جای خالی تاثیرسنجی در ارزیابی برنامه های رسانه ملی

دکتر مجید محمدزمانی

نشست علمی «تاثیرسنجی برنامه های تلویزیون؛ چالش های امروز و سیاست های پیش رو»، با سخنرانی دکتر مجید محمدزمانی، چهارشنبه دوازدهم مرداد ماه در مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما برگزار شد. 
در این نشست دکتر مجید محمدزمانی، دکترای سیاست گذاری فرهنگی ضمن تاکید بر ضرورت اثرسنجی محتوا از منظر فقهی، ملی (سیاست های کلان) و سازمانی؛ به تبیین محدوده مفهومی «تاثیر» پرداخت و با اشاره به ادبیات پژوهش در حوزه تاثیرسنجی، ارزیابی انتقادی از پژوهش های داخلی در این حوزه ارائه داد. بخش اصلی سخنرانی به معرفی روش چک  لیست یا بازبینه  اختصاص داشت. این پژوهشگر حوزه رسانه و فرهنگ، با تاکید بر اینکه اجرای موثر تاثیرسنجی برنامه های تلویزیونی، نیازمند چارچوب اثرسنجی است، چک‌ لیست را شیوه ای نو در این عرصه دانست.
بخش پایانی سخنرانی، در برگیرنده پیشنهادها و سیاست های رسانه ای برای بهبود فرایندهای تاثیرسنجی با هدف ایجاد و تقویت تاثیرهای مطلوب و کاهش تاثیرات نامطلوب بوده است. از جمله این پیشنهادها می توان به موارد ذیل اشاره نمود: 
•    توجه به تاثیر برنامه بر مخاطب به جای تمرکز صرف بر نظرسنجی و اعلان میزان مخاطب در ارزیابی برنامه‌ها و شبکه‌ها؛
•    اثرسنجی برنامه ها مبتنی بر چارچوب های برخاسته از ارزش های بومی-دینی؛
•    توجه به ویژگی ها و نقش فعال مخاطب در فرآیند اثرسنجی برنامه؛
•    بهره‌‌ گیری از روش بازبینه جهت پرهیز از غفلت نسبت به گستره تاثیرات برنامه ها؛
•    استفاده از معیارهای مشترک سازمانی و دانش تجمیع شده کاربردی در ارزیابی طرح های برنامه ها؛
•    شناسایی اثرات احتمالی برنامه‌ها پیش از تولید و پخش (مثلا بر مبنای پژوهش در فصل های قبلی برنامه یا سریال)؛
•    به کارگیری روش‌های متنوع در سنجش تاثیر متناسب با نوع تاثیر مورد نظر؛
•    اجرای تاثیرسنجی با همراهی و تعامل با عوامل تولید برنامه؛ 
•    ارائه پیشنهادهای کاربردی اصلاحی به برنامه سازان به منظور کاهش تاثیرات نامطلوب و ایجاد یا تقویت تاثیرات مطلوب برای تولیدات آتی.

دکتر مجید محمدزمانی

 در ابتدای این نشست که مدیران و پژوهشگران مرکز تحقیقات در آن حضور داشتند، دکتر آزاده سالمی، سرپرست گروه مصرف رسانه ای، ضمن اشاره به برخی چالش های نظری و روش شناختی مطالعات اثرسنجی، به ضرورت اجرای این گونه پژوهش ها تاکید کرد و هدف از برگزاری این نشست را آشنایی با فعالیت‌های پژوهشی حوزه سنجش تاثیر برنامه‌های صداوسیما دانست.
 با توجه به تجربیات پژوهشگران و مدیران مرکز تحقیقات در حوزه سنجش و تحلیل تاثیرات رسانه ها، این نشست با مشارکت فعال آنان در طرح پرسش، بحث و نقد همراه گردید.