ندا اظهری، مترجم: سال‌هاست راه‌اندازی و آغاز به کار پردیس‌های دانشگاهی در کشورهای مختلف عامل رشد و توسعه کشورهای مقصد و ترویج علم کشور مبدا شده است. از این‌رو، برخی کشورهای دنیا به‌منظور توسعه هرچه بیشتر آموزش عالی خود اقدام به تاسیس پردیس‌های دانشگاهی در کشورهای دیگر می‌کنند. در این میان می‌توان به هندوستان اشاره کرد که وزارت آموزش عالی این کشور 16 عضو را برای تدوین طرحی تعیین کرده که به دانشگاه‌های هند اجازه می‌دهند تا پردیس‌های خارجی را در کشورهای دیگر راه‌اندازی کنند. این کمیته، چهارچوبی را براساس مقررات موجود برای افتتاح پردیس‌های فراساحلی ارائه خواهد کرد؛ مقرراتی که برای این امر مشخص شده، شامل ارائه یک برنامه چشم‌انداز استراتژیک 10ساله و یک برنامه اجرایی پنج‌ساله متوالی است که امور دانشگاهیان، جذب هیات‌علمی، پذیرش دانشجو، تحقیق، توسعه زیرساخت‌ها و وضعیت مالی و اداری را دربرمی‌گیرد. تاسیس پردیس‌های دانشگاهی هند در سایر کشورها در راستای حمایت و قدرتمندکردن آموزش عالی موسسات آموزشی این کشور صورت می‌گیرد تا به دانشگاه‌های آموزشی و پژوهشی در سطح جهانی تبدیل شوند. دولت هند در نظر دارد برخی موسسات برتر شامل موسسات خصوصی و دولتی را در هفت کشور راه‌اندازی کند.

    مجوز دولت برای برداشتن گامی سرنوشت‌ساز
موسسات برتر فناوری هند و موسسه فناوری هند (IITs) قرار است طی طرحی که از سوی دولت این کشور تعیین شده، پس از اینکه کمیته منصوب‌شده از سوی دولت برای تسهیل توسعه پردیس‌های خارج از کشور، هفت کشور را در خارج از کشور پیشنهاد کرد، شعبه‌ای از پردیس های خود را در کشورهای دیگر راه‌اندازی کنند. در گزارشی که به‌تازگی به وزارت آموزش عالی هند ارسال شده، کمیته‌ای از رهبران ارشد موسسات برتر فناوری و دانشگاه ملی پیشنهاد شده‌اند تا براساس آن زنجیره‌ای از پردیس‌های فراساحلی موسسه فناوری هند با نام تجاری «موسسه بین‌المللی فناوری هند» با موسسات فناوری داخلی هند و سایر دانشگاه‌های دارای رتبه برتر راه‌اندازی شوند.
 در گزارش کمیته آمده است که ماموریت‌های هند در خارج از کشور و وزارت امور خارجه هند این روند را تسهیل خواهند کرد. در گذشته، دولت تنها به طرح‌های موسسه‌های فردی برای ایجاد پردیس در خارج از کشور اشاره می‌کرد. اما طبق گزارش کمیته بررسی، یک موسسه فناوری می‌تواند به تنهایی یک پردیس در خارج از کشور ایجاد کند یا این کار را با گروهی از موسسات آموزش عالی و متحد شدن با یک دانشگاه میزبان معتبر در خارج از کشور انجام دهد. مدیر موسسه فناوری «کارناتاکا» که یکی از اعضای این کمیته هم به شمار می‌رود، اعلام کرده است ما آماده ارائه کمک به هر کشوری هستیم که ما را به کشورهای دیگر متصل کند. این موسسه فناوری بخشی از همین کمیته برای کمک به برقراری و راه‌اندازی پردیس‌های موسسات فناوری هند است. موسسه فناوری هند در چهارچوب رتبه‌بندی ملی 2022 جزء 10 موسسه برتر هند در حوزه مهندسی محسوب می‌شود.

