که یکی از چند خودروی فوق ارزان جهان است با قدرت موتوری معادل 27 اسب بخار و قیمت 5500 یورو توسط برند مشهور CHERY به بازار عرضه شده است. کمپانی چری که سابقه تولید خودروهای کوچک را در کارنامه خود دارد، در سال‌های اخیر محصول کیو کیو آیس کریم(QQ Ice Cream)  را با قیمت 4690 تا 6890 دلار عرضه کرده است که با توجه به رده قیمتی و امکانات، گزینه جالبی به نظر می‌رسد. همان‌طور که از ظاهر این خودرو نیز معلوم است این محصول از زبان طراحی جعبه ای استفاده می‌کند که حاصل کار نیز درنهایت جذاب و البته کمی کودکانه شده است!
«کیو کیو آیس‌کریم» از منظر ابعاد برابر با 2980 میلی‌متر در طول، 1496 میلی‌متر در عرض و 1637 میلی‌متر در ارتفاع توسعه یافته است. فاصله بین محورهای آن نیز برابر با 1960 میلی‌متر است. ارتفاع از سطح زمین آن 120 میلی‌متر و وزن خالص خودرو کمتر از 750 کیلوگرم است.
در بخش پیشرانه این بستنی چینی از تک موتور الکتریکی 20 کیلوواتی با گشتاور 85 نیوتن‌متر استفاده شده است. انرژی مورد نیاز این مجموعه از باتری 13.9 کیلووات ساعت تامین می‌شود  و زمان لازم برای شارژ باتری‌ها به ترتیب 6 و هشت ساعت محاسبه شده است.
برد حرکتی این سواری چینی با باتری ضعیف‌تر 120 کیلومتر و با نمونه ظرفیت بالاتر حدود 170 کیلومتر است. فضای داخل کابین این خودرو بسیار کوچک و ساده است. دو نمایشگر دیجیتال در نظر گرفته شده که یکی ویژه اطلاعات کیلومتر و دیگری مخصوص تنظیمات سیستم سرگرمی است. موادی که برای توسعه جزئیات کابین استفاده شده چندان باکیفیت به‌نظر نمی‌رسند که البته با توجه به برچسب قیمت جایی برای انتقاد باقی نمی‌گذارد! این خودروی 5500 یورویی اگر با همین قیمت و بدون تعرفه‌های قانونی وارد کشور شود قیمتی معادل 165 میلیون تومان خواهد داشت و اگر بخواهد مشمول تعرفه‌های واردات شود بیش از 320 میلیون تومان قیمت می‌خورد.

  افزایش 95 درصدی قیمت خودروهای وارداتی!
بررسی‌ها نشان می‌دهد تعرفه واردات خودرو در سال ۱۴۰۱ فعلا تغییری نداشته و در آیین‌نامه واردات خودرو مصوب هیات‌وزیران نیز به تعرفه اشاره‌ای نشده است. بنابراین اگر تعرفه‌های قبلی تغییر نکند، تعرفه خودروهای وارداتی براساس حجم موتور در بازه  ۴۰‌ درصد تا ۷۵‌ درصد خواهد بود. البته این تمام ماجرا نیست؛ چراکه 9 درصد مالیات بر ارزش‌افزوده، حدود 3 درصد مالیات علی‌الحساب، عوارض هلال‌احمر معادل  یک درصد حقوق ورودی، حدود 5 درصد از ارزش فوب به‌عنوان عوارض خاص واردات خودرو، هزینه استاندارد معادل 8 در هزار ارزشcif، حدود 10 درصد از ارزش گمرکی خودرو طبق سند ترخیص جهت شماره‌گذاری (عوارض راهنمایی و رانندگی) و سه درصد ارزش گمرکی هنگام شماره‌گذاری هزینه نقل‌وانتقال دارایی نیز ازجمله هزینه‌های واردات خواهند بود که موجب خواهند شد قیمت ریالی تمام‌شده خودروهای وارداتی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش یابد. بر این اساس خودروهای طیف قیمتی 10 تا 20 هزار دلار نیز که در آیین‌نامه مصوب هیات‌وزیران ابلاغ‌شده، با این تعرفه‌ها از دسترس طبقات پایین و متوسط خارج خواهند شد.
اما نگاهی به اخبار تعرفه‌ها نشان می‌دهد امسال هیات‌وزیران به پیشنهاد وزارت صنعت، معدن و تجارت اصلاحات تعرفه‌ای را برای ۴۴۰ قلم کالا در نظر گرفته است. در این اصلاحیه، که خودرو و قطعات نیز جزء آنها به شمار می‌رود، خودروهای دارای حجم موتور هزار تا دوهزار سی‌سی، با تعرفه ۳۲ درصدی (۲۸‌ درصد سود بازرگانی به‌علاوه 4 درصد حقوق ورودی) خواهند بود.
بر این اساس تا این لحظه که تعرفه واردات خودرو ابلاغ نشده، پرداختی‌های لازم جهت واردات خودرو به شرح زیر خواهد بود.   
1- حقوق ورودی + سود بازرگانی ۳۲درصد (۲۸‌درصد سود بازرگانی به‌علاوه 4 درصد حقوق ورودی)
2- حدود  9 درصد مالیات بر ارزش‌افزوده (از جمع ارزش گمرکی به‌علاوه حقوق ورودی)
3-حدود 4 درصد مالیات علی‌الحساب (از جمع ارزش گمرکی به‌علاوه حقوق ورودی)
4-  عوارض هلال‌احمر معادل یک درصد حقوق ورودی
5- پنج 5 درصد از ارزش فوب به‌عنوان عوارض خاص واردات خودرو
6- هزینه استاندارد معادل 8 در هزار ارزش  cif
7- ده (10) درصد از ارزش گمرکی خودرو طبق سند ترخیص جهت شماره‌گذاری (عوارض راهنمایی و رانندگی)
8- سه درصد ارزش گمرکی هنگام شماره‌گذاری هزینه نقل‌وانتقال دارایی
با این حساب، حداقل 60 درصد به قیمت اولیه خودرو تا قبل از سود واردکننده افزوده می‌شود و اگر هم 35 درصد به‌عنوان سود واردکننده در نظر بگیریم، قیمت تمام‌شده خودروهای 10 هزار دلاری تا رسیده به دست مشتری 95 درصد افزایش خواهد یافت.

