تفکیک تولیدکننده و مونتاژکار تجهیزات پزشکی باید در بدنه نظارتی صورت بگیرد

بهروز حاجیان‌تهرانی، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان پیشتاز طب: امروز در حوزه موانع موجود در مسیر فعالیت تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی دو نوع چالش داریم. نوع اول مربوط به تعاملات بین شرکت‌های دانش‌بنیان و تولیدکنندگان قطعات خاص در این حوزه است. درواقع در تمام دنیا که نگاه می‌کنیم، تمامی قطعات توسط تولیدکننده ساخته نمی‌شود و قطعات خاصی در تجهیزات و فرآورده‌های پزشکی وجود دارد که تنها برخی تولیدکنندگان خاص در دنیا دارد. در کشورهای توسعه‌یافته ارتباطات بین کشورها تعیین شده است و در تعاملاتی که با هم دارند، به‌راحتی تولیدکنندگان می‌توانند قطعات خاص موردنیازشان را خریداری کنند. علی‌رغم اینکه دانش تجهیزات پزشکی در دنیا درحال توسعه است و ما با چالش‌های تکنولوژیک در این حوزه مواجه هستیم. یعنی تحریم‌ها باعث بروز مشکلاتی در کشور شده و تامین قطعات موردنیازمان را نیز با مشکلات زیادی مواجه کرده،‌ تا جایی که در عمل تولیدکنندگان نمی‌توانند خود را به‌روز کنند و تولیدات از کیفیت پایینی برخوردار است. قطعا در این مسیر تعاملات ارزی در تامین این قطعات نقش موثری دارد. دسته دوم چالش‌های موجود به ساختار نظارتی کشور باز می‌گردد. درواقع به‌دلیل اینکه کشور اساسا واردکننده بوده و ساختارهای نظارتی نیز براساس واردات بنا شده‌اند، تولیدکنندگان در حوزه اخذ مجوزها دچار مشکل هستند و این بسیار زمان‌بر است، به‌طوری‌که زیرساخت‌های ارزیابی محصولات نیز در این ساختار به‌خوبی در وزارت بهداشت شکل نگرفته و امکان دارد زمان زیادی طول بکشد تا بتوانیم مجوز فروش بگیریم و به بازار ارائه کنیم. در چنین شرایطی می‌طلبد دولت روی توسعه بخش‌های نظارتی در تولید و ایجاد زیرساخت‌ها کار جدی انجام دهد. موضوع دیگر نیز بحث حمایت‌هایی است که باید از تولیدکننده صورت بگیرد. در این حوزه طبیعتا تعاریفی وجود دارد و حمایت‌هایی هم به‌صورت شعاری از تولید صورت می‌گیرد اما محقق نمی‌شود. برای ایجاد و توسعه ساختار تولید نیاز است بدنه دولت در این حوزه زیرساخت‌ها را توسعه دهد. به‌خصوص در ساختارهای دانش‌بنیانی باید بسترهایی را برای تفکیک شرکت‌های تولیدی دانش‌بنیان از مونتاژکاران داشته باشیم تا وقتی تشخیص داده شد محصولی به‌صورت حرفه‌ای و دانش‌بنیان در کشور تولید می‌شود،‌ ساختارهای حمایتی در قالب معافیت‌های مالیاتی، تسهیلاتی بانکی با میزان سود پایین برای فعالیت آنها ایجاد و اعمال شود. در این راستا باید تمامی ارگان‌های نظارتی برای ارزیابی محصولات و اجازه فروش بسیج شوند. درواقع تسهیلاتی در رابطه با مسیرهای تامین قطعات اصلی که امکان تولید آن در کشور وجود ندارد، صورت بگیرد. درعین‌حال باید کانون‌هایی تشکیل شود که بتوانند در حمایت از تولیدات دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری‌هایی صورت دهند تا بتوانیم قطعات پزشکی را که تکنولوژی بالایی دارند نیز تولید کنیم. همچنین ارتباط بین صنعت و دانشگاه و مراکز تحقیقاتی باید به‌درستی صورت بگیرد.
در بحث مونتاژکاران و تشخیص آنها از تولیدکنندگان دانش‌بنیان باید توجه کرد تا زمانی که ارز ترجیحی به مونتاژکاران تعلق می‌گیرد، فضای رقابت برای این افراد وجود دارد و مزیت رقابتی جدی است. درحال‌حاضر نیز در رابطه با برخی محصولات این ارز به مونتاژکاران تعلق می‌گیرد و کار را برای تولیدکنندگان دشوار می‌کند. اگر ارز ترجیحی قطع شود خودبه‌خود کسی که دانش فنی عمیقی برای تولید دارد، از مزیت رقابتی نسبت به مونتاژکار برخوردار می‌شود و خودبه‌خود بحث تولید تقویت می‌شود. مونتاژکاران نیز نمی‌توانند در حوزه رقابت حرفی برای گفتن داشته باشند. اگر تخصیص ارز ترجیحی ادامه پیدا کند، تولیدکنندگان تضعیف خواهند شد.
آسیبی که مونتاژکاران به شرکت‌های تولیدکننده می‌زنند، در جایی است که تفکیک بین تولیدکننده واقعی و مونتاژکار صورت نمی‌گیرد و بستری وجود ندارد که بتوان براساس آنها میان این دو تفکیک قائل شد. پیشنهاد می‌کنم وزارت بهداشت تعاملی با معاونت علمی ریاست‌جمهوری و کارگزاران دانش‌بنیانی هسته‌ای تشکیل دهد که بتوانند تفاوت بین عمق دانش در شرکت‌ها را تشخیص دهند و حمایت‌ها از شرکت‌های دانش‌بنیان با عمق دانش بسیار صورت بگیرد. درغیر این‌صورت مونتاژکاران می‌توانند حتی در زمانی که ارز ترجیحی نیز قطع می‌شود با شرکت‌های چینی مذاکره کنند و با توجه به هزینه تولید پایینی که خواهند داشت، باز به فعالیت‌شان ادامه دهند. درحالی‌که واردات این شرکت‌ها باعث می‌شود شرکت‌های تولیدکننده در موضع ضعف قرار بگیرند. ساختار ممیزی دانش‌بنیانی یکی از اصلی‌ترین ارکانی است که می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد و جلوی تولید غیردانش‌بنیان را که مربوط به بحث مونتاژکاری است، بگیرد. متاسفانه با توجه به گپ تکنولوژی و عدم امکان تبادلات ارزی امکان صادرات در کشور به‌شدت کاهش پیدا کرده است. ما در دنیا شاهد هستیم که بحث صادرات بر صادرات محصولات استوار نیست و بیشتر بر صادرات دانش فنی و تکنولوژی تمرکز دارد.