     7 کشور مقصد برای پردیس‌های هند
به‌گزارش تایمز، این کمیته در اوایل سال جاری با نمایندگی‌های دیپلماتیک هند در خارج از کشور برای شناسایی کشورهای احتمالی مشورت کرد که قرار است در آنها پردیس‌های موسسات فنی تاسیس شود. انگلیس، امارات‌متحده‌عربی، مصر، عربستان سعودی، قطر، مالزی و تایلند کشورهایی هستند که قرار است به زودی کار تاسیس آنها در کشورهای تعیین‌شده آغاز شود. کارشناسان دولتی اعلام کرده‌اند دولت هند در انتخاب این هفت کشور معیارهای خاصی را در نظر گرفته است. این پارامترها شامل میزان بهره و تعهد کشورهایی است که موسسات فناوری هند می‌توانستند در آنها قرار گیرند. شهرت تحصیلی یا معروف بودن موسسات آموزشی که پیش از این در کشور میزبان حضور داشتند، ازجمله عملکرد و دستاوردهای دانش‌پژوهان و و دانشجویان، ظرفیت اکوسیستم برای جذب کارکنان و دانشجویان عالی، ملزومات قانونی و مزایای بالقوه برای برندشدن و شهرت هند اهمیت بالایی دارد.
علاوه بر هفت کشور اصلی که دولت هند برای راه‌اندازی پردیس‌های دانشگاهی اشاره کرده بود، این کمیته همچنین کشورهای بوتان، نپال، برلین، ژاپن، تانزانیا، سریلانکا، ویتنام، صربستان، سنگاپور، کره‌جنوبی و ازبکستان را در زیرمجموعه این هفت کشور عنوان و بر این نکته تاکید کرده است که مقامات هندی باید تمام اقدامات لازم را برای حضور پررنگ و قدرتمند این پردیس‌ها در کشورهای دیگر انجام دهند. معاونان دانشگاه دهلی، دانشگاه جواهر لعل نهرو، دانشگاه هندو بنارس، دانشگاه حیدرآباد و موسسه علوم هند نیز ازجمله حاضران این کمیته محسوب می‌شوند. این کمیته توصیه می‌کند که توسعه پردیس‌های خارج از کشور با این مزیت که کاملا مسکونی باشند، با نسبت یک به 10 استاد به دانشجو صورت گیرند. فرمت آن براساس نظام ترمی است که از چند کانال برای پذیرش دانشجو استفاده می‌کنند؛ یکی از شیوه‌های جذب دانشجو در این پردیس‌ها برگزاری آزمون ورودی رقابتی مشترک (JEE) است که درحال حاضر به‌عنوان شیوه پذیرش دانشجو در آموزش عالی هند مورد استفاده قرار می‌گیرد. شیوه دیگری هم برای پذیرش دانشجو با عنوان آزمون ارزیابی دقیق آموزشگاهی (SAT) وجود دارد. شیوه دیگر پذیرش، نسخه فراساحلی آزمون پذیرش JEE برای پاسخگویی به جمعیت دانشجویی جهانی و محلی علاوه بر مهاجران هندی است.

     طرح هنوز مراحل ابتدایی را می‌گذراند
با وجود برنامه‌ریزی‌ها و گمانه‌زنی‌هایی که درمورد این طرح صورت گرفته، اما هنوز مراحل ابتدایی را سپری می‌کند. یکی از اعضای کمیته که مدیر روابط بین‌المللی موسسه فناوری هند در بمبئی است، معتقد است این طرح هنوز در ابتدای راه است و اقدامات بیشتری باید برای اجرای بهتر آن انجام داد. جمعیت زیادی از مردم هند در این کشورهای تعیین‌شده برای تاسیس پردیس‌های دانشگاهی حضور دارند. از آنجایی‌که این افراد از کیفیت آموزشی ارائه‌شده از سوی موسسات فناوری هند مطلع هستند، اشتیاق زیادی برای تاسیس موسسات فناوری هند در این کشورها از خود نشان می‌دهند. وزیر آموزش عالی هند چندی پیش اعلام کرده بود موسسه فناوری هند در دهلی‌نو دو جلسه با وزیر آموزش عالی ابوظبی در راستای راه‌اندازی یک شعبه پردیس این دانشگاه برگزار کرده است. او همچنین از اشتیاق عربستان سعودی و مصر برای تاسیس پردیس دانشگاهی خبر داده است.