  خودروهای 400 تا 1 میلیارد تومانی
آن‌طور که در آیین واردات خودرو ابلاغی دولت آمده است؛ واردات خودرو با قیمت زیر بیست هزار (۲۰.۰۰۰) یورو (فوب) مجاز است؛ اولویت واردات با خودرو‌های زیر ده هزار (۱۰.۰۰۰) یورو (فوب) خواهد بود. مطابق آنچه در جدول آمده است؛ در صورتی که تعرفه‌ها و مالیات‌های واردات خودرو اصلاح نشود، کف تعرفه و مالیات واردات به 60 درصد رسیده و اگر 35 درصد سود واردکننده را نیز به این موارد اضافه کنیم قیمت خودروهای وارداتی افزایش 95 درصدی خواهد یافت. با این حساب، قیمت خودروهای وارداتی به شکل قابل‌توجهی تغییر خواهد یافت.
برای مثال در طیف قیمتی تا 11 هزار دلار در این گزارش به 26 خودرو رسیدیم. برخی از این خودروها همان‌طور که گفته شد ممکن است مناسب ایران نباشند اما درصورتی‌که وارد شوند، قیمت 6 تا هفت‌هزار دلاری این خودروها در ایران به 12 تا 14 هزار دلار افزایش می‌یابد. به‌عبارتی، کف قیمت ریالی این خودروهای ارزان‌قیمت در ایران به 400 میلیون تومان خواهد رسید. اما خودروهای هشت تا 10 هزار دلاری نیز با افزایش صددرصدی به 16 تا 20 هزار دلار می‌رسد که کف قیمت آنها در ایران بین 480 تا 600 میلیون تومان است. البته با توجه به ابلاغیه دولت، واردات خودرو منحصر به ارقام بالا نخواهد بود و خودروهای بین 10 تا 20 هزار دلار نیز وارد کشورمان خواهد شد. در این خودروها نیز قیمت نهایی احتمالا بین 800 تا یک‌میلیارد و یک‌میلیارد و 200 میلیون تومان خواهد بود. به هر صورت، واردات خودروهای اقتصادی کاملا به تصمیم دولت در خصوص تعرفه و مالیات واردات بستگی دارد و اگر این نرخ‌ها اصلاح نشود، شاید دولت نتواند از ادعای واردات خودروهای اقتصادی دفاع کند.

  قدرت خرید 80 درصد ایرانی‌ها زیر 400 میلیون
طبق آمارهایی که در این گزارش ارائه شد، درصورتی‌که تعرفه‌های واردات خودرو اصلاح نشود، عملا قیمت خودروهای وارداتی بالای 400میلیون تومان خواهد بود. البته این خودروها کف قیمت‌های جهانی بوده و ممکن است واردات برخی از آنها صرفه اقتصادی نداشته باشد یا به‌لحاظ فنی مورد اقبال بازار ایران واقع نشود. در هر حال، اغلب این خودروها بین 400 میلیون تا یک‌میلیارد تومان خواهد بود مگر اینکه دولت تعرفه‌ها و مالیات‌های وارداتی را به‌طور اساسی اصلاح کند. درخصوص خودروهای داخلی نیز بررسی‌ها نشان می‌دهد درحال حاضر قیمت برخی خودروهای داخلی به این شرح است: کوئیک 6500دلار، ساینا 6600دلار، کوئیک‌اتوماتیک 10هزار دلار، پژوپارس سال 10هزار دلار، راناپلاس 11هزار دلار، پژوه‌پارس‌ال‌ایکس 12هزار و 300دلار، پژو207 حدود 12هزار و 800دلار، دنا 13.3هزار دلار و قیمت پژو207 اتوماتیک 16هزار و 100دلار. با این حساب، درصورتی‌که تعرفه‌ها اصلاح نشود، تنها قیمت یک خودروی وارداتی به‌نام کیوکیوآیس‌کریم زیر 10هزار دلار برای ایران تمام خواهد شد و این موضوع برای مشتری ایرانی یعنی خودروهای غیراقتصادی؛ چراکه براساس آمارهایی که وزارت صمت از تقسیم‌بندی دهک‌های بازار خودروی کشور منتشر کرده، حدود 49درصد از مردم ایران قدرت خرید خودروهای بالاتر از 200میلیون تومان را ندارند. این دهک‌بندی که براساس قدرت خرید خودرو تنظیم‌ شده، نشان می‌دهد قدرت خرید80 درصد از مردم ایران زیر 400میلیون تومان است.