اهل سفر بخوانند

مرتضی نادی، نویسنده: هدف از نوشتن کتاب «مخاطرات سفر و بیماری‌های شایع» که نخستین کتاب با محوریت مخاطرات و بیماری‌های شایع سفر در حوزه گردشگری ایران است، نمایان ساختن نیمه‌ پنهان و کمتر دیده شده از سفر و گردشگری، درمقابل دیدگان فعالان در این حوزه و علاقه‌مندان به سفر است تا ضمن آگاهی یافتن از مخاطرات و بیماری‌هایی که می‌توانند برنامه‌ریزی یک سفر را به‌راحتی تغییر دهند، خود را نیز برای ایمن ماندن درمقابل آنها آماده کنند تا این‌گونه بتوانند یک سفر ایمن‌تر را طرح‌ریزی و تجربه کنند. به‌طور قطع، مطالعه این کتاب می‌تواند از بروز بسیاری از حوادث در سفرها بکاهد و زمینه‌ساز سفرهای امن‌تر برای تمام افراد فعال در این حوزه باشد. در مدت بیش از دوسال کارهای مطالعاتی و پژوهشی در جهت تالیف این کتاب با بهره بردن از مقالات و دستورالعمل‌های منتشرشده از سوی سازمان بهداشت جهانی، مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های آمریکا، صلیب سرخ آمریکا و کانادا و دیگر منابع تخصصی و معتبر جهانی و نیز تجربیات عینی و شخصی از حوادث مختلف، تلاش کردم به طرح موضوعات کاربردی و مهم در انواع سفرها بپردازم.
کتاب مخاطرات سفر و بیماری‌های شایع در هشت فصل نوشته شده است و هر یک از فصل‌های آن به نکاتی مهم درباره شناخت هرچه بهتر مخاطرات سفر می‌پردازد. در فصل اول این کتاب به 33 نکته ایمنی و کاربردی در سفرها به‌ویژه سفرهای سیاحتی و تفریحی
برون مرزی اشاره شده است. در فصل دوم، گروه‌بندی مسافران با هدف آگاهی یافتن از رابطه بین هر گروه از مسافران با خطرات احتمالی در سفر، انجام شده است. برخی از مسافران برای عزیمت به مقاصد مورد نظر نیازهای ویژه‌ای دارند که عدم توجه به آنها می‌تواند شرایط سفر را هم برای مسافر و هم برای همراهان آنها دشوار کند. برخی از این گروه‌ها شامل خانم‌های باردار، کودکان، افراد دارای معلولیت و سالمندان هستند. در این فصل به تفصیل به ملاحظات ضروری برای سفر این گروه از افراد پرداخته شده است.
با توجه به هر سبک سفر و امکانات موجود در مبدأ و مقصد سفر، مسافران از وسایل نقلیه مختلف برای جابه‌جایی استفاده می‌کنند. برخی سفرهای هوایی را انتخاب می‌کنند و برخی دیگر سفرهای زمینی یا دریایی را می‌پسندند. البته پیش از انتخاب وسیله نقلیه بهتر است نسبت به مخاطرات و محدودیت‌های هرکدام از آنها آگاهی کسب کرد تا در طول سفر احساس آرامش و امنیت خاطر بیشتری داشت. در فصل سوم کتاب با بررسی انواع روش‌های حمل‌و‌نقل در سفر و مخاطرات و ملاحظات ایمنی تلاش شده است تا مخاطب بتواند انتخاب بهتر و ایمن‌تری داشته باشد.

در فصل چهارم با استناد به آمار‌های سازمان جهانی بهداشت، شایع‌ترین بیمار‌ی‌ها در سفر از قبیل اسهال مسافرتی، مالاریا، تب خونریزی‌دهنده کریمه کونگو، هپاتیت و... و همچنین راه‌های انتقال و پیشگیری از آنها عنوان شده است. علاوه‌بر این، در این فصل به اهمیت واکسیناسیون قبل از عزیمت به نقاط مختلف جهان اشاره شده تا مخاطب بتواند با برنامه‌ریزی مناسب پیش از سفر، خود و همسفرانش را دربرابر برخی از بیماری‌ها ایمن کند.