     اشتیاق انگلیس برای پردیس‌های هندی
کمیته تشکیل‌شده از سوی دولت هند تاکید کرده است کمیسیون عالی هند در انگلیس 6 طرح پیشنهادی را با مضمون همکاری و مشارکت در ساخت و راه‌اندازی پردیس‌های موسسات فناوری هند دریافت کرده‌اند. این 6 پیشنهاد از سوی دانشگاه‌های بیرمنگام، کالج سلطنتی لندن، دانشگاه اکستر، دانشگاه آکسفورد، دانشگاه کمبریج و دانشگاه کالج لند مطرح شده است که اشتیاق دانشگاه‌های انگلیسی را برای حضور پردیس‌های دانشگاه‌های فناوری هند نشان می‌دهد. مقامات هندی همچنین اعلام کرده‌اند که درحال بررسی چند کشور دیگر ازجمله تانزانیا، نپال و سریلانکا برای افتتاح شعبه‌های مختلف پردیس‌های دانشگاه‌های هند هستند اما هنوز تصمیم نهایی در این زمینه گرفته نشده است. آنها با توجه به نیازی که کشورهای آفریقایی به رشته معدن و سیستم‌های انرژی در نپال دارند درحال مذاکره و گفت‌وگو با تانزانیا و چند کشور آفریقایی به‌منظور راه‌اندازی پردیس‌های دانشگاهی هستند. با وجود این، مسلم است به‌رغم اهمیتی که حوزه‌های فناوری دارند، فناوری هوش مصنوعی در راس انتخاب پردیس‌های دانشگاهی بعد از تاسیس قرار می‌گیرند.

     عملکرد پردیس‌های خارجی
در پیشنهادی که کمیته تعیین‌شده از سوی دولت هند ارائه داده، این‌گونه آمده که پردیس‌های خارجی باید در مقایسه با موسسات فناوری مستقر در هندوستان از آزادی بیشتری برخوردار باشند و استخدام هیات‌علمی باید از شرایط خدمات دولتی قراردادهای شغلی مادام‌العمر مستثنی باشد تا امکان استخدام استادان برتر با قراردادهای بلندمدت با حقوق رقابتی فراهم شود. این کمیته همچنین پیشنهادهای مهمی پیرامون عملکرد پردیس‌های موسسات فناوری هند ارائه کرده است که براساس آن، دولت میزبان باید شرایط لازم را برای استقرار پردیس‌ها در داخل کشور فراهم کند. حداقل تعهد برای تاسیس پردیس دانشگاهی در خاک آن کشور از وظایف دولت محلی آن به‌شمار می‌رود. این موسسات فناوری با هدف تجارت راه‌اندازی نمی‌شوند بلکه هدف اصلی، ایجاد تصویر مثبت و قابل‌قبولی از آن شرکت در کشوری خارجی است. از این‌رو، این موسسات فناوری باید شرایط لازم را برای دانشجویان محلی فراهم کنند. همچنین این کمیته توصیه کرده است حداکثر جمعیت دانشجویان هندی در این پردیس‌های دانشگاهی نباید فراتر از 20 درصد از کل بدنه دانشجویی آن پردیس را تشکیل دهد تا هدف خارجی بودن آن تامین شود. در این راستا، عنوان شده است هیچ رزروی برای دانشجویان یا کارمندان به‌منظور حضور آنها در این پردیس‌های خارجی وجود نخواهد داشت، مگر اینکه طبق قوانین محلی توصیه‌ای صورت گیرد. پردیس‌های فراساحلی باید از قوانین و مقررات کشور میزبان پیروی کنند. دولت کشور میزبان یا دولت هند، سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی را در دستورکار خود قرار خواهد داد؛ از این‌رو، این پروژه بار مالی زیادی برای موسسات فناوری هند ندارد.

چرا موسسات فناوری هند اهمیت دارند؟

راه‌اندازی پردیس‌های دانشگاهی هند در کشورهای دیگر به‌نوعی توسعه کلیدی در ایجاد تحول آموزشی فراملی در هند و ارتقای آموزش عالی هند به‌عنوان برندی جهانی به شمار می‌روند. از این‌رو، هند با اجرای سیاست‌های جدید قرار است واردات و صادرات پردیس‌های بین‌المللی را تسهیل کند. درست است که تا همین چند سال پیش، هند از ورود پردیس‌های دانشگاهی کشورهای خارجی به داخل کشور ممانعت کرده بود اما دو سالی است مقامات دولتی هند راه را برای حضور این پردیس‌های دانشگاهی هموار کرده‌اند. اما قرار براین است آن دسته از دانشگاه‌های خارجی که قرار است پردیس‌های خود را در هند راه‌اندازی کنند، جزء 100 دانشگاه برتر دنیا باشند. از دیگر اهدافی که در پس تاسیس پردیس‌های دانشگاهی هند در کشورهای دیگر وجود دارد و می‌توان به آن توجه کرد، تقویت قدرت نرم‌افزاری آموزش عالی هند است که جز با همکاری و مشارکت آموزش عالی محقق نمی‌شود و در این راستا، ایده‌ها و موسسات جدید مطرح می‌شوند تا علاوه بر تحریک به اصلاح نظام آموزشی، از این نکته اطمینان حاصل کنند که آموزش عالی هند برای نخستین‌بار نقشی کلیدی در جهان ایفا کرده است.
هند در دنیا به‌عنوان یک کشور مهم و یک قدرت درحال ظهور در زمینه آموزش عالی به شمار می‌رود. این کشور آسیایی دومین قدرت صادرکننده دانشجو به شمار می‌رود به‌طوری که بیش از چهارمیلیون دانشجو را به کشورهای دنیا اعزام می‌کند و نیز دومین سیستم آموزش عالی را در دنیا دراختیار دارد. همان‌طور که کشورها و دانشگاه‌های خارجی تمایل زیادی به تاسیس پردیس‌های خارجی خود در این کشور دارند، برعکس آن هم صدق می‌کند و کشورهای دیگر هم تمایل خود را برای حضور پردیس‌های دانشگاه‌های هند در کشورشان نشان می‌دهند. تا سال 2021، قریب به یک‌میلیون و 500 هزار فارغ‌التحصیل رشته‌های مهندسی تربیت کرده است، از این‌رو می‌توان به قدرتمند بودن حوزه‌های مهندسی در این کشور پی برد. زیرساخت‌های آموزش فنی در هند شامل 2500 کالج مهندسی، 1400 کالج پلی‌تکنیک و 200 مدرسه برنامه‌ریزی و معماری است. در رتبه‌بندی‌های دانشگاهی پایگاه تایمز، موسسه علوم هند به‌عنوان نخستین دانشگاه این کشور، در رده 42 آسیا قرار گرفته و پس از آن، آکادمی پژوهش و آموزش عالی JSS در رده دوم هند و رتبه 65 آسیا قرار دارد. موسسه فناوری روپار هند در رده 68 آسیا و موسسه فناوری ایندور هند در رده 87 آسیا جای گرفته‌اند. این درحالی است که دانشگاه‌های فنی هند در رده‌بندی‌های جهانی در جایگاه 301 به بعد قرار گرفته‌اند. موسسه علوم هند که نخستین دانشگاه هند به‌شمار می‌رود، در رده‌بندی‌های جهانی تایمز در رده 301 تا 350 دنیا جا خوش کرده و بعد از آن، موسسه فناوری روپار هند و آکادمی پژوهش و آموزش عالی JSS در رده‌های 351 تا 400 دنیا قرار گرفته‌اند.