با توجه به اینکه مناطق کوهستانی یکی از جاذبه‌های طبیعی مورد علاقه گردشگران در ایران و جهان محسوب می‌شود، سالانه جمعیت قابل توجهی در نقاط مرتفع و کوهستانی ایران حضور پیدا می‌کنند که متاسفانه بسیاری از آنها از خطرات احتمالی در این مناطق بی‌اطلاع هستند و همین امر موجب بروز حوادث ناگواری چون سقوط از ارتفاع، برخورد صاعقه، گیر افتادن در بهمن و... می‌شود. در فصل پنجم کتاب به مخاطرات و بیماری‌های سفر در نقاط مرتفع و کوهستانی اشاره شده است تا علاقه‌مندان به کوهستان، با آگاهی هرچه بیشتر به این مناطق ورود کنند.
یکی دیگر از خطرات احتمالی در سفر، به‌ویژه سفرهای طبیعت‌گردی و حضور در زیستگاه حیات وحش، مواجهه با برخی حیوانات شکارچی از قبیل خرس، پلنگ، گرگ و... و نیز مارهای زهرآگین و عقرب‌ها است که احتمال دارد برای گردشگران حادثه‌ساز شود. اما نکته قابل توجه این است که اگر گردشگران با آگاهی و آمادگی قبلی در این مناطق حضور پیدا کنند، ضمن حفظ ایمنی خود می‌توانند از حضور در این مقاصد نهایت بهره را ببرند. فراموش نکنیم ما در زیستگاه حیات‌وحش میهمان هستیم و باید با رعایت اصول و قوانین آن، به حقوق حیوانات احترام بگذاریم. فصل ششم کتاب به‌طور کامل به این موضوعات پرداخته است.  در فصل هفتم کتاب به مخاطرات سفر در مناطق بیابانی و کویری از جمله بیماری‌های ناشی از گرما، توفان شن، کم آبی و سراب و... اشاره شده است تا علاقه‌مندان به بیابان گردی و کویر نوردی با در نظر گرفتن این نکات بتوانند برای خود تجربه‌ای دلنشین به یادگار بیاورند.
 اما در فصل هشتم که فصل پایانی کتاب مخاطرات سفر و بیماری‌های شایع است، مقوله سفر به مناطق جنگلی مورد توجه قرار گرفته است. در این فصل به یکی از اصلی‌ترین مخاطرات سفر به مناطق جنگلی یعنی گم شدن در جنگل اشاره شده تا مخاطب را نسبت به این خطر بیش از پیش آگاه کند. البته در مناطق جنگلی خطرات دیگری چون مواجهه با حیوانات، گزش حشرات و انتقال بیماری‌ها، سقوط درختان و... وجود دارد که در این کتاب به تفصیل به هر یک از آنها پرداخته شده است.  من با توجه به 18 سال سابقه فعالیت داوطلبانه در تیم‌های امدادونجات جمعیت هلال‌احمر و مواجهه با مصدومان حوادث مربوط به گردشگری و کوهنوردی تلاش کرده‌ام تا در این کتاب، با بهره‌گیری از تجربیات شخصی و همچنین منابع معتبر داخلی و خارجی، ضمن آگاهی بخشیدن درخصوص خطرات و حوادث احتمالی در سفر به گردشگران و علاقه‌مندان سفر، با پرداختن به اصل پیشگیری در مواجهه با شرایط‌ حادثه‌ساز، اهمیت هرچه بیشتر رعایت اصول ایمنی در سفر را گوشزد کنم تا شاید بتوانم به سهم خود به‌عنوان مدرس دوره‌های امدادونجات جمعیت هلال‌احمر، اقدامی در کاهش این دست از حوادث انجام داده باشم. در پایان امیدوارم با معرفی هرچه بیشتر این کتاب به اهالی سفر و گردشگری، شاهد افزایش ایمنی سفر باشیم.